BAHÇE TARIMI II

Kabaklar toprak bakımından çok seçici olmamakla birlikte; ağır ve hafif topraklar yetiştiricilik için elverişli değildir. Organik maddece zengin, kumlu-tınlı topraklar yetiştiricilik için en iyi topraklardır. Optimum pH isteği 5.5-7.2’dir. Toprak tuzluluğuna hassas sebzeler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt C’dir.

Kabaklarda dekara verim; yetiştirilen çeşidin özelliklerine, yetiştiriciliğin açıkta ya da örtü altında yapılmasına, sulama durumuna ve ekim zamanlarına göre değişebilir. Yazlık sofralık kabaklardan açıkta 3-4 ton/da verim alınabilirken, seralarda verim 10-12 ton/da’a çıkabilir. Çekirdek kabaklarında sulu yetiştiricilikte 100-120 kg/da çekirdek, kuruda ise 70-80 kg/da çekirdek üretilebilir. Doğru yanıt E’dir.

Gynoik çiçek yapısı: Bir bitki üzerinde sadece dişi çiçek bulunma durumudur. Bitki üzerinde çiçekler yaprak koltuklarından tekli ya da çoklu olarak çıkarlar. Çiçek yapısı monoik ya da gynoiktir. Sera hıyarlarının tümü gynoiktir. Monoik çeşitlerde önce erkek çiçekler oluşur, daha sonra dişi çiçekler görülmeye başlar. Monoiklerde ve partenokarpik olmayan gynoik çeşitlerde tozlanma arılarla gerçekleşir. Partenokarpi: Tozlanma ve döllenme olmaksızın tohumsuz meyve oluşumudur. Partenokarpiklerde arı bulunması meyve şeklini de bozar. Meyveler açık ya da koyu yeşildir. Meyve, çiçek açımından 3-15 gün sonra hasat olgunluğuna ulaşır. Sülükler ise botanik bakımdan dumura uğramış yapraklardır. Doğru yanıt A’dır.

Hıyar, besin maddelerince zengin, kaba yapılı, iyi drene edilmiş, su tutma gücü yüksek, sıcak ve havadar toprakları sever. Toprak tuzluluğuna son derece duyarlıdır. Nötr ya da hafif asit topraklar elverişlidir. Doğru yanıt B’dir.

Kavun çeşitleri genellikle andromonoik çiçek cinsiyetine sahip olmakla birlikte, monoik olanları da vardır. Kavunlarda 5’li çiçek yapısı (5 çanak ve 5 taç yaprak) bulunmaktadır. Erkek organ sayısı da 5 adet olup, anterlerden ikişer adedi birleşik, biri tek duruşlu olarak 3 anterli gibi görünüm arzeder. Erkek çiçekler, yaprak koltuklarındaki boğumlarda tekli ya da gruplar halinde bulunur. Dişi ya da erselik çiçekler ise ana gövdeden çıkan ikincil ya da üçüncül dallar üzerinde bulunurlar. Bitki üzerinde erkek çiçeklerin sayısı, dişi çiçeklerin sayısına göre daha fazladır. Bu oran hormonal düzey ve iklim koşullarına (ışık ve sıcaklık) bağlı olarak da değişir.

Andromonoik çiçek yapısı: Bir bitki üzerinde erselik ve erkek çiçek bulunma durumudur.

Monoik çiçek yapısı: Bir bitki üzerinde dişi ve erkek çiçek bulunma durumudur.

Erselik çiçek yapısı: Aynı çiçekte erkek ve dişi organların bulunmasıdır.

Diğer seçenekler kavun bitkisini yaprak ve gövde yapısıyla ilgilidir. Şöyleki kavun yaprakları oldukça büyük, tüylü, yuvarlak ya da pentagonal (5 parçalı)’dır.  Kavun bitkisinin gövdesi yuvarlak ve tüylüdür. Bazen kış aylarında yassılaşma (fasciation) meydana gelebilir. Doğru yanıt E’dir.

Kavun yetiştiriciliğinde karşılaşılan çok sayıda hastalık ve zararlı bulunmaktadır. Bunlardan başlıcaları külleme, mildiyö, Fusarium solgunluğu, kurşuni küf, kabak sarı mozaik virüsü, nematod, yaprak biti, beyazsinek, trips ve kırmızı örümcektir. Doğru yanıt C’dir.

Karpuz tipik bir sıcak iklim sebzesidir. Yetiştirilmesi için optimum gelişme sıcaklığı 27-30 °C’dir. 35 °C, hatta 40-45 °C’de sorunsuz yetiştirilebilir. Minimum gelişme sıcaklığı 15 °C’dir. Yüksek ışıklanma karpuzun yetişmesi ve meyve tat, şeker ve aroma oluşumu için olumlu etkiye sahiptir, buna rağmen karpuz ışığa bağımlı bir bitki değildir (nötr gün bitkisidir). Karpuz bitkisi yüksek ya da düşük nemden çok fazla etkilenmez. Düşük nem, karpuzda önemli bir zararlı olan kırmızı örümcek populasyonunun artışına sebep olabilir. Doğru yanıt B’dir.

Enginar çok yıllık otsu bir bitkidir, toprak altı kısmı çok yıllıktır ve kuvvetli kök yapısına sahiptir. Köklerin her yıl oluşturacağı sürgün sayısı yaşı ile doğru orantılıdır. İlk yıllarda birkaç sürgün oluşturan kökler, üç-dört yaşında bir düzine sürgün oluşturur. Enginar kökleri iyi bakım şartlarında 10-12 yıl ekonomik olarak ürün verirler. Bakım şartları iyi değil veya toprak çok zayıf ise 7-8 yılda verimden düşerler ve sökülüp bahçe sonlandırılır. Doğru yanıt C’dir.

Enginarlarda yaygın olan çoğaltmada dip gözleri veya sürgünleri ile yapılır, ana bitki çok önemlidir. Yeni kurulacak enginar bahçesi bu bitkinin aynısı olacaktır. Dip gözlerinin ya da sürgünlerinin alınacağı bitkilerin bulunduğu bahçe hasat döneminde incelenir ve iyi ürüne sahip ocaklar işaretlenir. Yaz aylarında toprak üstü kısmı kuruyacağından bu işaretlerin kaybolmayacak şekilde konmasında fayda vardır. Sonbaharda ocaklar açılarak gözlü kök parçaları alınır ve kurulacak olan bahçeye 100 cm sıra arası ve 50-70 cm sıra üzeri mesafeler ile dikilirler. Sürgünler alınacak ise gözlerin sürmesinden sonra ocaklar açılır her ocakta en iyi 2-3 sürgün bırakılarak diğerleri alınır ve yeni bahçeye dikilir. Hastalıklı ocaklardan göz ya da sürgün alınmamalıdır. İlk yıllarda birkaç sürgün ve 5-6 baş oluşturan ocaklar daha sonraki yıllarda birkaç düzine sürgün ve 20-30 baş oluştururlar. İkinci yıldan sonra her yıl ocaklar açılıp 2-3 kuvvetli sürgün bırakılır ve diğerleri temizlenir.  Doğru yanıt B’dir.

Hastalıklardan verticillium solgunluğu ve enginar virüsü verim kayıplarına yol açar. Enginar tüylü güvesi, yaprak galeri böceği, sümüklü böcekler ve salyangozlar genç yapraklar üzerinde beslenirler. Yaprak bitleri zarar oluştururlar. Acidivorax bakterisi karpuzda görülen önemli bir hastalıktır. Doğru yanıt D’dir.

Hıyar, besin maddelerince zengin, kaba yapılı, iyi drene edilmiş, su tutma gücü yüksek, sıcak ve havadar toprakları sever. Toprak tuzluluğuna son derece duyarlıdır. Nötr ya da hafif asit topraklar elverişlidir.

Dünya toplam hıyar üretimi yaklaşık 75 milyon ton civarındadır. Dünyada en fazla üretim Çin’de (56 855 415 ton) gerçekleşmektedir. Çin’i sırasıyla Rusya (1 820 123 ton), İran (1 804 184 ton) ve Türkiye (1 780 472 ton) izlemektedir.

Andromonoik çiçek yapısı: Bir bitki üzerinde erselik ve erkek çiçek bulunma durumudur.

Hıyar, yüzlek köklü sebzeler arasında yer almaktadır. Köklerinin % 70-80’i toprağın 20-30 cm derinliğinde, geriye kalan % 20-30’u ise 40-60 cm derinliğinde yer alır. Kökler, nadiren 80 cm derinliğe ulaşır.

Karpuzun anavatanı Güney Afrika’dır.

Karpuz tohumlarının optimum çimlenme sıcaklığı 20-25 °C’dir, en düşük çimlenme sıcaklığı 15 °C, en yüksek çimlenme sıcaklığı ise 35 °C’dir.

Serin iklim sebzesi olan enginar gündüzleri 20-22 °C ve geceleri 12-14 °C sıcaklıklarda uzun süre gevrek başların hasat edilmesini sağlar. Büyüme ve gelişme için en düşük sıcaklık 7-9 °C iken, bitki eksi 10 °C’deki soğuklara ölmeden dayanabilir.

Enginarda hasat tüm yıl içerisinde yapılabilir olsada genelde yazın en sıcak ayları olan Temmuz-Eylül aylarında hasat olmaz. Tüm yılda yapılan hasatın yaklaşık üçtebiri Mart-Mayıs aylarında gerçekleşir. Ekim ayı gibi tekrar yoğun bir baş hasadı yapılır.

Enginarın, toplam dünya üretimi 1,6 milyon ton olup İtalya 450 bin ton üretimi ile toplam üretimin yaklaşık üçte birini tek başına üretir. Diğer büyük üretici ülkeler Mısır 280, İspanya 220, Peru 110, Arjantin 100, Çin 78 bin ton üretime sahiptir.

Yazlık kabakların, çok hızlı büyüdükleri ve günlük aralıklarla hasat edildikleri için su ihtiyaçları çok fazladır. Çekirdek kabakları ile kışlık kabaklar susuz da yetiştirilebilir.