BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME II - Deneme Sınavı - 25

Yetersiz ve dengeli beslenmenin birincil etkileri; Enfeksiyon eğiliminin artması,yara iyileşmelerinde gecikme, bağırsak hareketliliğinde azalma ve kemik iliği depresyonudur. İkincil etkileri; hastanede kalış süresinin uzaması, iyileşme süresinin uzaması, bunlara bağlı olarak maliyetin artması, mortalitenin artması, morbidite artmasıdır.

Bebek veya çocuklardaki yutma bozukluğuna neden olabilecek etmenler; erken doğum, sinir sistemi bozuklukları, gastrointestinal problemler, kalp hastalığı, dudak / damak yarıklığı, solunum yolunu etkileyen durumlardır.

Birey yatakta beslenmemeli, mümkünse iskemlede dik oturmalıdır (60-90 derecelik bir açıyla). Birey bağımsız olarak tek başına yemek yiyemiyorsa, bireyin beslenmesi sırasında başını geriye atma olasılığına karşı kaşık ya da çatal ağız seviyesinden yukarıda tutulmamalıdır. Bireye her defasında küçük lokmalar ve porsiyonlar (1/2- 1 yemek kaşığı) halinde
verilmelidir. Beslenme esnasında acele edilmemeli, bireyin çiğneyip yuttuğundan emin olmadan yeni bir lokma verilmemelidir. Bir öğünde çok fazla yemek yedirmek yerine az ve sık beslenme tercih edilmelidir. Birey yemeklerden sonra en az yarım saat yatmamalıdır.

Bakım hizmeti verenlerin, görme bozukluğunun birçok görsel işlevin gelişiminde bozukluğa yol açtığını unutmaması gerekir. Bu gerçeklikten yola çıkarak bakım hizmeti verenler, görme engelli bireyin koku alma duyusuna hitap ederek yemek zamanını daha kaliteli hale getirebilir. Bebeklerle konuşarak ve koku ve dokunma duyusuna hitap ederek yemek yedirilmeli; yetişkin bireylerle ise yemek beraber hazırlanmalı, ancak bıçak gibi kesici aletler kullanılırken birey uyarılmalıdır. Yemek yerken birey bağımsız olmalı ve bu nedenle gereken düzen destek elemanı tarafından sağlanmalıdır.

Trakeostami tüpünün kumaş bağları kirlendikçe, en az gün aşırı temizlenmelidir. Stoma bölgesi serum fizyolojik ile temizlenip, steril gazlı bezle temizlenmelidir. Pansumanlar, hijyen kurallarına uyarak yenilenmelidir. Trakeostomi bakımı verilirken standart önlemlere ve asepsi kurallarına uyulmalıdır. Asepsi; ilaç kullanmadan, yalnız ısı yardımı ile aygıt ve gereçleri mikropsuzlaştırma işlemine denir.

Kalp: Dolaşım sisteminin merkezinde, göğüs boşluğunda, ön mediastinumda, sağ ve sol akciğerler, sternum, özofagus (yemek borusu) ve diyafragma arasında perikart denilen bir torbanın içinde bulunur (Aktümsek 2006).

Kalp Duvarının Yapısı: Kalp, içten dışa doğru endokard, myokard ve epikard olmak üzere üç tabakadan meydana gelir.

Endokard: Kalp boşluklarının iç yüzünü örten epitel dokudur.

Myokard: Kalbin kasıdır, çizgilidir ancak istem dışı çalışır.

Epikard: Kalbin en dış tabakasıdır. Yağla çevrili kan damarlarının bulunduğu parlak ve kırmızımsı görünen kısımdır (Aktümsek 2006, Birol, Akdemir ve Bedük 1990).

Kalbin Boşlukları: İki atrium (kulakçık) ve iki ventrikül (karıncık) olmak üzere dört odacıktan meydana gelir (Sayfa:32, Şekil 2.13).

Mesajı Gönderen istek, duygu ve düşüncesini (yani mesajı) karşı tarafa aktarmak isteyen taraf, mesajı alan da iletilmek istenen mesajı alması istenen taraftır. İletişimin gerçekleştiği ortama bağlam; kaynak ve hedef arasındaki iletinin gönderilme şekline kanal denir. Ayrıca alıcının iletiye verdiği her türlü tepki dönüttür. Doğru yanıt B’dir.

İletişim sırasında mesajımızı başkalarına aktarmak amacıyla kullandığımız ortak sembol sistemine dil (lisan) denir. Dünyada 6000’den fazla dil (İngilizce, İspanyolca, Çin dilleri vb.) vardır. Bazıları sadece 4-5 bin kişi tarafından, bazıları ise milyarlarca insan tarafından kullanılmaktadır. İnsanlar günlük hayatlarında bilgi aktarma, bilgi edinme, isteklerini ifade etme, kendini koruma vb. gibi pek çok değişik amaçla dili kullanırlar. Bütün bu amaçlar iletişim kavramının içerisinde yer alır, dolayısıyla dil, iletişim için kullanılır. Dil bir uzlaşmadır. Bu anlamda uzlaşma, aynı dili kullanan insanlar arasında belli seslerin/sözcüklerin/biçimlerin belli içeriklere karşılık gelmesi demektir. Doğru yanıt C’dir.

İletişim, dil ve konuşma kavramlarını bir arada düşündüğümüzde iletişim bir amaç, dil bir araç, konuşma da bir eylemdir. Konuşma, yazma, el-kol ve yüz hareketleri iletişim içerisinde gerçekleşen eylemlerdir. Doğru yanıt D’dir.

Çok geniş bir kavram olan bilişim temel olarak zihnin işleyişini, yani kişinin öğrenmesi, hatırlaması, kavramlaştırması ve benzeri süreçleri içerir. Dil ve düşünce birbirlerini etkilerler. Dili öğrenmek ve kullanmak algılama, dikkat, hafıza, anlama gibi beynimizde gerçekleşen bilişsel işlevlerle doğrudan ilişkilidir. Algılama, ilişkilendirme ve ifade etmede araç, dildir. Doğru yanıt A’dır.

Engel türü bakımından ayırım yapmaksızın tüm engelli bireylerin iletişim, konuşma ve bilişsel becerilerinin desteklenmesinde bakım hizmeti verenlerin üstlenmesi gereken bu görev ve sorumluluklar şu şekilde sıralanarak açıklanabilir:

 Doğru yanıt B’dir.

Aile ve/veya bakım hizmeti verenlerin çocuğun dil gelişimini desteklerken şu hususlara dikkat etmesi gerekir:

0-3 Ay:

Bebekle konuşurken kendisinin çıkardığı sesleri taklit edin ve siz de yeni sesler çıkarın.

Bebeğe ara ara normal ses düzeyinde müzik dinletin.

3-6 Ay:

Otururken her iki kulağının arkasında değişik sesler çıkarın. Sesleri dönüp aramasını bekleyin.

Ona adıyla seslenin ve tepki vermesini bekleyin.

Her gün düzenli olarak ve bol bol konuşun.

Ona şarkı söyleyin, bu sırada ellerini tutarak ona el çırptırın.

6-12 Ay:

Değişik sesleri taklit edin. Tak-tak, hav-hav, miyav gibi.

6. aydan itibaren resimli kitaplardaki resimlere beraber bakın ve resimlerin isimlerini söyleyin.

Bir yaşına geldiğinde artık vücut kısımlarını, gözünü, burnunu, kulağını, ağzını, saçını vs. göstererek tanıtın.

Daha sonra yavaş yavaş ondan ismini söylediğiniz nesneleri/resimleri göstermesini isteyin.

Etraftaki seslere dikkatini çekin. “Bak kedi miyav dedi”, “Kapı tak-tak çaldı” şeklinde ona açıklamalar yapın.

Tekerlemeler ve şarkılar söyleyin.

1-3 Yaş:

Hem kendi üzerinde hem de bebek ya da başka biri üzerinde vücut kısımlarını göstermesini isteyin.

Birlikte kitap okuyun, resimleri hakkında konuşun ve sayfaları çocuğun çevirmesine fırsat verin.

1,5 yaşından sonra kitaplara bakarken “Hangisi kuş? Ağaç nerede? Çocuğu göster” gibi sorular sorun.

Çevresindeki eşyaları resimlerden de tanımasını öğretin.

Birlikte okuduğunuz kitapların resimlerine bakarak onun da öykü anlatmasını sağlayın.

Bol bol konuşup sorduğu soruları cevaplayın.

Nesnelerden bahsederken nesnenin adını söyleyin, “şu”, “o” yerine.

Gazete, dergi, kitaplarda gördüğü resimler hakkında soru sorarak onunla konuşun.

Doğru yanıt D’dir.

Bakım hizmeti verenlerin zihinsel engelli bireylerle iletişim kurarken dikkat etmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir:

Doğru yanıt C’dir.

Bakım hizmeti verenlerin otistik özellikler gösteren bireylerle iletişim kurarken dikkat etmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir:

Dil ve konuşma bozukluklarının pek çok çeşidi vardır; bazı sesleri söyleyememe (sesletim/artikülasyon bozukluğu), akıcılık bozuklukları (kekemelik, hızlı-bozuk konuşma), felç sonrası konuşamama (afazi) bunlardan birkaç tanesidir. Dil ve konuşma bozukluğu olan bireyin iletişim, dil ve konuşma sorunuyla ilgili değerlendirmesi ve kişinin bozukluğuna dair çözüm sunulması dil ve konuşma terapistleri tarafından yapılır. Bakım hizmeti verenler, gerektiğinde bu meslek uzmanının yönlendirmesiyle bakım verdiği kişinin dil ve konuşma bozukluğuna yönelik çalışmaları yardımcı olur. Doğru yanıt B’dir.

Dil ve konuşma bozukluğu olan bireyin anlattıklarını anlayıp anlamadığınızı teyit etmek için tekrarlayın ve doğruluğunun onaylanmasını bekleyin. Doğru yanıt D’dir.

Aile ve/veya bakım hizmeti verenler, 0-3 aylık çocukların dil gelişimini desteklemesi için bebeğin çıkardığı sesleri taklit etmesi, ara ara çok yüksek veya alçak tonda olmayan müzik dinletmesi tavsiye edilmektedir.

Homeostaz

Vücudun iç ortamının normal şartlar çerçevesinde dengede tutulması işlemidir.

Düzgün ve sağlıklı beslenme sağlığın korunması ve takibi açısından önemlidir. Sağlığın korunması tüm bireylerde birincil, ikincil, ve üçüncül olmak üzere üç düzeyde gerçekleşebilir. Birincil korunma yaklaşımı hastalıklar olmadan yapılan koruyucu nitelikli girişimleri; ikincil koruma erken tanı ve tedavi hizmetlerini; üçüncül koruma da rehabilitasyon hizmetlerini içerir. Birincil korunma yaklaşımı ne kadar başarılı olursa sağlıklı yaşam da o kadar başarılı olur.

Düzgün ve sağlıklı beslenme sağlığın korunması ve takibi açısından önemlidir. Sağlığın korunması tüm bireylerde birincil, ikincil, ve üçüncül olmak üzere üç düzeyde gerçekleşebilir. Birincil korunma yaklaşımı hastalıklar olmadan yapılan koruyucu nitelikli girişimleri; ikincil koruma erken tanı ve tedavi hizmetlerini; üçüncül koruma da rehabilitasyon hizmetlerini içerir. Birincil korunma yaklaşımı ne kadar başarılı olursa sağlıklı yaşam da o kadar başarılı olur. Birincil korumada hedef, sağlığın geliştirilmesidir.