BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III

Teknolojik gelişmelerle sağlıklı yaşam koşullarının ortaya çıkması, bulaşıcı hastalıkların sonlanması, sağlıklı beslenme, ev ve çevre şartlarının düzenlenmesi, antibiyotiklerin keşfedilmesi, tıbbi teşhis teknolojilerinin çoğalması, sağlık eğitiminin ve bilincinin kazandırılması, hijyen, altyapı hizmetlerinin düzeltilmesi, aşılar ve koruyucu hekimliğin ön plana çıkması gibi gelişmelerle insanlar daha uzun yaşamaya başlamışlardır. Bu açıklamalar ışığında I. ve IV. seçenekler yanlış olduğundan doğru cevap D’dir.

Kadının çalışma hayatına katılması, ailelerin küçülmesi, ev ve konut biçimlerinin değişmesi gibi nedenlerle uzun yaşayan yaşlılar özellikle büyük kentlerde sorun odağı hâline gelmişlerdir. Bu açıklamalar ışığında seçeneklerde yer alan tüm bilgiler doğru olduğundan doğru cevap E’dir.

Yaşlanma ve evreleri kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Bu alanda çalışan bazı bilim adamları yaşlanma evrelerini kendi içinde üçe ayırır:

Seçeneklerde yer alan tüm bilgiler doğru olduğunda doğru cevap E‘dir.

Kronolojik yaş, takvim yaşıdır; doğumdan başlayarak geçen zaman aralığı olarak hesaplanır. Buna göre doğru cevap C’dir.

Fizyolojik yaşlanma; vücut bileşimi, kalp ve damar sistemi, böbrekler, karaciğer, hormon sistemi, beyin ve diğer sistemlerde görülen yetersizliklerdir. Kişi fizyolojik olarak erken de yaşlanabilmektedir.

Psikolojik yaşlanma; çeşitli yoksunluklar, kronolojik ve fiziksel hastalıklar, yetersizlikler, depresyon psikolojik yaşlanmayı hızlandırmaktadır.

Sosyokültürel ve sosyal yaşlanma; kişinin, toplumun yaşlılığa bakışını, kişinin kayıplarla başa çıkmasını, emekliliğe, hastalığa ve ölüme olan bakışını belirlemektedir. Toplumun yaşlılık alanındaki değerlerini, gelenekleri, tutumları, rolleri ortaya çıkarmaktadır.

Ekonomik yaşlanma; emeklilik, üretim dışı kalmak, toplumda statü kaybını belirlemektedir. Bu dönem ‘kayıplar dönemi’ olarak da anılmaktadır.

Toplumsal yaşlanma; ‘doğumda beklenen yaşam süresi’, ‘ortalama yaşlanma’ gibi konuları değerlendirir. Nüfus grupları içinde yaşlıların payı yükseliyorsa ‘Toplumsal Yaşlanma’dan bahsedilebilir. Son yıllarda tüm toplumlarda toplumsal yaşlanma artma eğilimindedir. Nüfus piramitleri değişmiştir. Yaşlı grubun tüm nüfus içindeki oranı artma eğilimindedir.

Bu açıklamalara göre doğru cevap A’dır.

Orta yaşın sonlarından başlayarak görülen vücut değişiklikleri yaşlılık döneminde daha açık olarak kendini gösterir. Kalp, karaciğer, sindirim sistemi, iç organların çalışma ahengi kaybolmaya başlar. Pek çok fiziksel yetenek azalmaya başlar. Kaslarda ve dokularda güç kaybı oluşur, boy kısalır, hareketler yavaşlar, deri kırışıklıklarla dolmaya başlar, cinsel ilgi azalır ve/veya idrar ve dışkı kaçırma eğilimi artar.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında ‘’Pek çok fiziksel yetenek artmaya başlar.’’ ifadesi yanlış olduğundan doğru cevap B’dir.

Bilişsel bozukluğu olan yaşlı düşünme ya da hatırlama güçlüğü çeker. Bunun yanı sıra konuşmada da güçlükler baş gösterir. Söyleyeceğini sık sık unutur. Bazı hâllerde konuları karıştırdığı görülür. Daha ileri aşamalarda bunama veya demansdan bahsedilebilir. Bu açıklamalar Bilişsel Değişiklikleri anlattığından doğru cevap C’dir.

Yaşlı istismarı; yaşlı bireyi korkutma, fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme olarak tanımlanabilir. Mali istismar (çalma); sahte belge imzalatma, mallarını alma, eşyalarını yok etme olarak tanımlanabilir. Kısaca; saygısız olma ve yaşlıdan izinsiz yaptırımlarda bulunma hatta bunları sağlamak için zor kullanma hâlidir. Duygusal istismar ise hakaret etme, tehdit etme, saygısızlık, kişiliğe hakaret, ailenin dışlaması, davet, yemek vb. törenlere dâhil edilmeme gibi örneklerle açıklanabilir. Toplumda sıkça görülen bir durum da yaşlılara karşı yapılan yaş ayırımcılığıdır (ageism). Yaşlıları eski moda bulmak, onları bunak gibi değerlendirmek, sosyal aktivitelere katmamak sıkça görülen davranışlardandır. Yaşlılar bu durumlardan psikolojik olarak etkilenmektedirler.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında doğru cevap A’dır.

Yaşlıların psikolojik durumlarını iyileştiren en önemli anahtar olabildiğince ‘aktif yaşlanma’ ile sağlanabilmektedir. Yaşlılarda yaşama aktif katılım, çalışma azmi ve gönüllü hizmetlerde rol alma, siyasal, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılma, bunlara zaman ayırma talepleri azalmıştır. Bu yüzden elden geldiğince yaşlıları sosyal sorumluluk projelerine katmak, bahçe ve spor faaliyetlerine sokmak, kendi yaş akranları ile kabul ve oyun günlerine iştiraki sağlamak aktif yaşlanmak için olumlu önerilerdendir.

‘’Siyasal, sanatsal ve sportif faaliyetlerden uzak kalma.’’ olumlu öneriler arasında yer almadığından doğru cevap B’dir.

Çağımız üretici ve tüketici esasına göre şekillenmekte ama yaşlılar bu ilişkilerin dışında kalmaktadır. Genellikle bu konuda yeterince eğitim alamadıkları için de teknolojik gelişmelerden geri kalmaktadırlar. Bankamatiklerden para çekememek, para yatıramamak, cep telefonu kullanamamak, bilgisayar kullanamamak, metroya binememek, akıllı ev araçlarını yönetememek ve bunun gibi bu alanlarda gençlerle aynı çağı paylaşamamak yaşlıları toplumdan kopuk hâle getirmektedir.

Seçeneklerde yer alan tüm bilgiler doğru olduğundan doğru cevap E’dir.

Mali istismar (çalma); sahte belge imzalatma, mallarını alma, eşyalarını yok etme olarak tanımlanabilir. A şıkkı bu kapsama girmektedir. Diğer şıklar ise duygusal istismar kapsamındadır.

Nüfus grupları içinde yaşlıların payı yükseliyorsa ‘Toplumsal Yaşlanma’dan bahsedilebilir.

Boy kısalması, kadınlarda göbek bölümünde görülen kalınlaşma, erkeklerde vücudun kamburlaşması sıkça görülen fiziksel değişikliklerdendir. Yüzde, elde ve vücutta görülen lekelenmeler, saçların dökülmesi, tırnaklardaki sertleşmeler fiziksel değişiklikler olarak dikkat çekmektedir. Uyku bozuklukları ise psikolojik değişiklikler arsında yer almaktadır.

Hücre, doku, organ ve tüm biyolojik, psikolojik sistemlerde onarılamaz yapısal ve fonksiyonel bozukluğa sahip kişi ‘yaşlı’dır. Yaşlılıktaki yapısal ve fonksiyonel bozuklukların dolaylı olarak E şıkkında daha belirgin olduğu görülmektedir. Diğer şıklarda ise, yaşlılık tanımı dışında da oluşabilecek durumlar olduğu görülmektedir.