BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III

Yaş bir canlının doğumdan başlayarak tükettiği zaman birimidir. Doğum anından başlayarak dakika, saat, gün, hafta, ay, yıl gibi zaman birimleriyle ifade edilir

Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı çalışmalara göre belirtilen yaş evrelerine göre; 45–59 yas orta yaşlıları, 60-74 yaş yaşlıları, 75 yaş ve üzeri ihtiyarları-çok yaşlıları tanımlamaktadır.

Geriatri, yaşlılığın tıbbi sorunları ile uğraşan, yaşlılığın fiziksel, fizyolojik, psikolojik ve hormonal yönlerini inceleyen bilim dalıdır.

“Kayıplar dönemi” olarak anılan, emeklilik, üretim dışı kalmak, toplumda statü kaybının olduğu yaşlanma türü ekonomik yaşlanmadır.

Yaşlılıkla birlikte; bağımsız olarak yapılan işlerin çoğunda azalma görülür, hastalık ve yatalak olma korkusu görülür, çevresine yük olma korkusu gelişir, idrar ve dışkı kaçırma eğilimi artar. Doğru yanıt E'dir.

Kişinin, toplumun yaşlılığa bakısını, kişinin kayıplarla başa çıkmasını, emekliliğe, hastalığa ve ölüme olan bakışını belirleyen, toplumun yaşlılık alanındaki değerlerini, gelenekleri, tutumları, rolleri ortaya çıkaran yaşlılık türüne Sosyokültürel yaşlanma adı verilir.

Her yaşlıda farklı olmakla birlikte genelde biyolojik değişiklikler yaşanmaktadır. Amerikan Yaşlanma Enstitüsünün verilerine göre kalp zayıflığı, kan dolaşımı sorunları, kolesterolün artması, kas ve dokularda gerileme sıkça rastlanan biyolojik değişikliklerdendir.

Yaşlılar eskiye aşırı bağlıdır. Yeniliklerden korkma, egoizm, bilinçte bulanıklık, stres, uyku bozuklukları, ölüm korkusu, intihar eğilimi, kişilik bozuklukları, yalnız kalma korkuları, sevdiklerini kaybetme korkuları, unutkanlık, dikkat eksiklikleri gibi problemler görülmektedir.

Yaşlı istismarı, yaşlı bireyi korkutma, fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme olarak tanımlanmaktadır.

İzolasyon insanların diğer sosyal gruplarla bağlantıyı veya katılımcılık duygusunu kaybetmeleri süreci olarak tanımlanmaktadır.

Yaşlanmayı geciktirme ve yaşlıların yaşam kalitesini artırmaya yönelik çalışmalar 1960’lı yıllarda başlamıştır.

Takvim yaşı olarak da ifade edilebilecek kronolojik yaş ile insanların biyolojik yapılarına bağlı olan biyolojik yaş her zaman uyumlu olmayabilir. Örneğin, bazı insanların kronolojik yaşı genç olduğu halde, biyolojik yaşı yüksek olduğundan başkalarının desteğine gereksinim duyabilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1963’te yaptığı çalışmada yaşlıları kronolojik olarak üç gruba ayırmıştır. Bu gruplamaya göre 45–59 yaş orta yaşlıları tanımlamaktadır.

Sağlıklı yaşlanma için dengeli beslenme, çevresel faktörlerin yaşama uygunluğu, aktif bir yaşamın sürdürülmesi, zihinsel ve bedensel egzersizler yapılması, sağlık taramalarının yapılması önemlidir. Bununla birlikte yaşlanma sürecinde kaybedilen anne-baba rolüne ısrarla sahip çıkmak yerine dede-nine gibi yeni roller benimsemek de sağlıklı yaşlanma için gereklidir.

Doğumda beklenen yaşam süresi ve ortalama yaşlanma gibi konular toplumsal yaşlanmanın kapsamına girmektedir. Bu çerçevede, nüfus grupları içinde yaşlıların payı yükseliyorsa toplumsal yaşlanmadan bahsedilebilmektedir.

Emeklilik ve üretim dışı kalmak ekonomik yaşlanmanın varlığına işaret eder. Bununla birlikte, bir toplumun emekliliğe, yaşlılığa yönelik gelenek ve tutumları da sosyokültürel ve sosyal yaşlanmaya karşılık gelir. Dolayısıyla yaşlandığı için çalışamayan ve bu nedenle de çevresinden olumsuz yaklaşımlar gören bir kişinin ekonomik ve sosyokültürel yaşlanmayı aynı anda tecrübe ettiği söylenebilir.

Boy kısalması, saçların dökülmesi, görme ve duyma bozuklukları, yüzde ve vücutta lekelenmeler yaşlılıkta görülen fiziksel değişikliklerden iken, reflekslerin zayıflaması biyolojik bir değişikliktir.

Yaşlıların kendilerine, çevrelerine ve ailelerine karşı kaygısızlık hali yaşamaları ve bu doğrultuda bütün gün pijama ile gezme, saçlarını taramama, eskiden zevk aldığı şeylerden mutlu olamama gibi durumların ortaya çıkması bilişsel değişikliğin ifadesidir.

Yaşlıları eski moda bulma, onları bunak olarak değerlendirme, sosyal aktivitelere katmama gibi davranışlar, yaşlıların psikolojileri üzerinde olumsuz etkileri bulunan yaş ayrımcılığıdır.

Diğer sosyal gruplarla bağlantının ve katılımcılık duygusunun kaybedilmesi sürecinde tecrübe edilen durum izolasyondur.