BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III

Teknolojik gelişmelerle sağlıklı yaşam koşullarının ortaya çıkması, bulaşıcı hastalıkların sonlanması, sağlıklı beslenme, ev ve çevre şartlarının düzenlenmesi, antibiyotiklerin keşfedilmesi, tıbbi teşhis teknolojilerinin çoğalması, sağlık eğitiminin ve bilincinin kazandırılması, hijyen, altyapı hizmetlerinin düzeltilmesi, aşılar ve koruyucu hekimliğin ön plana çıkması gibi gelişmelerle insanlar daha uzun yaşamaya başlamışlardır.

Birleşmiş Milletler 60 ve daha büyük yaştakileri yaşlı olarak tanımlamaktadır.

Fizyolojik yaşlanma; vücut bileşimi, kalp ve damar sistemi, böbrekler, karaciğer, hormon sistemi, beyin ve diğer sistemlerde görülen yetersizliklerdir.

Ekonomik yaşlanma; emeklilik, üretim dışı kalmak, toplumda statü kaybını belirlemektedir. Bu dönem ‘kayıplar dönemi’ olarak da anılmaktadır. Bu olumsuzlukların yaşandığı dönem ekonomik yaşlanmada gerçekleşir.

Kamburlaşma ve görme bozukluğu, fiziksel; uyku sorunları ve hatırlama güçlüğü bilişsel; kalp zayıflığı ise yaşlılıkta görülen biyolojik değişiklikler arasında yer alır.

Bilişsel değişikliklerin başında kendine, çevreye, ailesine karşı kaygısızlık hâli de yaşanır. Yaşlı bütün gün pijama veya gecelikle zamanını geçirir. Yemeğini eliyle yemek ten çekinmez. Saçlarını taramaktan hoşlanmaz. Çevresinde olan güzel veya üzüntü verici şeylere bile kayıtsız kalır, karar oluşturamaz. Eskiden zevk aldığı şeylerden artık mutlu olamaz. Bilişsel bozukluklar en çok 80 ve üzeri yaşta kendini gösterir.

Yaşlıların psikolojik durumlarını iyileştiren en önemli etken ‘aktif yaşlanma’ ile sağlanabilmektedir. Yaşlılarda yaşama aktif katılım, çalışma azmi ve gönüllü hizmetlerde rol alma, siyasal, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılma, bunlara zaman ayırma talepleri azalmıştır. Bu yüzden elden geldiğince yaşlıları sosyal sorumluluk projelerine katmak, bahçe ve spor faaliyetlerine sokmak, kendi yaş akranları ile kabul ve oyun günlerine iştiraki sağlamak aktif yaşlanmak için önerilerdendir.

İletişim becerileri yaşlılar açısından teknoloji ve onun verdikleriyle uyum sağlamaktır. Çağımız bilgi ve enformasyon çağıdır. Televizyon, bilgisayar, radyo, telefonlar ve diğerleri teknolojik gelişmelerin hızından çok etkilenmektedir. Yaşlılar açısından asıl sorun modern dünyanın onlara göre tasarlanmamış olmasıdır. Çağımız üretici ve tüketici esasına göre şekillenmekte ama yaşlılar bu ilişkilerin dışında kalmaktadır. Genellikle bu konuda yeterince eğitim alamadıkları için de teknolojik gelişmelerden geri kalmaktadırlar. Bankamatiklerden para çekememek, para yatıramamak, cep telefonu kullanamamak, bilgisayar kullanamamak, metroya binememek, akıllı ev araçlarını yönetememek ve bunun gibi bu alanlarda gençlerle aynı çağı paylaşamamak yaşlıları toplumdan kopuk hâle getirmektedir.

Yaşlılar için en temel sosyal yaşantı merkezi ailedir.

Yaşlılara sahte belge imzalatma, mallarını alma, eşyalarını yok etme gibi durumlar mali istismara örnektir.

Boy kısalması ve görme bozuklukları, fiziksel; kayıtsızlık hali, bilişsel; egoizm sergileme, psikolojik; reflekslerin zayıflaması, biyolojik değişikliklerdendir.

Avrupa Birliği ülkeleri ve onların sosyal güvenlik programları yaşlılığı “65” yaş olarak kabul etmektedir. Bunun nedeni Avrupa Birliği ülkelerinde 65 ve üstü yaştakilerin toplam nüfus içinde daha büyük bir orana sahip olmasından kaynaklanmaktadır.

Ciltteki kuruluklar ve deri değişiklikleri, eklemlerdeki sertleşmeler ve hareket sınırlamaları, koku almanın azalması ve kasların gücünü kaybetmesi gibi olumsuzluklar hastalıklı yaşlanmanın belirtilerinden bazılarıdır. Sağlıklı yaşlanmada anne- baba rolü kaybedilse de yerini nine-dede rolü alır.

Geriatri; yaşlılığın tıbbi sorunları ile uğraşmaktadır. Yaşlılığın fiziksel, fizyolojik, psikolojik ve hormonal yönlerini inceleyen bilim dalıdır.

Fizyolojik, Psikolojik, Sosyal, Ekonomik ve Toplumsal yaşlanma, yaşlanmanın türleri olarak sıralanabilir. Pratik yaşlanma, yaşlanma türleri arasında yer almaz.

Vücut bileşimi, kalp ve damar sistemi, böbrekler, karaciğer, hormon sistemi, beyin ve diğer sistemlerde görülen yetersizlikler “fizyolojik yaşlanma” belirtileridir.

Yaşlılıkta bağımsız olarak yapılan işlerin çoğunda azalma görülür; yalnız sokağa çıkamamak, yalnız seyahat edememek gibi. Yaşlıların başkalarına bağımlı hâle gelmesi büyük sorun oluşturmaya başlar. Daha çok kendi yaşadıkları dönemin iyiliğinden bahsederler ve genç kuşaklarla ilişkilerinde azalma başlar. Daha çok eve kapanırlar. Bir zamanlar korkusuz yaşarlarken zaman içinde psikolojileri değişerek çeşitli korkulara sahip olurlar. Yalnızlık korkusu, ölüm korkusu, hastalık ve yatalak olma korkusu, zihinsel yetenekleri kaybetme korkusu, yoksul kalacağı korkusu, çevresine yük olma korkusu farklı açılardan pek çok yaşlıda görülen değişikliklerdendir.

Bilişsel bozukluklar en çok 80 ve üzeri yaşta kendini göstermektedir.

Bu durumlar, psikolojik yaşlanmada yer alırlar.

Yaşlıların diğer sosyal gruplarla bağlantıyı ve katılımcılık duygusunu kaybetmeleri süreci “İzolasyon” olarak tanımlanmaktadır.