BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME I

Kronolojik Yaş: Doğumdan başlayarak içinde bulunulan zamana kadar geçen yılların toplamıdır.

Literatürde genel kabul gördüğü üzere, kronolojik yaş tanımından hareketle yaşlılar üç gruba ayrılır: Birinci grubu 55-64 yaş arasındaki “iktisaden faal olan yaşlılar”; ikinci grubu 65-74 yaş arasındaki “iktisaden faal olmayan yaşlılar”; üçüncü grubu ise 80 ve üzeri yaştaki “çok yaşlı insanlar” oluşturmaktadır.

Yaşlanma; biyolojik yaşlanma, ekonomik yaşlanma, patolojik yaşlanma, psikolojik yaşlanma ve sosyal yaşlanma şeklinde çok çeşitli şekillerde tanımlanabilir.

Engel türlerine göre engelliler ortopedik engelli, görme engelli, işitme engelli, dil ve konuşma engelli, zihinsel engelli ve kronik hastalar şeklinde altı gruba ayrılır.

Kontinans, Temel Günlük Yaşam Aktiviteleri'nden biridir.

Yemek hazırlama enstrümantal günlük yaşam aktivitelerinden birisi iken, diğer beceriler temel yaşam aktivitelerindendir.

Hayat Boyu Öğrenme, Milli Eğitim'e ait prensiplerden birisidir. Ancak, Birleşmiş Milletlerin yaşlı bireylere yönelik olarak kabul ettiği yaşlı ilkeler arasında yer almaz.

İstihdam Hakkı: Her yurttaş gibi yaşlılar da gelir getirici bir işte çalışabilmeli ya da toplumdaki diğer gelir getirici faaliyetlerden yararlanmalıdır. Bu bağlamda yaşlılara çalışma hakkının tanıması ve hatta devletin yaşlılara çalışma olanağı yaratması gereklidir.

Ortaöğretimde, yalnızca işitme engelli öğrencilerin meslek liselerine sınavsız yerleştirilmesi hakkı mevcuttur.

Birleşmiş Milletler Engelli (Özürlü) Kişilerin Haklarına Dair Bildiri ile Avrupa Sosyal Şartı’nda öngörülen haklar bağlamında, Türkiye’de de engellilere ulaşım hakkı kapsamında toplu taşımada engellilere birtakım indirimler uygulanması gibi bazı kolaylıklar sağlanmıştır. Belediyeler ve belediyelerin kurdukları birlik, müessese ve işletmeler otobüs benzeri kara yolu üzerinden yapılan toplu taşıma araçlarında, %40 oranında engelli olduğunu belgeleyen kişiler için %30 indirim uygulamak zorundadır.

Patolojik yaşlanma, yoksulluğa ya da alışkanlığa bağlı olarak ya da beslenme, sağlık ve diş bakımı yetersizliği, orta zenginlikte ya da zenginlikte aşırı beslenme, hareket eksikliği gibi ömür boyu süren etmenler nedeniyle ortaya çıkan bir yaşlanma türüdür.

Engellilik; bedensel, akli ve ruhsal yapıdaki bozulmalar sonucu doğal yaşama yetilerinin kısıtlanması ya da bu yetilerden tamamen yoksun kalınması durumudur.

Engel türlerine göre engelliler ortopedik engelli, görme engelli, işitme engelli, dil ve konuşma engelli, zihinsel engelli ve kronik hastalar şeklinde altı gruba ayrılır.

Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri: 

• Telefon Kullanma

• Alışveriş

• Yemek hazırlama

• Ev Koruması

• Ulaşım

• Medikasyonlar

• Finans

Engelli bireylerin temel gereksinimleri:

Dünya genelinde 20. yüzyılda dikkati çekmeye başlayan toplum yaşlanması uluslararası düzeyde ilk kez Viyana’da 1982 yılında yapılan Birleşmiş Milletler Dünya Yaşlanması Asamblesinde gündeme gelmiştir. Daha sonra 1991’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu yaşlılar için ilkeleri belirlemiş ve bu ilkeleri ülkelerin ulusal programlarına adapte etmelerini önermiştir.

Politik ve Toplumsal Yaşama Katılım Hakkı: Yaşlı bireyler, refah düzeylerini doğrudan etkileyecek politikaların hazırlanması ve uygulanması aşamalarına aktif bir biçimde katılımda bulunmalıdır. Bilgi ve becerilerini genç kuşaklar ile paylaşmalıdır. Topluma hizmet etmek için çeşitli fırsatlar geliştirebilmelidir. Kendi ilgi ve yeteneklerine uygun etkinliklerine gönüllü olarak katılımda bulunmalı ve hizmet edebilmelidir

Koruyucu sağlık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de yararlanabilme hakkı; koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesinde, tıbbi sebeplerden dolayı sağlık kuruluşuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hâllerde, doğal afetler gibi olağanüstü hâllerde hastalar sağlık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de yararlanabilirler (mad. 41).

Dünya Tabipler Birliği tarafından Eylül 1995 tarihinde Endonezya’nın Bali kentinde yapılan toplantıda Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi gözden geçirilerek Bali Bildirgesi yayımlanmıştır. Bali Bildirgesine göre hasta hakları 11 başlık altında toplanmıştır (T.C. Sağlık Bakanlığı, 2014b):

• Kaliteli tıbbi bakım hakkı

• Seçim yapma özgürlüğü

• Kendi kaderini belirleme hakkı

• Bilinci kapalı hasta

• Yasal ehliyeti olmayan hasta

• Hastanın isteğine karşın yapılan girişimler

• Bilgilendirme hakkı

• Gizlilik hakkı

• Sağlık eğitimi hakkı

• Onur hakkı

• Dinî destek hakkı

Ülkemizdeki yasal düzenlemeler çerçevesinde engelli hakları, “her tür şiddet, istismar ve ayrımcılığa karşı korunma, çevresel mimari ve erişim, bağımsız yaşayabilme ve topluma dâhil olma, eğitim ve kültür, sağlık, bakım ve rehabilitasyon, çalışma ve istihdam, ulaşım, engellilik durumlarına özgü özel araçlardan yararlanma, iletişim, sosyal güvenlik, sosyal yardım ve hizmetlerden yararlanma ve örgütlenme” şeklinde sıralanabilir.