BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III - Deneme Sınavı - 22

Besinler içerdikleri ögeler ve vücuttaki işlevleri bakımından altı gruba ayrılmaktadır.Birinci grup besinler et ve et ürünleridir. İkinci grup besinler süt ve süt ürünleridir. Üçüncü grup besinler tahıl ve tahıl ürünleridir. Karbonhidrat sağlar.  Dördüncü grup besinler meyve ve sebzelerdir. Beşinci grup besinler katı ve sıvı yağdan oluşur.  Altıncı grup besinler ise şekerden oluşur. Doğru cevap C'dir.

Bireyin vücut ağırlığını 32 gramla çarparak vücuda gereken su miktarı hesaplanabilir. Buna göre 109 kg bir birey 109 x 32 = 3,488 litre suya gereksinim duyar. Doğru cevap D'dir.

Yetişkinlerde cinsiyet farkı gözetmeksizin, kalori gereksinimi 51-65 yaş arası bireyler için 1800/2200, 65 yaş üstü için 1700/1900 olarak öngörülmektedir. Buna göre kadın ya da erkek farketmeksizin, 64 yaşında bir yetişkin için en fazla kalori gereksinimi 2200'dür. Doğru cevap C'dir.

İhtiyaç duyulan besin ve sağlanan enerji kişinin ihtiyaçlarından düşük ise “malnütrisyon” denilen klinik durum ortaya çıkmaktadır. Malnütrisyon (kötü beslenme), yetersiz beslenme veya hastalıklara bağlı beslenme bozukluğu nedeniyle vücutta görülen değişikliklerin tamamı olarak tanımlanır. İmmun sistemin yetersiz tepkisi,  hipoproteinemi (Kanda protein düzeyinin normalin altına düşmesi), bağırsak hareketliliğinde azalma ve kemik iliği depresyon malnütrisyonun organizma üzerindeki birincil etkileri arasında yer almaktadır. Malnütrisyonun organizma üzerindeki etkileri ise genel olarak, hastanede kalış süresinin uzaması, iyileşme döneminin uzaması, hastalık döneminde çoklu problemlerden dolayı maliyetin artması, morbidite ve mortalite artışıdır. Doğru cevap B'dir.

Ülkemizde 60 yaş ve üzeri grupta Özür Nedeni ile Sene Kaybı’na (ÖNKS) neden olan ilk 10 hastalık sırasıyla; KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı), alzheimer, DM (Diyabet -Diabetus Melius), serebroVasküler (İnme), osteoartritler, işitme Kayıpları, Fe (demir) eksikliği anemisi, iskemik kalp hastalıkları,UDH (Unipolar depresif hastalığı ve HKH (Hipertansif kalp hastalığı)dir.  Doğru cevap A'dır.

Yutma bozuklukları üç evrede sınıflandırılmaktadır. Ağız evresi (oral faz) bozuklukları yutma işlemine başlayamama ya da başlamasında gecikme olur. Dudakları kapayamama, dili hareket ettirememe, çiğneme güçlüğü, lokma oluşturamama veya lokmayı yönlendirememe sonucu oluşur.Yutak evresi (farengeal faz) bozuklukları; yutma sırasında lokmanın nazal boşluğa kaçışı, larenks kapağının kapanmaması, ses tellerinin kapanmaması ya da larenksin yükselmemesi ile ortaya çıkar.Yutak evresi bozuklukları yapısal bozukluklar ve sinir-kas koordinasyonu problemleri olmak üzereki ana grupta toplanır.Boyun fıtıkları yapısal bozukluklar arasında yer alırken; distrofiler ve Multipi skleroz (MS) sinir kas koodinasyonu problemleri arasında yer almaktadır. Distrofi bir doku ya da organizmanın tümünün yetersiz beslenme ve gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan tüm bozukluklarla bunların sonucunda ortaya çıkan yapı ve işlev bozukluklarıdır. Özofageal evre bozuklukları ise; lokmanın yutaktan mideye geçememesi ile ortaya çıkan problemlerdir. Özefagus hernileri (fıtıkları), bu problemi oluşturabilen durumlar arasında yer almaktadır. Özofagusun şekil bozukluğu ve kimyasal yanıkları da bu evre bozukluklarını oluşturur. Doğru cevap E'ir.

1.60 m boyunda ve 95 kg ağırlığında olan bir bireyin BKI 95÷1,60 X1,60= 37.10 kg/m² dir. Sınıflamaya göre, bu birey “şişman” sayılır. Doğru cevap B'dir.

Besinlerin tüketildikten ve sindirildikten sonra kan şekerini arttırma oranlarına göre aldıkları değere “glisemik indeks (Gİ)” denir. Glisemik indeks değeri 55'den az olan besinler düşük Gİ değerlerine sahiptir. Barbunya, nohut, kuru fasulye, mercimek, fındık, elma, portakal (çoğu meyve ve sebze), makarna, kepekli ekmek bu besinler arasında yer almaktadır. Gİ değeri 56-69 arasında olanlar besinler nomal Gİ değeri olanlar; 70 ve üzeri olanlar ise yüksek Gİ  değeri olan besinlerdir. Esmer pirinç, şeker kamışı, çavdar ekmeği, muz (fazla olgunlaşmamış), dondurma, fırında patates normal Gİ besinler arasında yer alırken; patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç, beyaz şeker, işlenmiş meyve suları, muz (olgun), karpuz, krakerler, mısır cipsi, mısır gevreği ise yüksek Gİ olan değeri olan besinler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılarda beslenme piramidinin sıvılar ve katılar olmak üzere iki kısmı vardır. Beslenme piramidine göre yaşlıların günde 6-8 bardak su ve 1-2 bardak ayran, taze sıkılmış meyve suyu içmeleri önerilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yaşlıların günlük beslenmeleri proteinler (et/et ürünleri (tavuk, balık gibi), yağı azaltılmış süt/süt ürünleri, peynir, yumurta, tahıllar gibi), karbonhidratlar (meyveler, patates, şeker pancarı, sebzeler gibi), yağlar (balık ve deniz ürünleri, semizotu, fındık/ceviz gibi) ve vitamin ve mineraller olarak 4 temel besin grubunu mutlaka içermelidir. Yetişkinler ve yaşlılar kilo ve metabolizma hızlarına göre günde 3 ana öğün ve 3 ara öğün besin almalıdırlar. Yedikleri mutlaka posa miktarı yüksek tahılları içermelidir. Kişinin sıvı alımı 1.5-3 litre (30mL/kg/ gün) olmalıdır. Sodyum içeriği yüksek gıdalar ise  minimal tüketilmeli ya da hiç tüketilmemelidir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılıkta kronik hastalıkların görülme sıklığı ülkemizde ve dünya genelinde benzer
özellikler göstermektedir. Tüm dünyada yılda yaklaşık 17.5 milyon insan hipertansiyon
ve diğer kalp-damar hastalıkları nedeniyle, 7.6 milyon kanser nedeniyle, 4.2 milyon solunum yolları hastalıkları ve 1.5 milyon insan da diyabetin (şeker hastalığı) neden olduğu kalp, böbrek ve diğer sistem bozuklukları nedeniyle ölmektedir. Özellikle yaşlılıkta fiziksel aktivite yetersizliği ve sağlıksız beslenme tüm bu kronik hastalıkların artışında rol oynamaktadır. Gelişmiş koruyucu ve tedavi edici sağlık uygulamaları diyabet, astım, osteoporoz (kemik erimesi) gibi doğrudan yaşamı tehdit etmeyen bazı kronik hastalıklarla birlikte yaşamayı bir ölçüde kolaylaştırmış olsa da kalp-damar hastalıkları (kardiyovasküler hastalıklar), kanser ve solunum, sindirim, boşaltım sistemlerini etkileyen diğer kronik hastalıklar yaşamsal risk oluşturmaya ve yaşam kalitesini belirgin biçimde bozmaya devam etmektedir.Doğru cevap D'dir.

Aynı bireyde 3 ya da daha fazla kronik hastalığın birlikte bulunması durumuna multimorbidite denir. Doğru cevap A'dır.

Teknolojik gelişmelerle sağlıklı yaşam koşullarının ortaya çıkması, bulaşıcı hastalıkların sonlanması, sağlıklı beslenme, ev ve çevre şartlarının düzenlenmesi, antibiyotiklerin keşfedilmesi, tıbbi teşhis teknolojilerinin çoğalması, sağlık eğitiminin ve bilincinin kazandırılması, hijyen, altyapı hizmetlerinin düzeltilmesi, aşılar ve koruyucu hekimliğin ön plana çıkması gibi gelişmelerle insanlar daha uzun yaşamaya başlamışlardır. Bu açıklamalar ışığında I. ve IV. seçenekler yanlış olduğundan doğru cevap D’dir.

Zihinsel gereksinimler: Güvenlik, seçim yapma ve karar verme özgürlüğü, kendine
saygı duyma, çevreden saygı görme, işe yaradığını hissetme ve çevresi tarafından
kabul görme ihtiyacı. Bunların yanında beyni çalışır, aktif tutan ve onun ihtiyaçlarını karşılayan her türlü aktiviteyi (yeni öğrenmeler, bulmacalar, hobiler, spor, dans
gibi) gerçekleştirme gibi gereksinimler.

Sosyal hayat, kendimiz dışında, başka insanların da bulunduğu ortamlarda zaman geçirmek, insanlarla iletişim ve ilişki kurmak anlamına gelmektedir. Katılım ise bir kişinin bireysel ya da grup olarak bir işte, durumda, etkinlikte yer alması, başka bir kişi ya da kişilerle paylaşımda bulunması anlamına gelmektedir.

Sosyoekonomik ve Demografik Özellikler: Kişinin ekonomik geliri, eğitim düzeyi, medeni durumu (evli, bekâr, boşanmış, dul), çocuk ve torun sahibi olup olmaması, arkadaşlık ilişkileri, yaşadığı yerleşim yeri (büyük şehir, köy, kasaba vb.), cinsiyeti, yaşı (kişinin ne kadar yaşlı olduğu), ev ya da araba sahibi olup olmaması, bir mesleği olup olmaması, emeklilik, içinde yaşanılan kültürün özellikleri ile tanımlanır.

Yaşlılara yönelik aktivitelerin genel amaçları yaşlı bireyin;

Kendisine olan güven ve saygısını arttırmak,
• İletişim becerilerini desteklemek,
• Kendisini ifade edebileceği farklı yollar bulmasına yardımcı olmak,
• Hayattan zevk almasını ve keyifli zaman geçirmesini sağlamak,
• Boş zamanlarını faydalı ve verimli bir uğraşla geçirmesini sağlamak,
• Vücut direncini, kuvvetini ve esnekliğini korumak ve arttırmak,
• Sosyal hayata katılımını ve uyum sağlamasını desteklemek,
• Aile üyeleri, akrabalar, komşular, arkadaşlar ya da tanımadıkları diğer insanlarla
vakit geçirmelerini sağlamak örnek olarak verilebilri. 

Kas gücüne dayalı bir spor dalında profesyonel sporcu olmasını desteklemek yaşılardla ilgili genel amaçlardan birisi olmamakla birlikte öncelikli değildir.

Bilişsel beceriler; akıl yürütme, farkındalık, algı, anlama, sezme ve yargılama becerilerini içermektedir. Bilişsel beceriler bir kişinin duyuları yoluyla elde ettiği tüm bilgileri işlemlemesini sağlayan zihinsel yeteneklerdir. Bu beceriler bireyin düşünme, hatırlama, tanıma, dikkatini verme, konuşma, öğrenme ya da okuma-yazma gibi aktiviteleri için gereklidir.

Eş güdüm, belirli bir amaç için uyum içinde hareket etme, iş birliği hâlinde çalışma kavramına koordinasyın adı verilir.

Prognoz, bir hastalığın seyir özellikleri, iyiye ya da kötüye gitme olasılığı ve hastalığın sonuçları ile ilgili öngörüler anlamına gelir. Doğru cevap D’dir.