BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III - Deneme Sınavı - 14

Doğru cevap C seçeneğidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Gelişmiş koruyucu ve tedavi edici sağlık uygulamaları diyabet, astım, osteoporoz (kemik erimesi) gibi doğrudan yaşamı tehdit etmeyen bazı kronik hastalıklarla birlikte yaşamayı bir ölçüde kolaylaştırmış olsa da kalp-damar hastalıkları (kardiyovasküler hastalıklar), kanser ve solunum, sindirim, boşaltım sistemlerini etkileyen diğer kronik hastalıklar yaşamsal risk oluşturmaya ve yaşam kalitesini belirgin biçimde bozmaya devam etmektedir.

Aynı bireyde 3 ya da daha fazla kronik hastalığın birlikte bulunması durumuna multimorbidite denir. Multimorbidite ya da “çoklu kronik hastalık” yaşlılıkta günlük yaşam ve bakım kalitesini belirgin olarak ve doğrudan etkileyen bir durumdur.

Metabolik sendrom; kan şekeri yüksekliği (diyabet), kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon), yağ dokusunun diğer dokular aleyhine giderek artması (ileri şişmanlık, obezite), kanda kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi) ve kan yağlarında artış (hiperlipidemi) şeklinde sıralanan bağımsız risk faktörlerinden en az 3’ünün aynı bireyde bir arada bulunması hâlidir.

Yaş (yaş ilerledikçe risk artar), cinsiyet (erkeklerde ateroskleroz riski daha fazla) ve genetik yatkınlık (birinci dereceden akrabalarda erken yaşta koroner kalp hastalığının olması) önlenemeyen risk faktörleridir.

Diyabet temel olarak 2 tiptir. Tip 1 diyabet, daha çok çocukluk çağında ortaya çıkmaktadır. Yaşlılık sürecinde insülin salınımını azalması, insülin direnci gelişmesi, yağ dokusunun artması, fiziksel aktivitenin azalması ve genetik yatkınlık nedeniyle görülen diyabetlerin tamamına yakını ise Tip 2 diyabettir.

Tansiyonu yükselen kişi o anda bunu fark edemez. Hipertansiyon, çok yüksek değerlerde bile ciddi bir yakınma oluşturmayabilir. Hipertansiyon geçici bir durum değil, kronik bir hastalıktır. Bu nedenle ilaç tedavisi ve önerilen diğer önlemler yaşam boyunca sürdürülmelidir.

Atrial Fibrilasyon (AF) kalbin normal kasılma ritmine kalp kulakçıklarının (atrium) eşlik edemediği ve düzenli ritmik kasılmalar yerine yalnızca sürekli bir titreşim yapabildiği bir bozukluktur.

Sindirim sistemi genel sağlığı açısından geçerli olan bol lifli-az yağlı beslenme, yeterli sıvı alımı, düzenli egzersiz, düzenli tuvalete gitme alışkanlığı gibi önlemler, kabızlığa karşı da yararlıdır.

Bu problem yaşayan yaşlının günlük sıvı gereksinimi (yaklaşık 2 litre) mutlaka karşılanmış olmak koşulu ile akşamdan sonra bir miktar sıvı kısıtlaması yapılabilir. Asla alması gereken günlük sıvı miktarının altına düşülmeye çalışılmamalıdır.

İlaçlar önerilen doz dışında kullanılmamalı, özellikle ağrı kesiciler hastanın isteğine göre değil önerilen çerçevede verilmelidir.

Yaşlanma sorununun dünyada fark edilmesini sağlamak amacıyla 1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü olarak kutlanmaktadır.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca 1982 yılında Viyana’da düzenlenen ‘Dünya Yaşlanma Asamblesi’dir. Asamble’de, “bağımsız yaşam, katılımcılık, bakım, onurlu yaşam/itibar ve kendini gerçekleştirme” gibi beş başlıkta özetlenebilecek ilkeler belirlenmiştir; bu ilkeler daha sonra yaşlanma konusunda planlama sürecine yol göstermiştir.

Birincil korumadan (prevantif) söz edildiğinde, hastalık ortaya çıkmadan klinik öncesi dönemde hastalığa sebep olacak etkenlerin ortadan kaldırılması, sağlığın bozulmasının önlenmeye çalışılması anlaşılır. İkincil korumada (medikal, tedavi edici), erken teşhis ve tedavi yoluyla hastalığın ortadan kaldırılması veya ilerlemesinin durdurulması söz konusudur, yani bozulan sağlığa yeniden kavuşulmaya çalışılır. Üçüncül korumada (rehabilitatif) ise hastalık veya kaza sonucu oluşan özürlülük veya engel durumu rehabilitasyon çalışmasıyla olanaklar dâhilinde fiziksel, ruhsal, sosyal, mesleki ve ekonomik açılardan en iyi hâle getirilir.

Yaşlılara hizmet veren farklı bakım modelleri vardır; tıbbi, bireysel ve sosyal model öne çıkan modellerdir. Tıbbi modelde kişinin tıbbi durumuna göre belirlenen bakım modeli, sosyal modelde kişinim sosyal statüsü ve sosyal rolüne göre belirlenen bakım modeli, bireysel modelde ise bireyin kendisine göre belirlenen bakım modeli ön plana çıkmaktadır.