Yumuşak Çekirdekli Meyve Türleri ve Nar Yetiştiriciliği

Elma Rosaceae familyasının Malus cinsine ait bir türdür.

Türkiye önemli bir elma üreticisi ülkedir. Doğu Anadolu’nun çok soğuk bölgeleri ile Akdeniz kıyı şeridi dışında kalan diğer bölgelerde ekonomik olarak yetiştirilebilmektedir. Elma üretimi en fazla göller yöresinde Isparta ilinde (610.000 ton) gerçekleştirilmektedir.

Zayıf gelişen iki ve daha yaşlı dallar üzerinde zayıf gelişmiş ve uçlarında çoğunlukla çiçek tomurcuğu bulunan kısa meyve dalları bulunur. Bu
dallara topuz, kese, çıtanak, kargı ve dalcık gibi özel isimler verilir. 

Bir elma çiçeğinde 5 çanak yaprak, 5 taç yaprak ve 15- 20 erkek organ bulunur. Taç yaprakları beyaz, pembe veya açık kırmızı renktedir.

Bir meyve çeşidinin bir yıl çok, bir yıl az veya hiç meyve vermemesine denir.

Meyve türlerinin tohumlarının soğuklama ihtiyacını gidermek amacıyla bir süre nemli ortam içinde ve 0°C ile 10°C’ler arasında tutulmasına denir.

Armut Rosaceae familyasının Pyrus cinsine ait bir türdür.

Dünya armut üretimi 21.900.000 tondur. Asya kıtası 16.300.000 ton ile dünya üretiminin yarıdan fazlasını sağlamaktadır. Ülkeler itibariyle en fazla üretimi 14.300.000 ton ile Çin'dir.

Armut Türkiye’de çok soğuk bölgelerle Akdeniz kıyı şeridi dışında her bölgede yetiştirilebilmektedir. Ancak Marmara, İç Anadolu ve Ege bölgelerinde kapama bahçeler daha yoğun olarak bulunmaktadır. Armut üretiminin %28’ini tek başına Bursa ili (108.000 ton) karşılamaktadır.

Döllenme olmaksızın tohumsuz meyve oluşumudur.

Meyve yüzeyinin kahverengi mantarımsı bir ağ gibi kabuk bağlamasıdır. Bazı çeşitlerde meyve yüzeyi tamamen paslıdır ve bu bir çeşit özelliğidir. Bazı çeşitlerde ise paslılık yüksek nem, yağmur, çiğ ve don gibi olumsuz iklim koşullarından, kimyasal maddelerin olumsuz etkilerinden veya bazı
hastalıklardan kaynaklanır ve istenmez.

Hücre duvarları kalın, protoplastlarını kaybetmiş ölü sklerankima hücreleridir. Meyve etinde özellikle çekirdek evi etrafında yoğunlaşır. Armut ve ayvada görülür.

Armut kazık köklü bir meyve türü olduğundan derin toprakları sever. Genelde kumlu tınlıdan- killi tınlıya kadar her tür toprağa uyumu iyidir. Kurak koşullara dayanımı elmalara göre daha iyidir.  Özellikle kurak koşullarda taş veya kumlu armut grubu içinde yer alan Ankara armudu gibi çeşitlerde taş hücresi oluşumu artar. Bütün meyvelerde olduğu gibi
yüksek taban suyu armutlara da zarar verir. Bu gibi yerlerde mutlaka drenaj kanalları açılmalıdır.

Bir aşıda anaçla kalemin dokularının birbiriyle bağlantı kurarak su ve besin alışverişi yapamaması veya iletim dokularının tam oluşmaması sonucu çeşidin zayıf gelişmesine veya kurumasına denir.

Ayva Rosaceae familyasının Cydonia cinsi içinde yer alır.

Dünya ayva üretimi 497.000 tondur. Asya kıtası 334.000 ton ile en fazla üretimi yapmaktadır. Ülkeler itibariyle Çin 105.000 tonla ayva üretiminde ilk sırada yer alır.

Ayva çiçekleri erselik yapıda olup, 5 çanak, 5 taç yaprak ve 15-20 erkek organa sahiptir. Dişi organ 5 karpelli (odacıklı) olup her karpelden bir dişicik borusu (stil) çıkar. Dişicik boruları gözle görülebilir. Ancak dişi organın yumurtalık (ovaryum) kısmı dışarıdan bakıldığında görülmez. Çiçekleri iridir. Taç yaprakları beyaz veya açık pembe renktedir.

Nar Punicaceae familyasının Punica cinsine ait bir türdür.

Nar bitkisi saçak köklüdür. Çok sayıda ince kök oluşturur. Saçak köklü olması ağır topraklara dayanıklılığını artırır. Yüzeysel gelişen kökler yanında derinlere giden köklerin de bulunması Güneydoğu Anadolu bölgesi gibi kurak bölgelerdeki derin topraklarda sulanmadan da yetiştirilmesine olanak sağlar. 

Ülkemizde meyve verimi ve depolama özelliği iyi olan Hicaz narı en fazla
tercih edilen nar çeşididir.

Nar kolay köklendiğinden çelikle, daldırmayla veya dip sürgünleri ile çoğaltılabilir. Ancak ticari anlamda nar çeşitlerinin çoğaltılması odun çelikleriyle yapılmaktadır. Bu amaçla yılık dallardan 10-20 cm uzunluğunda çelikler hazırlanır. Bu nedenle anaç kullanarak aşıyla çoğaltılması yaygın değildir. Ancak çeşit değiştirmede aşıdan yararlanılır. Diğer meyve türlerinde olduğu gibi narlar da tohumla çoğaltıldığında çeşit özelliğini kaybeder.

Ülkemizde meyve ağaçlarına en fazla Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında sulama yapılır

Tam verime yatmış meyve bahçelerinde türe, çeşide ve ağacın verimine göre yıllık besin elementleri tüketimi genellikle 12-18 kg/da saf N, 8-10 kg/da saf P ve 14-20 kg/da saf K arasında değişmektedir. Tüketilen bu miktarların gübreleme ile toprağa geri verilmesi gerekir.

Budama, yani bir bitki organının kesilerek uzaklaştırılması ağaca şekil verilmesinin yanında, ağacın ömrünü, verimini, meyve kalitesini ve ilaçlamaların etkinliğini artıran önemli teknik uygulamalardan biridir. Bütün meyve türlerinde ağaçlara dikimden itibaren tam verime yatıncaya kadar geçen süre içinde uygun bir şekil verilir. Meyve ağaçlarına verilecek şekiller veya bir diğer ifade ile uygulanacak terbiye şekilleri meyve türüne, çeşide, yetiştiricilik tekniğine ve ekolojik faktörlere göre değişkenlik gösterir. Standart meyve yetiştiriciliğinde en fazla uygulanan terbiye şekilleri goble ve doruk dallı şekillerdir. Bodur yetiştiricilikte genellikle telli terbiye sistemleri uygulanmaktadır.

Elma, armut ve ayva türlerinin en önemli hastalığı karaleke’dir. Nemli bölgelerde çok görülen bu hastalık için kış aylarında ve erken ilkbaharda genellikle bakırlı ilaçlarla yapılacak mücadele yeterli olabilmektedir.