BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III - Deneme Sınavı - 5

Aşağıda belirtilen durumlar yutma bozukluğu ile ilgili olabilir:Aşağıda belirtilen durumlar yutma bozukluğu ile ilgili olabilir:Yemek yerken yorgunluk, nefes darlığı Lokmayı ağızda gereğinden fazla tutma ya da çiğneme ihtiyacı; zorlanarak çiğneme Lokmayı yutabilmek için birkaç defa yutkunma ihtiyacı hissetme Yemek yerken tıkanma ya da çabuk doyma Katı ya da sıvı yiyecekleri yerken, yedikten hemen sonra öksürme Yemekten sonra ve/veya yemek sırasında salya akıtma, ağız suyunun akması Yutma işleminden sonra ağızda artık kalması Yemek yedikten sonra ses ıslaklığı Açıklanamayan kilo kaybı Yemekten sonra 30 dakika-1 saat içerisinde ateşin yükselmesi Sık sık zatürre, üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme Göğüs ağrısı (kronik akciğer enfeksiyonuna bağlı olmayan)Öğünlerde yemek yeme süresinin uzun olması Anlaşılmaz konuşma da yukarıdaki belirtilere eşlik edebilir.

Düşük Gİ: barbunya, nohut, kuru fasulye, mercimek, fındık, elma, portakal (çoğu meyve ve sebze), makarna, kepekli ekmek. Normal Gİ: esmer pirinç, şeker kamışı, çavdar ekmeği, muz (fazla olgunlaşmamış), dondurma, fırında patates. Yüksek Gİ: patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç, beyaz şeker, işlenmiş meyve suları, muz (olgun), karpuz, krakerler, mısır cipsi, mısır gevreği.

Yaşamı sürdüren anabolik ve katabolik uyaranlar:Yaşamı sürdüren anabolik ve katabolik uyaranlar:Anabolik uyaranlar (gıda alımını tetikleyen uyaranlar): Açlık: Kaloriye karşı genel bir ihtiyacı ortaya koyar. İştah: Belirli bir yiyeceğe karşı bilinçli bir arzuyu oluşturan istek, tat, koku vb.Katabolik uyaranlar (gıda alımını durduran uyaranlar): Tatmin: Tıka basa doygunluk hissi sağlar. Tokluk: Yeni bir yiyeceğin istenmesi gereksinimini durdurur.

Bakım elemanı yaşlı bireye her zaman ne istediğini sormalı ve fikirlerine önem verdiğini belirtmelidir. Yemek sırasında seçenekler sunmalı, ne zaman ve ne yemek istediği konusundaki isteklerine mümkün olduğunca önem vermelidir. Ayrıca hakkında verilecek kararlara mümkün olduğunca bireyi de ortak etmeli sanki orada yokmuş gibi birey hakkında konuşmamalı ve kararlar vermemelidir. Her ne kadar yüksek derecede bakıma ihtiyaç duysa da onun bir yetişkin olduğu unutulmamalı ve kendisine çocuk muamelesi yapılmamalıdır. Bireyin mümkün olduğunca bağımsız olabilmesi sağlanmalıdır. Doğru seçenek E'dir

Manevi gereksinimler: Dinî inançları doğrultusunda ibadetlerini gerçekleştirme; örneğin camiye gitme, namaz kılma, oruç tutma vb. Bunların yanında sevme, sevilme, ahlak, güven duyma, umut etme, hayatı sevme ve mutlu olma gibi gereksinimleri de içermektedir. Doğru cevap 'D' seçeneğidir.

Sosyoekonomik ve Demografik Özellikler: Kişinin ekonomik geliri, eğitim düzeyi, medeni durumu (evli, bekâr, boşanmış, dul), çocuk ve torun sahibi olup olmaması, arkadaşlık ilişkileri, yaşadığı yerleşim yeri (büyük şehir, köy, kasaba vb.), cinsiyeti, yaşı (kişinin ne kadar yaşlı olduğu), ev ya da araba sahibi olup olmaması, bir mesleği olup olmaması, emeklilik, içinde yaşanılan kültürün özellikleri ile tanımlanır. Doğru cevap 'A' seçeneğidir.

Yaşlılara yönelik aktivitelerin genel amaçları yaşlı bireyin;

• O zamana kadar kazandığı bilgi birikimini korumak ve geliştirmek,

• Hayal gücünü kullanmasını sağlamak,

• El-göz koordinasyon becerilerini korumak ve geliştirmek,

• Günlük yaşam becerilerini gerçekleştirmesine fırsat vermek,

• İnce ve kaba motor becerilerini korumak ve güçlendirmek,

• Dikkat, algı, bellek (hafıza), düşünme, karar verme, planlama becerilerini korumak ve arttırmak,

• Kendisine olan güven ve saygısını arttırmak şeklindedir. Doğru cevap 'E' seçeneğidir.

Psikomotor öğrenme, bilişsel fonksiyonlar ile fiziksel hareketler arasında kurulan ilişkiye denmektedir. Psikomotor öğrenme sonucunda, hareket, koordinasyon, el becerisi, kuvvet, hız, denge, ince motor (dikiş dikme, tığ yapma, resim çizme gibi) ya da kaba motor (dans etme, spor yapma gibi) becerileri kazanılır. Başka bir deyişle psikomotor beceriler, bilişsel ve fiziksel fonksiyonların bir arada kullanılmasını gerektiren becerilerdir. Doğru cevap 'B' seçeneğidir.

Düzenli fiziksel aktivitenin faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Yaşam süresini arttırır.

• Kan dolaşımını düzelterek kalp krizi ve inme felç riskini azaltır.

• Kan şekeri seviyesini düşürerek diyabet (şeker) kontrolüne yardımcı olur.

• Bazı kanser türlerinin (özellikle kolon ve göğüs) görülme riskini azaltır.

• Daha enerjik hissetmeyi sağlar.

• Kilo kontrolüne yardımcı olur.

• Kan kolestrol düzeyini dengeler.

• Tansiyon kontrolüne yardımcı olur. Doğru cevap 'C' seçeneğidir.

Güvenli, faydalı ve keyifli bir fiziksel egzersiz için;

• Fiziksel aktivitelerin faydaları düzenli yapıldığı zaman ortaya çıktığından ara sıra değil, az da olsa düzenli ve günlük aktiviteler yapılmalıdır.

• Rahat, sıkmayan, esnek giysiler ve spor ayakkabı giyilmelidir.

• Biraz terletecek ve nefesi arttıracak ama rahatsız da hissetmeyecek kadar çalışılmalı, hâlâ karşılıklı konuşabilecek kadar rahat nefes alınabilecek hâlde olunmalıdır.

• Dışarıdayken mutlaka güneşten korunmak için kenarlıklı şapka ve güneş gözlüğü takılmalıdır.

• Günün en sıcak zamanlarından kaçınılmalıdır.

• Yemekten hemen sonra veya çok açken egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır.

• Aktivite öncesi, sonrası ve aktiviteyi yaparken mutlaka su içilmelidir, susamayı beklememek gerekir. Doğru cevap 'E' seçeneğidir.

Fiziksel egzersiz sırasında yaşlı bireyde aşağıdaki durumlardan biri ya da birkaçı ortaya çıkarsa egzersizi hemen durdurmak ve bireyin doktoruna başvurup şikayetini belirtmek gerekir:

• Göğüs ağrısı,

• Baş dönmesi,

• Göz kararması,

• Kalp atışında bozulma veya tekleme,

• Nefes almada giderek artan zorlanma,

• Dikkat çeken bir morarma,

• Egzersizi sürdüremeyecek kadar şiddetli eklem ağrısı. Doğru cevap 'D' seçeneğidir.

Bahçe işleri ile uğraşma, kahve ya da çay bahçesine gitme, dışarıda yemek yeme, kuaföre gitme, akraba ya da arkadaşları ziyaret etme, arkadaşlarla gün düzenleme, balık tutma, piknik yapma, maça gitme, hayvanat bahçesi gezme, müzeleri gezme, şehir içi/dışı turlara katılma, sinema/tiyatro/konser vb. izlemeye gitme, yürüyüş yapma, bisiklete binme, alış verişe çıkma, pazara gitme, camiye gitme, evde okunan dualara katılma, kütüphanede zaman geçirme, vakıf ya da dernek gibi sivil toplum kuruluşlarına katılma, dışarıda yemeğe çıkma dış mekân aktivitelerinden bazılarıdır. Doğru cevap 'A' seçeneğidir.

Fiziksel aktivitenin olumlu sonuç vermesi bazı faktörlere bağlıdır. Bu faktörler aşağıda sıralanmıştır:

• Aktivitenin düzenli olarak yapılması

• Aktivitenin zaman içinde devamlılığının olması

• Aktivitenin kişiye uygun zorluk ve yoğunlukta olması

• Aktivitenin günlük olarak ne süreyle uygulanacağı

• Kişi için düzenlenen programın içerdiği aktivitelerin giderek ilerlemesi (hareketlerin hep aynı sayıda ya da düzende değil mümkün olduğu kadar zorlaştırılıp, sayısının arttırılması ya da süresinin uzatılması gibi değişiklikler). Doğru cevap 'D' seçeneğidir.

Koordinasyon: Eş güdüm, belirli bir amaç için uyum içinde hareket etme, iş birliği hâlinde çalışma demektir. Psikomotor öğrenme sonucunda, hareket, koordinasyon, el becerisi, kuvvet, hız, denge, ince motor (dikiş dikme, tığ yapma, resim çizme gibi) ya da kaba motor (dans etme, spor yapma gibi) becerileri kazanılır. Doğru cevap 'A' seçeneğidir.

Yaşları, sağlık durumları, zihinsel, sosyal ya da ekonomik durumlarına göre farklılaşan yaslıların başlıca gereksinimleri beş̧ gruba ayrılabilir: I. Temel gereksinimler II. Finansal Gereksinimler III. Zihinsel Gereksinimler IV. Manevi Gereksinimler V. Sosyal Gereksinimler biçiminde sıralanabilir.

Katılım ise bir kişinin bireysel ya da grup olarak bir iste, durumda, etkinlikte yer alması, başka bir kişi ya da kişilerle paylaşımda bulunması anlamına gelmektedir.

Sosyoekonomik ve Demografik Özellikler: Kişinin ekonomik geliri, eğitim düzeyi, medeni durumu (evli, bekâr, boşanmış̧, dul), çocuk ve torun sahibi olup olmaması, arkadaşlık ilişkileri, yasadığı yerleşim yeri (büyük şehir, köy, kasaba vb.), cinsiyeti, yaşı (kişinin ne kadar yaslı olduğu), ev ya da araba sahibi olup olmaması, bir mesleği olup olmaması, emeklilik, içinde yaşanılan kültürün özellikleri ile tanımlanır.

Psikomotor aktivitelerin amacı yaşlıların mevcut ince ve kaba motor becerilerini korumak, el-göz koordinasyonunu arttırmak, dikkat süresinin azalmasını önlemek, planlama becerilerini arttırmak ve muhafaza etmesini sağlamaktır.

Fiziksel aktivite, iskelet kasları tarafından üretilen ve enerji harcamayı gerektiren her türlü vücut hareketi olarak tanımlanabilir.

Dini kitap okumak (Kuran, İncil, hadisler, dini yayınlar vb.), ibadethanelere gitmek (cami, cemevi, kilise, sinagog), kutsal günleri kutlamak (kandiller, Kadir Gecesi, Noel, Paskalya, Şabat, Hanuka vb.) abdest almak, namaz kılmak, dua etmek, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmek, mevlit okumak/okutmak, dinî müzikler dinlemek, televizyonda dinî film ve programlar izlemek, dinî sohbetler yapmak gibi dinî aktiviteler ve meditasyon, yoga, günlük tutmak, sanatla uğraşmak (resim, müzik, edebiyat gibi), doğada vakit geçirmek, kitap okumak gibi kişinin kendi iç dünyasına yönelik maneviyat aktivitelerine örnek olarak verilebilir.