BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME I

Engellilik; konuşma, görme, işitme bozuklukları, ortopedik sorunlardan, zihinsel engelliliğe kadar geniş bir yelpaze içinde çeşitlilik göstermektedir. Ancak kalp yetmezliği bir sağlık sorunudur, engel türü değildir.

Dünya Sağlık Örgütü'nün uluslararası standart kabul edilen tanımına göre, engellilik üç aşamalı bir süreçtir. Önce kişide herhangi bir hasar (impairment) oluşur, ardından işlevsel kısıtlılık/engellilik ortaya çıkar ve sonunda sosyal daralma/sosyal ortamlara az katılım meydana gelir. En uç durumda ise engelli, toplumdan soyutlanmış bir yaşam sürdürür.

Genç yetişkinleri etkileyen psikolojik durumlar ve/veya bozuklukların tümü yaşlı yetişkinler için de geçerlidir. Yaşlıların psikolojik sorunları genç yaşlarındaki deneyimlerinden kaynaklı psikolojik bozukluklar olabileceği gibi, yaşlanmaya bağlı gelişimsel stres kaynaklarının (eş ve yakınların kaybı, emeklilik, menopoz/andropoz, sosyal izolasyon, kronik hastalıklar, bağımlı kalma korkusu, ölüm korkusu vb.) neden olduğu yeni sorunlar da olabilir.

Krizde görülebilecek belirtiler şunlardır;

Bireyde aşırı kaygı, depresyon, öfke ve kendini suçlama duygularının varlığı,

• Aşırı sinirli ve etrafına zarar verici davranışlar sergilemesi,

• Saldırganlık,

• İntihar girişimleri,

• Kaygı; bireyde çarpıntı, terleme, boğulma hissi ve nefes alamama gibi bulgularla,

• Depresyon ise iştah azalması, kilo kaybı, uyku bozukluğu, hareketlerde yavaşlama gibi bedensel bulgularla kendini gösterebilir.

İntihar açısından bazı bireyler risk altında olabilir. Bunlar; genellikle erkek hastalar, ağır psikiyatrik hastalığı olan hastalar, alkol, madde veya ilaç bağımlısı olanlar, depresyon bulguları gösterenler, yaşlılar ve yalnız yaşayanlar, intihar fikirleri olan ve bunu ifade edenler ve daha önce intihar girişiminde bulunmuş olan kişilerdir.

İyi ve doğru bir iletişimin ana ögesi iyi bir dinleyici olmak ve empati yapmaktır.

Kafein ve alkol içeren içecekler tüketmemesini sağlayarak bireyin sağlıklı bir yaşam sürmesine olanak verilmelidir.

Bakım verenlerin %80’i kadındır. Bakım verenlerin genellikle kadın olması, kadınlığın getirdiği birtakım alışılagelmiş rollerin varlığı (bakım vericinin kendi evinde yemek yapma, çocuk bakımı, temizlik vb. işlerin olması) mutsuzluk, isteksizlik ve yorgunluk sebebi olabilir.

Bireyin kendisiyle ilgili yapılacak tüm işlemlerde bireyin kendisinden mutlaka izin alınmalıdır.

Bakım uygulamaları sırasında, hastanın kendisi ile ilgili bilgilerin saklı tutulmasını isteme hakkı vardır. Bu sebeple, hastanın saklı tutulmasını istediği ve hasta açısında herhangi bir tehlike yaratmayacak bilgiler, hastanın yakınları ile paylaşılmamalıdır.

İçe kapanma, uyku bozukluğu, iştah bozukluğu, kendini mutsuz hissetme, karamsar düşünceler, öz güven kaybı, çevreye karşı ilgisizlik gibi belirtiler depresyon belirtileridir. Bu belirtileri gösteren bakımınız altındaki bireyin tıbbi yardım alması sağlanmalıdır.

Bireylerin psikolojik olarak rahatlaması ve stresten uzaklaşması için onların başarısız olduğu eylemleri ve aktiviteleri tekrar tekrar yapmaya zorlamak yerine başka bir günde yapmalarını denemek için seçenekler sunulmalıdır. uzun gündüz uykusu ise bireyin gece uykusu almasını engelleyip onu daha da huzursuz hale getirecektir. Uzun gündüz uykusu yerine kısa (30 dakikalık) uyku bireyi rahatlatabilir. Ulaşılması istenen davranışlar için gerçekçi davranışlar koymak bireyin daha iyi odaklanmasına yardımcı olacaktır. Bununla birlikte maneviyat ve değer yargıları ile ilgili uğraşılar da bireyi rahatlatabileceği için ona bu anlamda yardımcı olmak da psikolojik rahatlama sağlayacaktır.

Yaşlandıkça, bireylerde ruhsal açıdan birtakım değişiklikler meydana gelmektedir. Eskiye olan özlemin gün geçtikçe artması ve genç kuşaklarla arasındaki mesafenin artması yaşlı insanlarda ruhsal açıdan görülen değişim belirtilerinden birkaçıdır. Yaşlı insanlar, gün geçtikçe kendilerini dış dünyadan soyutlamakta ve daha fazla içe kapanmaktadırlar. Yaşlıların iç dünyalarına kapanmaları ve içe dönük bir yaşam sürmeleri, yaşlı bireyleri benmerkezci davranmaya yönlendirebilmektedir. Bu durumda, yaşlı bireylerin paraya ve maddi şeylere karşı olan düşkünlüğü artabilmekte, geçmişte var olan ancak kontrol edebildikleri cimrilik, tutuculuk gibi kişisel özellikleri, yaşlılık dönemlerinde kontrolsüz boyutuyla tekrar nüksedebilmektedir.

•Gerçeği değerlendirme yeteneği bozulmuş,
kendisine yardım etmek isteyenlere zarar
vermeye başlamışsa,
• Geçmiş kötü deneyimleri ile ilgili olarak
sağlık personelinin yardım etmeye çalıştığına
inanmıyorsa,
• Saldırgan ve şiddet davranışları gösteriyorsa,
• Alkol, madde ya da ilaç kullanımında ciddi
artış olmuşsa,
• Kendisine, size ve çevresindekilere karşı şiddet
eğilimi varsa,
hastanın doktoruna haber verilmeli ve psikiyatrik
yardım alması sağlanmalıdır

Bakım verme işi zor bir iştir. Zamanla yorucu tempo ve hasta ile birlikte geçirilen zamanın uzunluğu bakım vericilerde sıkıntı, gerginlik ve isteksizlik oluşturabilir. Hasta ve aile üyeleri ile iletişimde bozulma, bakım performansında düşme görülebilir. Yapılan birçok çalışma ile sağlık bakım hizmetlerinde görev alan çalışanlarda zamanla iş doyumunda azalma görülmekte ve tükenmişlik sendromu ortaya çıkmaktadır.

Ülkemizde ise yaklaşık 2 milyon engelli insan bulunmaktadır.

Yaşlılık döneminde bireyin fizyolojik ve psikolojik uyum gücü oldukça azalır.

Engelli birey genellikle kendine yardım edilme isteğini rededer. Bunun nedeni eksik olanı kendisi başarmak istemektedir.

Eskiye olan özlemin gün geçtikçe artması ve genç kuşaklarla arasındaki mesafenin artması yaşlı insanlarda ruhsal açıdan görülen değişim belirtilerinden birkaçıdır.

Yaşlılıkta ortaya çıkan depresyon belirtileri, genç ve orta yaşlılarda görülen depresyon belirtilerinden farklıdır. Yaşlılıkta ortaya çıkan depresyon belirtileri, genç ve orta yaşlılarda görülen depresyon belirtilerinden farklıdır. Depresyon yaşayan yaşlılarda fiziksel, görsel, duyusal ve bilişsel bozukluklar görülmektedir. fiziksel, görsel, duyusal ve bilişsel bozukluklar görülmektedir.