BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME II

Biyoloji, canlı türlerini, anatomi vücut yapısını, zooloji hayvanları ve etnoloji ise insanların etnik kökenlerini inceleyen bilim dallarıdır. Fizyoloji canlı dokularını ve organların görevlerini inceler.

Dokular, özel fonksiyonları yapmak üzere bir araya gelen hücreler topluluğudur. Vücutta epitel, bağ-destek, kas ve sinir dokusu olmak üzere dört temel doku vardır. Sitoplazma ise hücrenin temel yaşamsal olaylarının meydana geldiği bir sıvıdır.

Bazı hücrelerin özelleşerek aksiyon potansiyeli oluşturması kalp kasında gerçekleşir. Bağ dokusundan oluşan, myofibrilleri isimli kas lifleri barındıran ve kemiklerin hareketini sağlayan ise iskelet kaslarıdır. Düz kaslar sinirsel uyarı olmadan kasılırlar.

Alın kemiği, kafatasının ön üst duvarını oluşturur. Duvar kemiği kafatasının üst yan duvarını oluşturan çift kemiklerdendir. Şakak kemiği, kafatasının yanlarında bulunan çift kemiklerdir. Temel kemik ise kafatasının tabanının ortasında, frontal ve etmoid kemiğin arkasında, oksipital kemiğin önünde yer alan tek kemiktir. Kalbur kemiği ise kafatasının tabanında ve aynı zamanda burun üst duvarı ile yan duvarlarında bulunan bir kemiktir.

Leğen kavşağı kemikleri, uyluk kemikleri, patella, bacak kemikleri ve ayak kemiklerin Alt Ekstremite (Taraf) Kemikleri içerisinde yer almaktadır.

Eklemler, oynamaz, yarı oynar ve tam oynar eklemler olmak üzere 3 gruba ayrılır. Yarı oynar eklemlerde eklemleşen kemiklerin arasında hyalin ya da fibröz kıkırdaktan yapılı bir doku bulunur. Vertebralar arası diskler bu tür eklemlerdir.

Kanın %54’ünü serum oluşturmaktadır. Kanın yoğunluğu suya göre 5-6 kat daha fazladır. Erkeklerde kilogram başına 75, kadınlara ise 70 milimetre kan bulunmaktadır. Serumdaki katı maddelerin en büyük oranını proteinler oluşturmaktadır. Kan plazmasının %91-92’si sudur.

Farenks, burun boşluğunun ve ağzın arkasında, özofagus (yemek borusu) ve trakeanın (soluk borusu) üstünde yer alır. Trakea, larenksten sonra gelir. 4.-5. göğüs omurları hizasında sol ve sağ ana broşlara ayrılır. Bronşlar solunum yolunun bifurkasyondan itibaren iki ana bronşa ayrılıp akciğerlere giren kısmıdır. Alveoller ise akciğerlerin içinde bulunur. Larenks, trakeanın üstünde, farenksin altında üzerinde ses telleri (vokal kordlar) olan bölümdür.

Myokard, kalbin kasıdır. Epikard ise kalbin en dış tabakasıdır. Atrium kalp kulakçığı, ventrikül ise kalp karıncıklarıdır. Endokard ise kalp boşluklarının iç yüzünü örten epitel dokudur.

Hidroklorik asit, intrinsik faktör, pepsin ve mukus gastrik bezler tarafından salgılanmaktadır. Gastrin hormonu ise pilorik bezler tarafından salgılanır.

Anatomi, vücudun normal şekil ve yapısını inceleyen bir başka deyişle organların tanımlanması, şekil, büyüklük gibi özelliklerinin ortaya konulması ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Fizyoloji ise canlıların dokularının, organlarının görevlerini ve bu görevlerini nasıl yerine getirdiklerini inceleyen bir bilim dalıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Hücre zarının görevleri;

Doğru cevap C seçeneğidir.

Özel fonksiyonları yapmak üzere bir araya gelen hücreler topluluğudur. Vücutta epitel, bağ-destek, kas ve sinir dokusu olmak üzere dört temel doku vardır. Bu dokulardan sinir ve kas dokusu uyarılabilen dokulardır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Eritrositler: Sayıları en fazla olan kan hücreleridir. 1 mm3 kanda kadınlarda 4.8
milyon, erkeklerde 5.4 milyondur. Orta bölgeleri alt ve üstten basık şekildedir.
Çekirdeksizdir. Ortalama yaşam süreleri 120 gündür. Kolayca şekil değiştirebildikleri için en küçük kılcal damarlardan bile kolayca geçerler. Eritrositler, görevi dokulara oksijen (O2) götürmek olan hemoglobini taşırlar. Eritrosit sayısının ve hemoglobinin düşük olmasına anemi, yüksek olmasına ise polisitemi adı verilir. 

Doğru cevap C seçeneğidir.

– ACTH (Adreno Kortikotropik Hormon): Böbreküstü bezlerin korteksinden
salınan hormonların salgılanmalarını kontrol eder.
– TSH (Tiroit Stimulan Hormon): Tiroit hormonlarının salgılarını kontrol eder.
– FSH (Folikül Stimulan Hormon): Kadınlarda yumurtalıklar (overler), erkekte
testislere etki ederek yumurta ve sperm hücrelerinin olgunlaşmasını sağlar.
– LH (Luteinizan Hormon): Kadınlarda yumurtlama (ovulasyon) erkeklerde
testesteron salgısını uyarır.
– GH (Growth Hormon): Vücudun gelişmesini ve büyümesini kontrol eder. Büyüme çağında, yetersizliği cüceliğe, fazlalığı ise devliğe neden olur. Erişkin çağında fazla salgılanması durumunda, burun, çene, el ayak gibi organlarda fazla
büyüme gözlenir.
– Prolaktin: Meme dokusu için süt yapımını uyarır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

İlaç şekilleri, katı ve sıvı olmak üzere ikiye ayrılır. Katı farmasötikler, ağızdan ve diğer yolardan kullanılanlar olarak kendi aralarında ikiye ayrılır. Ağızdan kullanılanlar; tablet, draje, pilül (toz hâlindeki etkin maddeler yapıştırıcı maddeler ile karıştırılarak küçük küreler hâline getirilir), kapsül, kaşe, toz ve paket, diğer yoldan kullanılanlar ise supozituvar, ovül, transdermal terapötik
sistemdir. Sıvı farmasötikler ise solüsyon, enjeksiyonluk solüsyon, süspansiyon ve emülsiyon (birbiri içinde çözünmeyen iki fazlı sistem), şurup, posyon, damla, 
eliksir (alkol ve su içeren şekerle tatlandırılmış çözelti), lavman, merhem ve inhalasyonla uygulanan aerosollerdir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Metabolizma (biyotransformasyon): İlacın karaciğer veya diğer dokular tarafından kimyasal olarak başka maddelere (metabolit) dönüştürülmesidir. Vücuda giren çeşitli kimyasal maddeleri etkisizleştirmek için karaciğer oksidaz enzim sistemi bu olaydan sorumludur. Vücuttaki diğer enzimlerden farklı olarak mikrozomal enzimler daha önce hiç karşılaşılmamış olan bir maddeyi (örneğin bir ilacı) tanıyıp onu etkisizleştirmek için molekülü parçalamak ve/veya bir başka molekül eklemek suretiyle başka maddelere dönüştürür (metabolitler).

Doğru cevap C seçeneğidir.

Verilen örnekte ilacın karaciğerde toksik etkilere neden olması ile karaciğer enzimlerinde (ALT, AST gibi) yükselmeye neden olması, biyokimyasal bozukluğa örnek verilebilir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Nitritler: Kalbi besleyen koroner damarlarda daralma ya da tıkanma olduğunda bu ilaçlar, damar düz kaslarını gevşeterek kalbe venöz kan dönüşünü ve oksijen ihtiyacını azaltırlar. Koroner arterleri ve beyin damarlarını da gevşettikleri için
baş ağrısına ve hipotansiyona (tansiyon düşüklüğü) neden olurlar. Bu konuda bakım personeli dikkatli olmalıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Sedatif-hipnotik ilaçlar: Bu ilaçlar (Barbitüratlar), düşük dozda kişiyi gerginlikten kurtarıp sakinleştirirken yüksek dozlarda verildiğinde uyku ve bağımlılık yapar. Öte yandan aşırı uyku hali, uykunun dinlendirici olmaması, ciltte döküntüler,
ilaç kesildiğinde epilepsi nöbetleri görülebilir. Bu belirtilere karşı dikkatli olunmalıdır.

Narkotik analjezikler: Bu tür ilaçlar (Morfin ve benzerleri), kişilerde bilinç kaybı olmadan ağrıyı giderir. En önemli yan etkisi solunumu baskılamadır. Huzursuzluk, bulantı, fiziksel ve psikolojik bağımlılık ve alerjik reaksiyonlar diğer görülebilecek yan etkilerindendir.

Doğru cevap A seçeneğidir.