BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III - Deneme Sınavı - 22

Kişinin günlük yaşam kalitesini bozan, kalıcı tedavisi olmayan ve uzun süreli tıbbi izlem
gerektiren bozukluklar ‘kronik hastalık’ olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Tedavilerinde belli sınırlılıklar bulunan, sürekliliği olan ve genellikle yaşla birlikte ilerleyicilik gösteren kronik hastalıklar, yaşlılardaki engellilik ve ölüm nedenleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Kronik hastalıkların neden olduğu işlevsellik kaybı, ağrı ve hareket kısıtlılığı gibi durumlar, birçok yaşlı için günlük yaşantıyı bağımsız olarak sürdürmeyi oldukça güçleştirmesi bakımından önemlidir. Doğru cevap D'dir.

eksinimi oluşturmaktadır.
Kronik hastalıkların birlikteliğini araştıran çalışmalar, benzer mekanizmalarla oluşan
farklı hastalıkların ya da apayrı mekanizmalarla gelişen ve farklı sistemleri tutan hastalıkların, yaşlılıkta azımsanamayacak bir sıklıkta birlikte görülebildiğini ortaya koymaktadır.
Alzheimer hastalığı olan yaşlılarda ek olarak kalp yetmezliği (%28), KOAH (%27), diyabet (%22) ve kanser (%20) gibi farklı hastalıklara rastlanması da bunun bir örneğidir. Doğru cevap E'dir.

Kalp-damar hastalıkları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşlılık döneminde en sık görülen ölüm ve engellilik nedenidir.Doğru cevap D'dir.

Metabolik sendrom; kan şekeri yüksekliği (diyabet), kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon), yağ dokusunun diğer dokular aleyhine giderek artması (ileri şişmanlık, obezite), kanda kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi) ve kan yağlarında artış (hiperlipidemi) şeklinde sıralanan bağımsız risk faktörlerinden en az 3’ünün aynı bireyde bir arada bulunması hâlidir. Doğru cevap E'dir.

Genetik yatkınlık önlenemeyen risk faktörlerinden biridir. Doğru cevap D'dir.

Yaşılıkta sık görülen ve dispepsi (hazımsızlık) adı verilen sindirim güçlüğü bireyler tarafından genellikle karında gerginlik, şişkinlik, gaz birikimi ve ağrı şeklinde ifade edilmektedir.Doğru cevap C'dir.

Kronik hastalığı bulunan yaşlılara hizmet veren bakım elemanlarının uyması gereken en temel ilke, başta hasta yakınları olmak üzere tüm ilgililerle düzenli bir iletişim ve iş birliği içinde bulunmaktır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılık döneminde bireyin sağlık davranışları, bağımsızlık düzeyi, sosyal katılımı, üre­ticiliği, kişiler arası ilişkileri birçok diğer faktörden de etkilenmektedir ve yaşam kalitesini azaltabilmektedir. Örneğin, politik faktörler; ulusal politika ve kararlar yaşlı sağlığı ve ya­şam kalitesini etkilemektedir. Sosyal faktörler yani yaşlının barın­ma koşulları, ekonomik yetersizliği, ulaşım zorlukları, sosyal ağda daralma ve kişilerarası ilişkilerde bozulma, özbakım gücünde azalma ve ihmal-istismar yaşam kalitesini etkile­mektedir. Emeklilik ya da evin geçimini sağlayan bireyin ölümü gibi ekonomik faktörler; yaşlıların yaşam kalitelerini etkileyen diğer faktörlerdir. Doğru yanıt C’dir.

Psikolojik göstergeler: Bu göstergenin kapsamında yaşlının genel mutluluk ve do­yum duygularının yer aldığı görülür. Yaşlı bireyler açısından aile, akraba ve arka­daş çevresi dediğimiz sosyal çevresinden aldığı doyum, kendi sağlık durumundan duyduğu memnuniyet, kısaca yaşamından aldığı doyum gibi faktörler akla gelir. Doğru yanıt E’dir.

Yaşlılıkta, kas etkinlerinde kısıtlılıkların gelişmesi, kemik kütlesinde azalma, kemik dokusunun yapısında bozulma eklem ve kemik yaşlanması ve kırılganlıkta artış östrojen hormonunun azalması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Yaşlı bireylerde, kemik yapısında­ki bozulma, kas yaşlanması da eklenince ağrı ve işlevsel kapasite azalır, günlük işlerini yerine getirmek güçleşir ve dolayısıyla yaşam kalitesi de bozulmaktadır. Yaşlının yaşam kalitesi ve yaşamını bağımsız olarak sürdürmesi fiziksel performans, kas gücü, denge, yürüme hızı ile çok ilişkilidir. Doğru yanıt B’dir.

Kronik hastalıklarda risk yaşlılık döneminde artmaktadır. Bu dönemde yaşlının yaşamın­da hipertansiyon, kalp hastalıkları, diyabet, romatizmal hastalıklar, kanser ve astım gibi sorunlar önemli bir yer tutmaktadır. Yaşlılarda kronik hastalıklar büyük oranda yaşam kalitesini azaltmaktadır (Özkan, Yalvarmış ve Güler 2006). Yaşlı bireylerde sık karşılaşılan kronik hastalıklardan bazıları şunlardır: Yüksek Tansiyon, Fekal İnkontinans, Beyin Damar hastalığı, Diabetes mellitus (Şeker Hastalığı), Sosyal ve bilişsel durumlar, depresyon. Doğru yanıt C’dir.

Yaşlı nüfusta “yaşam kalitesinin korunması” esastır. Yaşlılık döneminde yaşam kalitesinin korunması için yaşlının kapsamlı değerlendirilmesi önemlidir. Yaşlının kapsamlı değer­lendirmesinde; biyolojik, psikolojik, ekonomik ve sosyal sorunlar tanımlayıcı ve çözüm üretici bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Yaşlı bireylerin işitsel, görsel, algı bozukluk­ları, yardımcı cihaz kullanıp kullanmadığı, beslenme özellikleri, günlük yaşam aktiviteleri, ihmal-istismar, bası yaraları, diş sorunları, düşme, idrar tutamama (inkontinans), enfek­siyon, kemik erimesi (osteoporoz), ilaç kullanımı, rehabilitasyon gereksinimleri, uyku bo­zuklukları incelenmelidir. Doğru yanıt E’dir.

Yaşlıların yaşam kalitelerinin artırılmasında birincil, ikincil ve üçüncül korunma prensip­leri temel alınarak, verilecek sağlık hizmetleri ve sosyal hizmetler bir arada düşünülmeli­dir. Sağlanacak hizmetler şu şekilde sınıflandırılabilir: Sağlığın geliştirilmesi (temel sağ­lık hizmetleri, bağışıklama, taramalar, birinci basamak sağlık hizmetleri, ağız ve diş sağlı­ğı hizmetleri ve göz sağlığı hizmetleri), kamu hizmetleri (semt bakım evleri, ev ziyaretle­ri ve evde bakım), sosyal servisler (gündüz bakım evleri, seyyar aşevleri, geçici bakımlar, komşu desteği projeleri, başkasının bakımı altına girme, tatil aktiviteleri ve iş-uğraşı te­rapisi) ve hastane (acil tıbbi bakım, acil psikiyatrik bakım, erken taburculuk programları, özel birimler inme, ortogeriatri vb. rehabilitasyon, ev ziyaretleri ve gündüz poliklinikleri). Doğru yanıt A’dır.

Sağlık hizmetleri ve sosyal hizmetler arasında hastane hizmetleri, başta acil tıbbi bakım olmak üzere diğerlerine kıyasla çok büyük yer tutmaktadır. Sadece belirli bir yaş ve üzerine hizmet veren, geriatri uzmanlarının çalıştığı sağlık kuruluşları olabileceği gibi geriatriyi de tıbbın bir dalı olarak görerek, mezuniyet öncesi geriatri eğiti­mini artırarak yaşlılara sağlık hizmetini bütün sağlık çalışanlarınca sunulup, gerektiğinde geriatri uzmanlarından konsültasyon isteme şeklinde alışılagelmiş sistemde olduğu gibi hastane sistemleri kurulabilir. Doğru yanıt C’dir.

Sağlığı, bireyin doğduğu andan ölümüne kadar bütün belirleyicileri ile birlikte değerlen­dirmek, gerçekte anahtar yaklaşımdır. Tek bir cümlede toparlanmış olan bu yaklaşım sağ­lığın sosyoekonomik koşulları, sosyodemografik özellikleri, kültürü, insani ve toplumsal değerleri ve daha pek çok kavramı kapsar. Böyle bir çerçeve ise aslında sağlığa bütüncül bir yaklaşıma öncelik verilmesinin gereğini açıkça ortaya koymaktadır. Bu genel kabule ek olarak aşağıda belirtilenler bireysel düzeyde yapılması önerilen uygulamalardır:

Kadının çalışma hayatına katılması, ailelerin küçülmesi, ev ve konut biçimlerinin değişmesi gibi nedenlerle uzun yaşayan yaşlılar özellikle büyük kentlerde sorun odağı hâline gelmişlerdir. Bu açıklamalar ışığında seçeneklerde yer alan tüm bilgiler doğru olduğundan doğru cevap E’dir.

Yaşlanma ve evreleri kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Bu alanda çalışan bazı bilim adamları yaşlanma evrelerini kendi içinde üçe ayırır:

Seçeneklerde yer alan tüm bilgiler doğru olduğunda doğru cevap E‘dir.