BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME II

Çocuğun cinsiyetini insanlarda varolan bir çif kromozom belirler. Kadınlarda XX olarak ortaya çıkan bu kromozom, erkeklerde XY olarak sembolize edilir. Cinsiyeti belirleyen Y kromozomudur ve bu kromozomu taşıyan kişi biyolojik olarak erkek üreme organına sahip olur.

Kadınlarda XX olarak ortaya çıkan bu kromozom, erkeklerde XY olarak sembolize edilir. Cinsiyeti belirleyen Y kromozomudur ve bu kromozomu taşıyan kişi biyolojik olarak erkek üreme organına sahip olur. Diğer bir deyişle, çocuğun cinsiyetini belirleyen erkektir, kadının çocuğun cinsiyeti üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Erkekten gelen spermin X veya Y oluşu çocuğun cinsiyetini belirlemektedir. Her canlıda farklı sayıda bulunan kromozom, anne ve babanın özelliklerini çocuğa aktarmasını sağlayan genetik birimler olarak tanımlanır. İnsanlarda 23 çif (yani 46) kromozom bulunmaktadır. Ancak bazen her iki cinsiyet organı aynı bireyde, bir arada görülebilir.

Çocuğun cinsel organına dokunması ve ovuşturması göreli olarak zararsızdır. Bu tür
davranışlar gösteren çocuğu cezalandırmak olumsuz davranışlara yol açabilir. Bu dönemde genellikle kendinden farklı olan cinsiyeti beğenmeme ve daha çok
hem cinsi ile arkadaşlık kurma gözlenir. Bu dönem ayrıca, kızların annelerinin, erkeklerin babalarının davranışlarını taklit ettiği ve toplumsal cinsiyet rollerinin iyice belirginleştiği bir dönemdir.

Ergenlik sürecinde kızlarda kısaca şu değişiklikler gözlenmektedir. Adet kanamaların başlaması, Cinsel organlarda değişimler, Bacaklarda, cinsel bölgede ve koltuk altında tüylenme,Yüzde akne oluşumu, çoçuk vücudundan kadın vücuduna geçiş.

Genç kızların yeni karşılaştıkları bu durum utanç verici ya da suçluluk duygusu uyandıracak bir sorunmuş gibi algılanabilir. Bu nedenle adet kanaması başlamadan önce konu ile ilgili bilgilendirilmeleri bu durumun normal olduğu, her kadının bunu yaşadığı, utanılacak ya da gizlenecek bir durumun olmadığı anlatılmalıdır. Aksi takdirde bu durum gelecekteki değer yargılarını belirleyecek ve adet kanaması pislenmek, kirlenmek olarak adlandırılarak, tiksinti duyguları uyanmasına neden olacaktır. Yanlış veya eksik bilgilendirme bazı insanların bir ömür boyu sürecek dogmalarla yaşamasına neden olmakta ve ilerideki cinsel hayatını olumsuz etkileyebilmektedir.
Burada yapılması gereken bir başka önemli davranış da adet kanaması döneminde
temizliğin öneminin vurgulanmasıdır. Özellikle engelli bireylerin temizliğin düzgün bir
şekilde yapılmamasından kaynaklanabilecek hastalık ve kokulara ilişkin bilgilendirilmesi
gerekmektedir. Diğer taraftan bazı yörelerde halk arasında adet boyunca banyo yapılmaması gerektiğine ilişkin inanışlar olduğu da görülmektedir. Bu tamamen yanlış bir bilgi olup, genel vücut sağlığı açısından son derece zararlıdır.

Gebelik Döneminin Engelli Bireylere Özgülenebilecek Sorunları
Bazı engel türlerinde, özellikle sendromu olan engellilerde, çoklu sorunlar bir arada gözlenebilir. Eğer kalp ve solunum bozukluğunun eşlik ettiği bir engel durumu varsa hamilelik son derece tehlikeli olabilir. Böyle bir durumda mutlaka bir kadın hastalıkları uzmanına bireyin durumu anlatılmalı ve hamileliğe engel bir durumun olup olmadığı araştırılmalıdır. Engelli bireylerin, hamileliğin özellikle ilk üç ayında dikkate almaları gereken bir başka önemli nokta da genetik testlerdir. Genetik geçişi olan bazı bozuklukların tespiti son derece kolaydır. Ebeveynlerin birinde dahi var olan ve genetik geçişi olan bir bozukluk, doğacak çocukta da gözlenebilir. Bu durumun dikkate alınması ilk üç ayda istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması açısından çok önemlidir. Ancak burada gösterilecek en doğru yaklaşım ebeveynlerin bu testleri gebe kalmadan önce yaptırmalarıdır. Engelli kadınlar hayatlarıyla ilgili önemli bir seçim yaparken doğru bilginin, uygun bir dil ile verilmesine ihtiyaç duyabilirler. Bu bilgiler doğrultusunda sorudaki öncüllerin hepsi gebelik döneminde engellilere özgü sorunlar arasında yer almaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Menopoz Dönemi
Menopoz bazı hormon salınımlarına bağlı olarak gelişen ve adet kanamasının kalıcı olarak kesilmesiyle başlayan dönemdir.

Boyda ani uzama, Alın bölgesinde genişleme, Hormonal değişme ve sperm üretme

ergenlik sürecinde erkeklerde ise şu değişiklikler gözlenmektedir.

Tedavi edilemez hastalıklar:

HIV, HPV,HPV'nin bazı çeşitleri

Ancak bazen her iki cinsiyet organı aynı bireyde, bir arada görülebilir. Hermafroditlik olarak adlandırılan bu durum erdişilik olarak da bilinmektedir.

İlkokul çağında ise çocuklar, genellikle ayıp olarak adlandırılan bu tür davranışları baskılar, kontrol altına alır ve genel olarak cinsel açıdan çok daha durgun bir döneme başlarlar. Bu dönemde genellikle kendinden farklı olan cinsiyeti beğenmeme ve daha çok hem cinsi ile arkadaşlık kurma gözlenir. Bu dönem ayrıca, kızların annelerinin, erkeklerin babalarının davranışlarını taklit ettiği ve toplumsal cinsiyet rollerinin iyice belirginleştiği bir dönemdir.

Ergenlik sürecinde kızlarda kısaca şu değişiklikler gözlenmektedir: Adet kanamalarının başlaması, Cinsel organda değişimler, Çocuk vücudundan kadın vücuduna geçiş, Bacaklarda, cinsel bölgede ve koltuk altında tüylenme, Kalçaların genişlemesi, göğüslerin büyümesi ve boy uzaması, ile vücut oranlarının değişmesi, Hormonal değişiklikler nedeniyle yüzde akne oluşması

Ergenlik sürecinde erkeklerde ise şu değişiklikler gözlenmektedir: Cinsel organde değişimler kadınlarda görülen değişimler arasında yer almaktadır

Hamilelik sırasında annenin vücudunda çok hızlı değişimler gözlenir. Gögüslerde şişme ve acıma, aşırı yorgunluk, genel bir uyku hali, baş ağrısı, saç ve tırnaklarda değişim gibi pek çok belirti bir arada görülebilir (İnternet: Gebelik döneminde yaşanılan değişim ve sorunlar konusunda ayrıntılı bilgi için bkz.: www.gebelik.org/dosyalar/tan.html).

Menopoz döneminde en sık özlenen sorunlar; sıcak basması, gece terlemesi, kilo değişimleri, psikolojik etkilenmeler ve kemik erimesidir (osteoporosis) (Martin ve diğerleri, 2004).

HIV (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü), AIDS olarak bilinen hastalığa neden olan bir virüstür. AIDS, bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Ateş, deri döküntüleri, lenflerde şişme, kas ve eklem ağrıları, ishal, kusma, farenjit, ağızda mantar vb. gibi pek çok belirti ile kendini gösterir. Hastalık ortaya çıktıktan sonra aşamalı olarak ilerler ve deri, gastrointestinal sistem, solumun sistemi, kalp, sinir sistemi gibi vücudun pek çok sistemini etkiler. Bazı vakalarda HIV virüsü yıllarca kendini göstermeyebilir.

Engelli Bireylerin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları

Engelli bir bireyin bu hastalıklardan kendini koruyabilmesi için şunlara dikkat edilmelidir:

Şekil 6.3 Bedensel Temas Olup Olmamasına Göre Cinsel İstismar Türleri

Bakım Hizmeti Verenlerin Görev ve Sorumlulukları

Bakım hizmeti verenlerin engelli bireylerin cinsel gelişim dönemleri itibariyle yaşadıkları sorunlar ve hastalıklar bağlamında görev ve sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

Bakım elemanının öncelikle engelli bireyin bakıcısı olarak doğru ve yanlış bilgiyi ayırt edebilmesi gerekmektedir

Bakım elemanının bakımını üstlediği engelli bireye cinsellik ile ilgili eğitimi vermediği sürece, engelli bireyin bu bilgileri eksik ve yanlış olarak başkalarından öğrenebileceğini unutmaması gerekir.

Bakım elemanının zihinsel bir engel söz konusu olduğunda basit ve açık bir dil kullanarak durumu anlatması gerekir.

Bakım elemanlarının teşhircilik, kendine ve diğerine zarar verecek cinsel aktiviteler ya da bir başkasını istismar etme gibi normal dışı davranışlar için sadece cezalandırma yoluna başvurmaması gerekir. 

İstismar bakım elemanının dikkat etmesi gereken en önemli sorunlardan biridir. Kendini ifade edemeyen engelli bireyin istismarı oldukça yaygın olarak görülmektedir ( Blasingame, 2005 ). Böyle bir durumdan şüphelenildiğinde, bakım elemanının mutlaka bir uzman danışmanlığında yasal yollara başvurması gerekir.

İnsanın cinsiyetini bir çift kromozom belirler. Kadınlarda XX olarak sembolize edilir.