BAHÇE TARIMI II

Mezdeki sakızı (P. lentiscus)

Fındık

İlkbahar geç donları

Badem

Fındık üretimi genellikle Karadeniz, Akdeniz veya Pasifik Okyanusu gibi büyük su kütlelerinin yakınlarında yoğunlaşmıştır. Dünya fındık üretimi 713.451 tondur (FAO, 2014). Türkiye 452.000 tonluk üretimi ile ilk sırada yer alır. Diğer önemli üretici ülkeler İtalya (75.456 ton), Gürcistan (37.400 ton), ABD (32.659 ton), Azerbaycan (29.796 ton), Çin (23.250 ton), İran (21.238 ton) ve İspanya (13.452 ton)’dır. Türkiye dünya fındık ihracatının %80’ini gerçekleştirmekte ve 252.528 ton iç fındık ihracatına karşılık yaklaşık 2.3 milyar dolar gelir sağlamaktadır. Fındık, bu değer ile tarım ürünleri ihracatında ilk sırada yer almaktadır.

Ülkemizin pek çok bölgesinde badem ağacına rastlanmaktadır. Ancak ticari yetiştiricilik daha çok Akdeniz (%27.7) ve Ege (%23.3) Bölgelerinin kıyı şeridi boyunca, Ege’nin geçit bölgelerinde, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve bu bölgenin İç Anadolu Bölgesi ile geçit teşkil eden kısımlarında yapılmaktadır. En fazla badem üretimi Mersin’de (9.194 ton) gerçekleştirilmektedir (TUIK, 2016). Bunu Antalya (5.639 ton), Muğla (5.281 ton), Şanlıurfa (4.534 ton), Çanakkale (4.337 ton), Diyarbakır (3.671 ton), Adıyaman (3.576 ton), Denizli (3.575 ton), Manisa (3.572 ton), Isparta (3.320 ton), Gaziantep (3.179 ton) ve diğer iller izlemektedir.

Kestane meyveleri taze olarak tüketildiği gibi püre, konserve ve şeker şeklinde işlendikten sonra da tüketilmektedir. Kestanenin 100 gramı yaklaşık 200 kalori enerji verir. Karbonhidratlarca (%40-45) zengindir ve yaklaşık yarısını nişasta oluşturur. Protein ve yağ oranı ise %5’er seviyesindedir. Kestane yüksek oranda nem ve karbonhidrat içermesi ile diğer sert kabuklu meyvelerden ayrılır.

Badem ılıman iklim meyve türleri içinde en erken çiçek açan türdür. Bu nedenle birçok bölgede ilkbahar geç donlarından sık sık zarar görür.

Bademde tozlanma arı ile gerçekleşir ve çiçeklenme döneminde bahçe içinde arı bulundurulmalıdır.

Fındık botanik olarak gerçek meyvedir. Tüketilen kısım tohumudur. Meyvelerin genellikle 3-5’i bir arada bulunur ve bu meyve grubuna çotanak denir. Meyve zuruf adı verilen bir çeşit yaprak ile dıştan sarılmıştır.

Yaz aylarında sıcaklığın 38°C’nin üzerine çıkmasıyla meyvelerde güneş yanıklığı oluşmaya başlar, içte kararma ve büzüşme meydana gelir.

Erkek ağaçlar (tozlayıcılar) 8-10 dişi ağaca bir erkek ağaç gelecek şekilde bahçe içine hakim rüzgar yönünde yerleştirilmelidir.

Dünya kestane üretimi toplam 2.051.564 tondur. Üretimin yaklaşık %82.1’ini tek başına Çin sağlar (1.683.815 ton). Kestane üretiminde diğer önemli ülkeler sırasıyla; 77.890 tonla Bolivya, 63.762 tonla Türkiye, 56.551 tonla Güney Kore, 51.959 tonla İtalya ve 28.440 tonla Yunanistan’dır. Kestanenin 100 gramı yaklaşık 200 kalori enerji verir. Karbonhidratlarca (%40-45) zengindir ve yaklaşık yarısını nişasta oluşturur. Protein ve yağ oranı ise %5’er seviyesindedir. Kestane nemli ve ılıman iklimi seven bir meyve türüdür ve genellikle gölgeyi sever. Kış aylarında -30°C’ye kadar dayanabilir. Kestane yüksek ve yayvan taç oluşturduğundan dikim aralıkları geniş tutulmaktadır. Genellikle 10x10 m veya 12x12 m aralık ve mesafelerde dikim yapılmaktadır. Dikenli yumakların açılmaya başlamasıyla hasada başlanır (Fotoğraf 3.14). Meyveler ağaçların çırpılması, yere düşürülmesi ve yerden toplanması ile hasat edilir.

Fındık, bahçenin bulunduğu yerin deniz seviyesinden yüksekliğine göre Ağustos başı ile Ağustos sonu arasında hasat edilir. Zurufun sararıp kızarması, meyvenin zuruftan kolaylıkla ayrılması ve dalın sallandığında meyvelerin %75’inin dökülmesi ile olgunluk anlaşılır.

Döllenme yetersizliği

Badem - fındık

Fındık

Aşırı miktarda gelen çiçek tozu

Yüksek oranda nem içermesi

Yüksek oranda doymamış yağ asidi içeriği