BAHÇE TARIMI II - Deneme Sınavı - 10

Sert Kabuklu Meyve: Genellikle kurutulmuş, sert bir kabuğu ve kabuğun içinde yenilebilir tohumu bulunan, yağ oranı yüksek, çok besleyici ve lezzetli meyvedir. Bu meyve türleri antepfıstığı, badem, ceviz, pikan cevizi, fındık, kaju (cashew) ve Brazil nut’tır. Lüks meyveler olarak bilinirler ve kilogram fiyatları diğer meyve türlerine göre yaklaşık 5-10 kat daha yüksektir. O nedenle tüketimleri fazla değildir. Kestane ise yüksek oranda nem ve karbonhidrat içermesi ile diğer sert kabuklu meyvelerden ayrılır.

Bileşik yaprak: Bir ana eksen ve bunun üzerinde karşılıklı olarak dizilmiş, tüysüz, etli, kalın dokulu yaprakçıklardan oluşur.

Çıtlama: Olgunlaşan meyvelerde endokarpın çatlayarak iki parçasının birbirinden biraz ayrılmasına denir.

Fıs meyve: İçinde tohumu gelişmeyen boş meyvelere denir.

Antepfıstığı bahçesi dört şekilde oluşturulabilmektedir.

Doğrudan tohum ekimi; Bahçe içinde işaretlenen ağaç yerlerine 3 tohum ekilir. Çıkan çöğürlerden en iyi gelişeni bırakılır ve diğerleri sökülür. Çöğür genellikle aşı kalınlığına dördüncü yılda ulaşır.

Çöğür dikimi; Bir veya iki yaşlı çıplak köklü çöğürler ile dikim yapılır. Saçak köklü fidan kullanılması, yaz aylarında sulama yapılması ve sonbahar dikimi ile tutma oranı yükselir. Çöğürler aşı kalınlığına ulaştığında aşılanır.

Aşılı tüplü fidan dikimi; Özellikle taban arazilerde ve sulu koşullarda modern bahçelerin tesisinde uygulanır. Bir veya iki yaşlı aşılı tüplü fidanlar ile dikim yapılır Dikimden sonra 4-5 yıl içinde fidanlar meyveye yatar. Böylece yaklaşık 3 yıl kadar erkencilik sağlanır. Bir yaşlı tüplü çöğürler de dikilebilir. Sonbahar dikimi önerilir. Dikimden yaklaşık 2 yıl sonra çöğürler aşılanır ve 5. yıldan itibaren ürün alınabilir.

Yabani ağaçların aşılanması; Ülkemizin birçok bölgesinde özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan yabani Pistacia türleri aşılanarak 3-4 yıl içinde meyve alınabilmektedir. Ancak, ağaçlar rastgele yetiştiği için düzenli sıra arası ve üzeri mesafe uygulanamamaktadır.

Fındık üretimi genellikle Karadeniz, Akdeniz veya Pasifik Okyanusu gibi büyük su kütlelerinin yakınlarında yoğunlaşmıştır. Dünya fındık üretimi 713.451 tondur (FAO, 2014). Türkiye 452.000 tonluk üretimi ile ilk sırada yer alır. Diğer önemli üretici ülkeler İtalya (75.456 ton), Gürcistan (37.400 ton), ABD (32.659 ton), Azerbaycan (29.796 ton), Çin (23.250 ton), İran (21.238 ton) ve İspanya (13.452 ton) ’dır. Türkiye dünya fındık ihracatının %80’ini gerçekleştirmekte ve 252.528 ton iç fındık ihracatına karşılık yaklaşık 2.3 milyar dolar gelir sağlamaktadır. Fındık, bu değer ile tarım ürünleri ihracatında ilk sırada yer almaktadır.

Fındık botanik olarak gerçek meyvedir. Tüketilen kısım tohumudur. Meyvelerin genellikle 3-5’i bir arada bulunur ve bu meyve grubuna çotanak denir. Meyve zuruf adı verilen bir çeşit yaprak ile dıştan sarılmıştır (Fotoğraf 3.12). Büyüklüğü ve şekli çeşitlere göre değişir. Meyveler dış kabuğun şekline uygun olarak üç gruba ayrılır; (1) Yuvarlak çeşitler: Genellikle yüksek kaliteli, yağ ve protein oranları yüksek çeşitlerdir. Kolay zar atarlar ve beyazlatılırlar. Fındık sanayi yuvarlak çeşitler üzerine kurulmuştur. En kaliteli ve dünyaca ünlü çeşidimiz Tombul’dur. Ayrıca Palaz, Foşa, Mincane, Acı, Cavcava, Çakıldak, Kalınkara, Kan, Kargalak, Karafındık, Uzunmusa çeşitleri de bu grupta yer alır. (2) Sivri çeşitler: Genellikle verim ve kaliteleri yüksektir ancak daha çok kabuklu olarak pazarlanırlar. İncekara, Kuş ve Sivri bu gruptadır. (3) Uzun çeşitler: Genellikle kaliteleri düşüktür. Batı Karadeniz’de yoğun olarak yetiştirilirler ve taze (zuruf içinde) çerezlik olarak satılırlar. Bu grupta Yassı Badem ve Yuvarlak Badem çeşitleri yer alır. Meyvede kabuk kalınlığı arttıkça iç oranı (randıman) azalır. Tombul çeşidi ince kabuklu olup iç oranı %50-52’dir.

Dünya kestane üretimi toplam 2.051.564 tondur. Üretimin yaklaşık %82.1’ini tek başına Çin sağlar (1.683.815 ton). Kestane üretiminde diğer önemli ülkeler sırasıyla; 77.890 tonla Bolivya, 63.762 tonla Türkiye, 56.551 tonla Güney Kore, 51.959 tonla İtalya ve 28.440 tonla Yunanistan’dır (FAO, 2014).

Fındık Betulaceae familyasının Corylus cinsi içinde yer alır. Genel olarak kabul edilen 12 tür vardır. Doğal yayılma alanı kuzey yarı kürenin ılıman bölgeleridir ve geniş bir alana yayılmıştır. Ekonomik anlamda yetiştiriciliği yapılan tür kültür fındığı veya Avrupa fındığı olarak bilinen Corylus Avellana’dır.

Dünya şeftali üretimi 18.500.000 tona ulaşmıştır. Asya kıtası 10.000.000 tonla dünya üretiminin yarıdan fazlasını sağlar. En fazla üretimi 8.000.000 tonla Çin yapmaktadır.

Şeftalinin iklim isteklerine yönelik şıklarda verilen bilgilerin tamamı doğrudur.

Yeni kurulan şeftali bahçelerinde ilk bir-iki yıl fidanların gövdelerine yaklaşmamak şartıyla ara tarımı yapılabilir. Bu amaçla sebze, kavun, karpuz toprak yapısı uygun ise çilek ve patates de yetiştirilebilir. Tahılların ve yoncanın yetiştirilmesi önerilmez.

Ülkeler itibariyle Türkiye 660.000 tonla ilk sırada yer almaktadır. Bunu 487.000 tonla İran, 325.000 tonla Pakistan ve 233.000 tonla İtalya izlemektedir.

Eskişehir hangisi ülkemizde kayısı yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı yerlerden değildir.

Ağacın dal ve gövdelerinde kabuğun üst ksmındaki hücrelerin düzensiz gelişmesi sonucu oluşan 1-2 mm eninde, 3-4 mm uzunluğundaki çatlaklara Lentisel adı verilir.

Kendi çiçek tozuyla tozlandığında tohum oluşturamayıp meyve bağlayamama durumuna “Kendine Uyuşmazlık” adı verilir.

Şıklarda verilenlerin tamamı erik türlerinin gen merkezlerindendir.

Ülkemizde en fazla üretim Hatay’da (22.000 ton) yapılmakta olup, bunu Mersin (18.000 ton), Bursa (16.000 ton), Manisa (13.000 ton), Antalya (12.000 ton) ve Aydın (10.000 ton) izlemektedir.