BAHÇE TARIMI II

Dünya üzerinde farklı iklimlere adapte olan çeşitler ancak kendi iklim isteğinde iyi gelişirler. Baş bağlamak için 12 saatin altında gün uzunluğu isteyenler kısa gün, 12- 14 saat arası gün uzunluğu isteyenler orta gün, 14 saatin üzerinde gün uzunluğu isteyenler ise uzun gün soğanları olarak gruplandırılır. Doğru yanıt C’dir.

Bir dişi organın bağlı olduğu yumurtalıkta üç bölüm (karpel) ve her bölümde iki tohum yatağı bulunur. Bir bireysel çiçek en fazla 6 tohum oluşturabilir. Pratikte ortalama 3-4 tohum iyidir. Bir çiçek sapından teorik olarak 10 000 tohum alınabilir olmasına rağmen, beslenme ve yetiştiricilik koşullarına bağlı olarak ancak 300-500 canlı tohum alınır. Tohumlar oldukça küçük yapıdadır, 2-3 mm boyunda 1-2 mm eninde, hafif içe çökmüş, çoğunlukla soluk siyah rengindedir. Tohumların bu şekli almasının sebebi, küre şeklindeki yumurtalık üç bölmeden, her bölmede iki parçadan oluştuğundan, altı tohum yatağından kaç tohum oluşturursa o kadar dilime ayrılmış küre şeklini alır. Bir miktar kuruyarak nem kaybetmesi ile tohum kabuğu içe doğru çöker ve buruşuk şekli alırlar. Doğru yanıt D’dir.

Sarımsak genotiplerinde tohum üretimini artırmaya yönelik ıslah çalışmaları devam etmektedir. Tohumlar siyah renkte ve soğan tohumuna benzemektedir. Tohumların çimlenme oranı %10-35 arasındadır. Ancak son yıllarda yapılan seleksiyonla bazı sarımsak genotiplerinde bu oran %65-93’e çıkmıştır. Sarımsağın gelecekte vegetatif yollarla değil de tohumla üretilmesi bu üründeki üretim maliyeti ile hastalık ve zararlı sorunlarını azaltacaktır. Doğru yanıt A’dır.

Sarımsak toprak yönünden çok seçici olmamasına rağmen geçirgen, kaymak bağlamayan ve organik maddece zengin topraklar başarılı bir yetiştiricilik için istenmektedir. Ağır killi topraklarda başlarda çürüme olabilir. Toprak pH’sı nötr yada nötre yakın olmalıdır. Doğru yanıt B’dir.

Pırasa yüzeysel bir kök yapısına sahiptir. Köklerin %65-70’i 15-20 cm derinlikte bulunur. Soğan ve sarımsağa göre kök miktarı daha fazladır. Kökleri çok derinde bulunmamasına rağmen güçlü bir şekilde toprağa bağlanır. Bu nedenle hasat sırasında köklerin büyük kısmı toprakta kalır ve toprağın organik maddece zengin bir yapı kazanmasını sağlar. Bu nedenle pırasaların ön ürün olarak yetiştirilmesi uygundur. Doğru yanıt E’dir.

Pırasada daha çok pırasa pası, beyaz çürüklük ve virüs hastalıkları görülür. En önemli zararlılar ise pırasa güvesi ve soğan sineğidir. Hastalık ve zararlılarla mücadele için temiz tohumluk materyali ve hastalıkla bulaşık olmayan arazilerin kullanılması gerekir. Doğru yanıt C’dir.

Ispanak yetiştiriciliği yağmurların olduğu sonbahar, kış ve ilkbahar aylarında yapıldığı için sulama yağmurların olmadığı dönemlerde yapılmalıdır. Düzenli olarak yapılan ve yağmurlama şeklinde verilen sulama verim ve kaliteyi arttırmaktadır. Özellikle gübrelemeden sonra atılan gübrelerin ıspanakların yapraklarına zarar vermemesi için yağmurlama sulama yapılmalı ya da gübreleme yağmurlama sulama ile birlikte yapılmalıdır. Doğru yanıt D’dir. Ispanak Chenopodiaceae familyasında yer alan tek yıllık otsu bir bitkidir. Ülkemizde ve dünyada yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan bir sebzedir. Ispanağın koyu yeşil yaprakları b-karoten (A vitamini), folik asit, C vitamini, kalsiyum, demir, sodyum ve fosfor yönünden zengindir. Doğru yanıt B’dir.

Ispanak yetiştiriciliği yağmurların olduğu sonbahar, kış ve ilkbahar aylarında yapıldığı için sulama yağmurların olmadığı dönemlerde yapılmalıdır. Düzenli olarak yapılan ve yağmurlama şeklinde verilen sulama verim ve kaliteyi arttırmaktadır. Özellikle gübrelemeden sonra atılan gübrelerin ıspanakların yapraklarına zarar vermemesi için yağmurlama sulama yapılmalı ya da gübreleme yağmurlama sulama ile birlikte yapılmalıdır. Doğru yanıt D’dir.

Havuç kökleri boyuna büyümeyi tamamladıktan sonra enine büyümeye başlar ve bu dönemde kazık kök ve hipokotil depo organına dönüşür. Bu dönemde oluşacak düşük sıcaklıklar ve yetersiz güneşlenme havuçların ince kalmasına neden olacak ve yeteri kadar b-karoten üretemeyeceğinden turuncu renk açılacak ve renk sarıya doğru kayacaktır. Bu dönemdeki düzensiz sulama havuç köklerinde çatlamalara neden olmaktadır. Doğru yanıt B’dir.

Havuç hasadı birkaç hafta sürebilir. Ülkemizde havuç hasadı tamamen elle ya da makine ile yapılmaktadır. Genellikle, havuçlar söküldükten sonra, yaprakları kesilir, yıkanır ve kırılmış ve tip dışı olanlar seçilir. Daha sonra havuçlar plastik torbalar içinde pazarlanmaktadır. Ülkemizde havuçlar hasat edildikten sonra yaygın olarak toprağa gömülerek saklanmaktadır. Ancak soğuk hava depolarında yüksek kaliteli ve zamanında hasadı yapılmış havuçlar 0°C ve %98 nemde 6-9 ay depolanabilir. Doğru yanıt A’dır.

Soğanın ilk yetiştirme alanı Afganistan, Pakistan, Tajikistan, İran, Hindistan, Özbekistan, Türkmenistan, ve Anadoludur. Günümüzde ise soğan Güney yarım kürede 50’inci paralele kadar Arjantin ve Yeni Zellanda; kuzey yarım kürede ise 65’inci paralele kadar Kanada ve Polonya arasında kalan dünya üzerinde tüm alanlarda yetiştirilmektedir. Buna göre Arjantin ve Yeni Zellanda soğanın ilk yetiştirildiği ülkeler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Soğan kökleri zayıf yapıdadır ve  gövdenin altından gelişip 30 cm kadar uzarlar. Soğan gövdeleri ise gerçek anlamda uzman kişilerce görülebilir. Soğanda bir çiçek sapı üzerinde 100-2000 arasında bireysel çiçekler toplu halde bulunurlar. Her bir bireysel çiçek bir dişi organ, altı erkek organ, altı taç yaprak ve altı çanak yapraktan oluşur. Erkek organlar dişilerden önce olgunlaşır  ve bu durum yabancı tozlanmayı teşvik eder. Soğan yaprakları 30 ila 80 cm boyundadır. En yaşlı yaprak en dışta yer alır. Karşılıklı olarak dıştan içe doğru genç yapraklar dizilir. Doğru cevap E'dir.

Baş bağlamak için 12 saatin altında gün uzunluğu isteyenler kısa gün, 12- 14 saat arası gün uzunluğu isteyenler orta gün, 14 saatin üzerinde gün uzunluğu isteyenler ise uzun gün soğanları olarak gruplandırılır. Buna göre baş bağlamak için 13 saat gün uzunluğu isteyen soğanlar orta gün uzunluğu isteyen soğanlardır. Doğru cevap D'dir.

Sarımsak ülkemizin tüm bölgelerinde yetiştirilebilen bir sebze türüdür. Sarımsak üretiminde önde gelen illerimiz  Kastamonu, Hatay, Balıkesir, Kahramanmaraş ve Gaziantep’tir. Doğru cevap E'dir.

Türkiye pırasa üretiminde dünyada Endonezya’dan sonra ikinci sırada gelmektedir. Ülkemizde tüm bölgelerde pırasa üretimi gerçekleştirilmektedir. Ancak, üretim daha çok başta Mersin olmak üzere, Bursa, İzmir, Samsun ve Balıkesir illerinde yoğunlaşmıştır. Doğru cevap E'dir.

Soğan yetiştiriciliğinde dekara 1000-10.000 kg ürün, sarımsak yetiştiriciliğinde dekara 700-1400 kg arasında ürün, pırasa yetiştiriciliğinde dekara 2000-5000 kg arasında ürün, ıspanak yetiştiriciliğinde dekara 1.5-3.0 ton arasında ürün ve havuç yetiştiriciliğinde ise dekara 4-5 ton arasında ürün elde edilmektedir.Buna göre soğan yetiştiriciliğinden dekara elde edilen ürün 10 tonu bulabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Soğan direk tohum ekimi, arpacıktan ya da şaşırtma ile yetiştirilebilir. Ispanak tohumla üretilen bir sebze türüdür.Pırasanın doğrudan tohum ile veya fide ile üretimi yapılır. Havuç direk tohumla yetiştirilen bir sebze türüdür. Sarımsak yetiştiriciliğinde ise ekonomik anlamda tohum üretimi bulunmamaktadır. Bu nedenle kültürü yapılan sarımsak klonları başı oluşturulan dişlerle üretilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Çin dünyadaki en büyük ıspanak üretici ülkedir. Bu ülkeyi sırasıyla ABD ve Japonya takip etmektedir. Türkiye ise bu ülkelerde  4. sırada yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sarımsak bitkileri genelse düşük sıcaklıklara toleranslıdır.Pırasa kültürü yapılan Allium türleri içinde düşük sıcaklığa en toleranslı olanıdır. Bu nedenle serin iklim sebzesi olarak gruplandırılmaktadır.Ispanak bir serin iklim sebzesidir. Bu nedenle kurak ve yüksek sıcaklıktan hoşlanmaz.Havuç serin iklimlerde daha iyi performans gösteren sebze türüdür. Soğan ise dünya üzerinde farklı iklimlere adapte olan çeşitlere sahiptir ve bu çeşitler kendi iklim isteğinde iyi gelişmektedir. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de yıl içerisinde baş soğan hasatı Ekim-kasım aylarında biter.