BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME II

Üçüncü grup ürünler, tahıl ve tahıl ürünleridir. Karbonhidrat sağlar, vücudun enerji kaynağıdır.

Yutma fonksiyonun evreleri şunlardır:

Ağız evresi (oral faz): Emme, çiğneme ve yiyecek-içeceği bir bütün haline getirerek yutağa doğru hareket ettirmeyi içerir.

Yutak evresi (farengeal faz): Yutma eyleminin başlatılması, lokmanın yutaktan boğaza doğru sıkıştırılarak gönderilmesi, nefes yolunun kapanması ile lokmanın nefes borusuna kaçışının (aspirasyon) ya da boğulmanın önlenmesini içerir.

Mideye geçiş evresi (özefageal faz): Yemek borusunun üst ve alt bölümlerindeki sfınkterlerin açılıp kapanarak, kasılmalarla lokmayı sıkıştırıp aşağıya doğru göndermesini içerir (8- 20 sn sürer).

Lokmanın nefes borusuna kaçışının (aspirasyon) ya da boğulmanın önlenmesini içeren Yutak evresi (farengeal faz) 1-2 sn sürer.

Beslenme fonksiyonu açısından bağımlı birey yürüyemeyen fiziksel engelli bir birey olabileceği gibi, zihinsel engelli bir birey ya da otistik bir birey de olabilir. Nitekim yürüyemeyen bireylerin yaklaşık % 80’i beslenme fonksiyonu açısından bağımlı bireylerdir.

Homeostazı korumak: Homeostaz, vücudun iç ortamının normal şartlar çerçevesinde dengede tutulması işlemidir. Hücre ve dokuların birleşenleri sürekli kullanılır ve vücudun iç çevresinde uygun sınırlar içinde sürdürülebilmesi için tekrar yerlerine konulmalıdır.

Sağlığın korunması, tüm bireylerde birincil, ikincil, ve üçüncül olmak üzere üç düzeyde gerçekleşebilir.

İkincil korumada hedef risklerin azaltılmasıdır. Tanımda:

Beynin oksijen dışındaki tek enerjisi glikozdur. Glikoz meyvelerde hazır halde bulunur. Diğer gıdalarla alınan şeker midede yakılarak glikoza çevrilir. Bu nedenle meyveler aç karnına tüketilmelidir. Meyvelerin yemeklerden 30 dakika önce veya 3 saat sonra alınmaları en idealidir.

Süt ve süt ürünleri ikinci grup besinlerdendir. Protein kaynağıdır. Kalsiyum içerir. A ve B2 vitaminlerini sağlar.

Düzgün ve sağlıklı beslenme sağlığın korunması ve takibi açısından önemlidir. Sağlığın korunması tüm bireylerde birincil, ikincil, ve üçüncül olmak üzere üç düzeyde gerçekleşebilir. Birincil korunma yaklaşımı hastalıklar olmadan yapılan koruyucu nitelikli girişimleri; ikincil koruma erken tanı ve tedavi hizmetlerini; üçüncül koruma da rehabilitasyon hizmetlerini içerir. Birincil korunma yaklaşımı ne kadar başarılı olursa sağlıklı yaşam da o kadar başarılı olur.

Bebekler ilk 6 ay anne sütüyle beslenmeli, sonraki aylarda ise uygun tamamlayıcı besinlere geçilmelidir. Ancak aşamada, emerek beslenen bebeğin birden sıvı besinlerden katı besinlere geçmesi nedeniyle yemek yemeyi reddetmesi söz konusu olabilir. Bu durumda bebeğin iştahsızlık gibi sorunlar yaşayabileceğinin bilinmesi gerekir.

Yetersiz ve dengeli beslenmenin birincil etkileri; Enfeksiyon eğiliminin artması,yara iyileşmelerinde gecikme, bağırsak hareketliliğinde azalma ve kemik iliği depresyonudur. İkincil etkileri; hastanede kalış süresinin uzaması, iyileşme süresinin uzaması, bunlara bağlı olarak maliyetin artması, mortalitenin artması, morbidite artmasıdır.

Bebek veya çocuklardaki yutma bozukluğuna neden olabilecek etmenler; erken doğum, sinir sistemi bozuklukları, gastrointestinal problemler, kalp hastalığı, dudak / damak yarıklığı, solunum yolunu etkileyen durumlardır.

Birey yatakta beslenmemeli, mümkünse iskemlede dik oturmalıdır (60-90 derecelik bir açıyla). Birey bağımsız olarak tek başına yemek yiyemiyorsa, bireyin beslenmesi sırasında başını geriye atma olasılığına karşı kaşık ya da çatal ağız seviyesinden yukarıda tutulmamalıdır. Bireye her defasında küçük lokmalar ve porsiyonlar (1/2- 1 yemek kaşığı) halinde
verilmelidir. Beslenme esnasında acele edilmemeli, bireyin çiğneyip yuttuğundan emin olmadan yeni bir lokma verilmemelidir. Bir öğünde çok fazla yemek yedirmek yerine az ve sık beslenme tercih edilmelidir. Birey yemeklerden sonra en az yarım saat yatmamalıdır.

Bakım hizmeti verenlerin, görme bozukluğunun birçok görsel işlevin gelişiminde bozukluğa yol açtığını unutmaması gerekir. Bu gerçeklikten yola çıkarak bakım hizmeti verenler, görme engelli bireyin koku alma duyusuna hitap ederek yemek zamanını daha kaliteli hale getirebilir. Bebeklerle konuşarak ve koku ve dokunma duyusuna hitap ederek yemek yedirilmeli; yetişkin bireylerle ise yemek beraber hazırlanmalı, ancak bıçak gibi kesici aletler kullanılırken birey uyarılmalıdır. Yemek yerken birey bağımsız olmalı ve bu nedenle gereken düzen destek elemanı tarafından sağlanmalıdır.

Trakeostami tüpünün kumaş bağları kirlendikçe, en az gün aşırı temizlenmelidir. Stoma bölgesi serum fizyolojik ile temizlenip, steril gazlı bezle temizlenmelidir. Pansumanlar, hijyen kurallarına uyarak yenilenmelidir. Trakeostomi bakımı verilirken standart önlemlere ve asepsi kurallarına uyulmalıdır. Asepsi; ilaç kullanmadan, yalnız ısı yardımı ile aygıt ve gereçleri mikropsuzlaştırma işlemine denir.

Homeostaz

Vücudun iç ortamının normal şartlar çerçevesinde dengede tutulması işlemidir.

Düzgün ve sağlıklı beslenme sağlığın korunması ve takibi açısından önemlidir. Sağlığın korunması tüm bireylerde birincil, ikincil, ve üçüncül olmak üzere üç düzeyde gerçekleşebilir. Birincil korunma yaklaşımı hastalıklar olmadan yapılan koruyucu nitelikli girişimleri; ikincil koruma erken tanı ve tedavi hizmetlerini; üçüncül koruma da rehabilitasyon hizmetlerini içerir. Birincil korunma yaklaşımı ne kadar başarılı olursa sağlıklı yaşam da o kadar başarılı olur.