Aof Panel

S

Şeftali'nin anavatanı neresidir?

Çin kayıtlarında, şeftali kültürünün M.Ö. 2000 yıllarından beri bu ülkede yapıldığı belirtilmektedir. İran üzerinden batıya doğru, Anadolu ve Avrupa’ya yayılan şeftali bugün dünyanın her kıtasında ılıman iklim kuşağında yetiştirilmektedir.

S

Şeftali yetiştirmek için toprağın özellikleri nasıl olmalıdır?

Şeftali kazık köklü bir meyve türüdür. Bu nedenle derin ve hafif tınlı topraklarda daha iyi gelişir. Ağır ve nemli topraklarda iyi gelişmez. pH’sı yüksek ve kireçli topraklarda kloroz görülür. Bu gibi topraklarda şeftali x badem melezi olan ve kireçli topraklara dayanıklı olan GF677 ve Garnem anaçları kullanılmalıdır.

S

Şeftali yetiştirirken karşılaşılabilecek hastalık ve zararlılar nelerdir, nasıl mücadele edilir?

Şeftalinin en önemli hastalıları kök kanseri, külleme, yaprak delen (çil hastalığı) ve yaprak kıvırcıklığı hastalıklarıdır. En önemi zararlıları ise yaprak bitleri, kabuklu bitler ve Akdeniz meyve sineğidir. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.

S

Dünya genelindeki Kayısı üretimi hakkında neler söylenebilir?

Dünya kayısı üretimi 3.800.000 tondur. Ülkeler itibariyle Türkiye 660.000 tonla ilk sırada yer almaktadır. Bunu 487.000 tonla İran, 325.000 tonla Pakistan ve 233.000 tonla İtalya izlemektedir. Türkiye 181.000 ton olan dünyada kuru kayısı üretiminde, 117.000 tonla ilk sırada (%70) yer almaktadır. Kuru kayısı üretimi Tacikistan’da 30.000 ton, İran ve ABD’de 25.000’er tondur. Kuru kayısı ihracatında Türkiye 98.bin tonla ilk sırada yer almasına rağmen taze kayısı ihracatında Fransa, İspanya, Yunanistan ve İtalya ön plandadır.

S

Kayısının tomurcuk yapısı hakkında neler söylenebilir?

Kayısının dalları açık kırmızı kahverengi olup, tek yıllık dalların boğumlarında 1-4 tomurcuk bulunmaktadır. Bunların hepsi veya biri dışında diğerleri çiçek tomurcuğudur. Bir boğumda birden fazla çiçek tomurcuğu olduğu halde sürgün tomurcuğu yalnız bir tane olabilmektedir. İki veya daha yaşlı dallarda 1-3 cm uzunluğunda mayıs buketi denilen meyve dalları bulunur. Bunların uç gözleri sürgün tomurcuğu olup diğerleri çiçek tomurcuğudur. Kayısıda çiçek tomurcuklarından yalnız bir çiçek çıkar ve bunlara saf tomurcuk denir.

S

Kayısı nasıl bir iklimde yetiştir?

Kayısı en iyi yazları güneşli, sıcak ve kurak, kışları uzun ve soğuk kara iklimi- nin hüküm sürdüğü, mevsimlerin birbirinden kesin ayrıldığı dağlık alanlarda yetişmektedir. Özellikle kurutmalık kayısılarda, meyve kalitesinin iyi olması için yaz aylarının kurak ve sıcak geçmesi gerekir. Bu nedenle kayısı ülkemizde kara- sal iklimin hakim olduğu Malatya gibi bölgelerde daha yoğun yetiştirilmektedir. Akdeniz ve Ege bölgesi kıyı kesimleri, kış dinlenmesi az sofralık kayısılar için uy- gundur. Ancak buralarda ilkbahar aylarındaki yağışlı ve nemli havalar monilya ve çil hastalıklarını artırarak ağaçlara ve meyvelere zarar verebilmektedir. Daha yağışlı ve nemli olan Karadeniz ve Marmara Bölgesinde bu nedenle kayısı yetişti- riciliği yaygınlaşmamıştır.

S

Kayısı nasıl çoğaltılır?

Kayısı aşı dışında vegetatif yöntemlerle başarılı şekilde çoğaltılamaz. Tohumla üretim çöğür anaçlarının elde edilmesinde kullanılır. Anaç olarak en fazla kayısı ve zerdali çöğürleri kullanılır. Erken olgunlaşan çeşitlerin tohumlarında embriyo aborsiyonu çok görüldüğünden çimlenme düşüktür. Bu nedenle geç olgunlaşan çeşitlerin tohumları kullanılır.

Kayısının kendi türü içinde klon anacı bulunmamaktadır. Ağır topraklarda Can eriklerinden Myrobolan B, Myrobolan 29C, Myrobalon GF31 gibi klon anaçları kullanılsa da bu anaçlar bazı kayısı çeşitleriyle 3-5 yıl sonra ortaya çıkan geç uyuşmazlık gösterir. Şeftali anaçları da kayısı için anaç olarak kullanılabilir. Bu anaç üzerine kayısılar kuvvetli gelişir. Ancak ömürleri kısa olur ve bazı çeşitlerle erikte olduğu gibi uyuşmazlık görülmektedir. Kayısı badem üzerinde uyuşmazlık göster- diğinden ticari anlamda badem üzerine aşılanmış kayısı bahçeleri kurulmamalıdır.

S

Türkiye'deki kiraz yetiştiriciliği nasıldır?

Türkiye’de kiraz üretimi en fazla İzmir (51.000 ton), Manisa (40.000 ton), Afyon (35.000 ton), Bursa (29.000 ton), Konya (28.000 ton) ve Amasya (27.000 ton) illerinde yapılmaktadır (TUIK, 2009). Isparta, Denizli, Antalya ve Kocaeli il- leri de önemli üretim merkezleridir. Son 10-15 yıldır kiraz ihracatının artması ile çok soğuk bölgeler dışında pek çok yerde yeni kiraz bahçeleri tesis edilmektedir. İlk turfanda için İzmir ve Manisa illerinde, son turfanda için Anadolu’nun yüksek ve serin bölgelerinde yetiştiricilik artmaktadır. Ancak, kiraz çeşitlerinin büyük çoğunluğunun kendine uyuşmaz olması, üreticinin tozlayıcı çeşide önem vermemesi verimde büyük sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır. Bunun yanında derin dikim, yanlış budama ve yetersiz kültürel işlemler de ağaçların verimsizliğine ve kısa sürede kurumasına neden olmaktadır.

S

Dünya genelindeki vişne yetiştiriciliğinde hangi ülkeler öne çıkmaktadır?

Dünya vişne üretimi 1.358.000 ton olup Türkiye (192.000 ton), Polonya (189.000 ton), Rusya (170.000 ton) ve ABD (160.000 ton) en fazla üretim yapan ülkelerdir.

S

Lantisel ne demektir?

Ağacın dal ve gövdelerinde kabuğun üst kısmındaki hücrelerin düzensiz gelişmesi sonucu oluşan 1-2 mm eninde, 3-4 mm uzunluğundaki çatlaklara lantisel adı verilir.

S

"Mayıs buketi" terimi ne için kullanılır?

Sert çekirdekli meyve türlerinde iki ve daha yaşlı dallarda oluşan, 1-4 cm uzunluğunda, üzerinde birbirine çok yakın çiçek tomurcuklarının bulunduğu çok kısa meyve dalına Mayıs buketi adı verilir.

S

"Kendine uyuşmazlık" ne demektir?

Kendi çiçek tozuyla tozlandığında tohum oluşturamayıp meyve bağlayamama durumuna "kendine uyuşmazlık" adı verilir.

S

Kiraz ve vişne nasıl çoğaltılır?

Kiraz ve vişne, çelik ve daldırma gibi yöntemlerle başarılı şekilde köklendirilemediklerinden aşı ile çoğaltılır. Tohumlar ise çöğür anacı elde etmek için kullanılır. Kiraz ve vişneler için ağır, serin ve nemli topraklarda kuş kirazı, hafif, derin ve kireçli topraklarda ise idris anacı tercih edilmelidir. İdrisin vegetatif olarak çoğaltıldığı SL64 klon anacı mevcuttur ve orta boylu ağaçlar oluşturmaktadır. Bunun dışında bodur gelişme gösteren Colt, Gisela-6, Maxma 14 ve Tabel Edabriz gibi klon anaçları da ülkemizde kullanılmaya başlanmıştır.

S

Türkiye’de erik yetiştiriciliği nasıldır?

Türkiye’de erik, Doğu Anadolu’nun çok soğuk bölgeleri dışında hemen her yerde yetiştirilir. Can erikleri ve Avrupa erikleri Türkiye’nin yerli bitkilerindendir. Soğuk iklim bölgelerinde daha çok Avrupa erikleri, ılıman ve sıcak ılıman iklim bölgeleri olan Marmara, Ege, Karadeniz ve Akdeniz kıyı bölgelerinde ise Japon erikleri ve can erikleri yetiştirilir. Ülkemizde en fazla üretim Hatay’da (22.000 ton) yapılmakta olup, bunu Mersin (18.000 ton), Bursa (16.000 ton), Manisa (13.000 ton), Antalya (12.000 ton) ve Aydın (10.000 ton) izlemektedir (TUIK, 2009).

S

Erik çeşitler arasında döllenme biyolojisi bağlamında uyuşmazlık var mıdır?

Eriklerde çeşitler arasında az da olsa uyuşmazlık (birbiriyle uyuşmazlık) görülebilir. Bazı çeşitlerde çiçek tozu canlılığı oranı düşük, bazılarında da dişi organ dumura uğramış veya çiçek tozu sağlıklı oluşmayabilir. Bu nedenle erik bahçesi tesis ederken çiçek tozları sağlıklı ve mutlaka aynı zamanda çiçek açan, bir iki tozlayıcı çeşide yer verilmelidir.

S

Erik yetiştiriciliğinde bahçe tahsisi nasıl yapılır?

Erik bahçelerinde genellikle kare dikim sistemi uygulanır. Dikim aralık ve mesafeleri kullanılan anaca, toprağın kuvvetine, çeşidin büyüme gücüne ve yetiştirme sistemine göre değişir. Ancak yaygın yetiştiricilikte genellikle 5x5 m veya 7x7 m aralık ve mesafeler kullanılır.

S

Zeytinin familyası hakkında neler söylenebilir?

Zeytin Oleaceae familyasının Olea cinsine aittir. Olea cinsi içerisinde 30’dan fazla tür bulunmaktadır. Bu türler içinde meyvesi yenebilen ve kültürü yapılan tür Olea europeae türüdür. Yakın Doğu bölgesinde Güneydoğu Anadolu ve Suriye, zeytinin anavatanı olarak kabul edilmektedir.

S

Zeytin yetiştirmek için nasıl bir toprak kullanılmalıdır?

Zeytin her türlü toprakta yetişebilen ender ağaçlardan biridir. Kökleri derinlere ve çok geniş alana yayılabilen, yenilenme özelliği ve kurak koşullara dayanma özelliği iyi olan bir meyve türüdür. Bu nedenle de kök ve gövdeden yeni sürgünler oluşturarak çok uzun yıllar yaşayabilmektedir. Yine bu özellikleri nedeniyle Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’da susuz koşullarda pH’sı yüksek, hafif veya ağır topraklarda da yetişebilmektedir.

S

Zeytin yetiştirirken karşılaşılabilecek önemli hastalık ve zararlılar nelerdir?

Zeytinin önemli hastalıkları zeytin kanseri ve halkalı leke hastalığıdır. Önemli zararlıları ise filiz kıran, zeytin güvesi ve zeytin sineğidir. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.

S

Zeytin üretiminde çoğaltma işlemi nasıl yapılmaktadır?

Zeytinde tohumla üretim ancak çöğür anacı elde etmek için kullanılır. Domat gibi bazı çeşitler köklenmediğinden aşı ile çoğaltılır. Anaç olarak fidanlıklarda Frantoio, Leccino, Chemal ve Girit zeytini çeşitlerinin tohumlarından çıkan çöğürler kullanılmaktadır. Genellikle kabuk aşı veya dilcikli aşı yöntemi uygulanır. Gemlik gibi kolay köklenen çeşitler ise çelikle veya yapraklı yeşil çelikle çoğaltılır. Ayrıca zeytinler özel yapılarından dolayı yumruyla veya gövdenin altından çıkan dip sürgünleri ile çoğaltılabilmektedir.

Sert Çekirdekli Meyve Türleri ve Zeytin Yetiştiriciliği