BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III - Deneme Sınavı - 12

Birincil korumadan (prevantif) söz edildiğinde, hastalık ortaya çıkmadan klinik öncesi dönemde hastalığa sebep olacak etkenlerin ortadan kaldırılması, sağlığın bozulmasının önlenmeye çalışılması anlaşılır.

Sağlık hizmetlerinin verildiği kurum modelleri hastaneler, gündüz hastaneleri, özel üniteler, bakım evleri, gündüz bakım merkezleri, özel bakım evleri şeklindedir. Sağlıklı yaşlılar için de huzur evleri, sığınma evleri, yaşlı kulüpleri olabilmektedir.

Evde bakımın birçok yaşlı tarafından tercih edilmesinin nedenleri vardır. Bunların başında, bireyin kendini güvende hissetiği ev ortamında, yakınları ve ailesiyle birlikte olmasıdır. Ayrıca ev ortamında bakımın kalitesinin arttığı belirtilmektedir. Bakıma muhtaç kişinin sorumluluğunun aile bireylerinden alınması da diğer bir sebeptir.

Türkiye’de, 65 yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz, kimsesiz bireylere yaşlılık aylığı bağlanmaktadır.

Türkiye’de, Sağlık Bakanlığı tarafından sunulan, evde sağlık hizmetlerinin uygulama usul ve esasları hakkında yönergede amaç, kapsam, dayanak ve tanımlar verilmiştir. Bu yönerge, 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun 3’üncü ve 9’uncu maddeleri ile 13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 43’üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Geriatri yaşlılık ve hastalıklarını konu edinen tıp dalıdır. Disiplinler arası bir bilim kolu olan gerontoloji ise yaşlanma sürecini inceler.

1946 yılında da tüm insanların sağlık durumlarını iyileştirmeyi amaçlayan DSÖ kurulmuştur.

Sağlık hizmetlerinin verildiği kurum modelleri hastaneler, gündüz hastaneleri, özel üniteler, bakım evleri, gündüz bakım merkezleri, özel bakım evleri şeklindedir.

2012 yılında yapılan “III. Ulusal Evde Sağlık ve Bakım Kongresi” nin sonuç bildirisinde, ülkemizde evde sağlık ve bakım hizmetlerinin kamu hastaneleri, evde bakım özel şirketleri, sivil toplum kuruluşları (STK) ve belediyeler tarafından sağlanmakta olduğu
belirtilmiştir.

Evde bakım bireyin çok farklı ihtiyaçlarının karşılanması için verilen hizmetlerdir. Ev işleri, kişisel bakım, beslenme, acil müdahale, sosyal ilişkiler, ulaşım, eğitim, maddi danışmanlık ve sağlıkla ilgili uygulamalar bu hizmetlerdendir

Evde bakım hizmetleri çok boyutlu bir yaklaşımdır. Bu sebeple birçok farklı alandan uzmanın birlikte çalışması gerekmektedir. Bu ekipte, hekim, hemşire, eczacı, psikolog, dil ve konuşma terapisti, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı gibi farklı meslek grupları rol alır.

Tablo 5.1 Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yatılı Yaşlı Kuruluşları

Belediyeler; yardıma muhtaç olan yaşlı bireylerin barınması için huzurevi yapmak, ücretsiz muayene ve ilaç yardımı yapmak, gıda, yakacak, belediye otobüslerinden ücretsiz veya indirimli yararlanmalarını sağlanmak gibi görevleri yerine getirmektedir

Türkiye’de, Sağlık Bakanlığı tarafından sunulan, evde sağlık hizmetlerinin uygulama usul ve esasları hakkında yönergede amaç, kapsam, dayanak ve tanımlar verilmiştir (www. saglik.gov.tr). Bu yönergenin amacı;

Evde sağlık hizmeti sunumuna ihtiyacı olan bireylerin muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyonlarının evinde ve aile ortamında sağlanması

Özel Huzurevleri ve Yaşlı Bakımevleri Yönetmeliği çerçevesinde özel sektör de hizmet vermektedir. Derneklere, azınlıklara, vakıflara ve kişilere ait huzurevi ve bakımevleri bulunmaktadır (Tablo 5.3).

Yaş, bir canlının doğumundan başlayarak tükettiği zaman birimidir. Doğum anından
başlayarak dakika, saat, gün, hafta, ay, yıl gibi zaman birimleriyle ifade edilir. Ancak genellikle yaş kavramı yıl kavramı ile eş tutulur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yaşlı kavramı yaşı ilerlemiş, kronolojik takvim yaşı ve biyolojik yaşı artmış kişi anlamındadır. Hücre, doku, organ ve tüm biyolojik, psikolojik sistemlerde onarılamaz yapısal
ve fonksiyonel bozukluğa sahip kişi ‘yaşlı’dır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kronolojik yaş, takvim yaşıdır; doğumdan başlayarak geçen zaman aralığı olarak hesaplanır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Biyolojik yaş, insanların biyolojik yapılarına bağlı olarak organlarının çalışmasını
gösteren bir yaş tanımıdır. Örneğin; “kalbi çok iyi çalışıyormuş; genç bir delikanlının nabzına ve kalp ritmine sahipmiş” diye tanımlanır veya “kemikleri gençler kadar sağlanmış,
25 yaşındaki bir gencin biyolojik değerlerine sahipmiş” denir. Kronolojik yaşla biyolojik
yaş her zaman uyum hâlinde değildir. Kronolojik yaşı genç olduğu hâlde, başkasının desteğine muhtaç olup biyolojik yaşı çok yüksek olan pek çok kişi vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1963’te yaptığı çalışmada yaşlıları
kronolojik olarak üç gruba ayırmıştır. 45–59 yaş orta yaşlıları, 60-74 yaş yaşlıları, 75 yaş ve
üzeri ihtiyarları - çok yaşlıları- tanımlamaktadır. Birleşmiş Milletler 60 ve daha büyük yaştakileri yaşlı olarak tanımlamaktadır. Ancak Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve onların sosyal
güvenlik programları yaşlılığı 65 yaş olarak kabul etmektedir. Bunun nedeni, Avrupa Birliği ülkelerinde 65 ve üstü yaştakilerin toplam nüfus içinde daha büyük bir orana sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.