BAHÇE TARIMI I - Deneme Sınavı - 12

Dilcikli aşı kökleri zarar görmüş ağaçlarda kullanılmaz. Doğru cevap E'dir.

Difenbahya, kaktüs gibi süs bitkileri gövde çelikleri ile çoğaltılmakta­dır. Doğru cevap B'dir.

Alındıkları organlara göre çelik tipleri; dal, yaprak, yaprak-göz, göz, gövde ve kök çelikleridir. En fazla kullanılan çelik tipi daldır. Şekilleri ve hazırlanma yöntemleri, köklendirilecek bitkinin tür ve çeşidi ile köklendirme ortamına göre değişmektedir. Doğru cevap C'dir.

Aşılama, iki bitki parçasını tek bir bitki oluşturacak şekilde kaynaştırmak ve bir bitkiymiş gibi büyümelerine devam edecek şekilde birleştirmek sanatı olarak tanımlanabilir. Yeni bitkinin üst kısmını veya tacını oluşturacak bölümüne kalem (ya da çeşit); alt kısmını veya kökünü meydana getirecek bölümüne de anaç adı verilir.Aşılanacak bitkiler aynı familyada fakat farklı cinslerde oldukları zaman aşıda başarı şansı azalır. Kalemler, özelliklerini aynen devam ettirerek yetiştirmek istediğimiz kültür çeşitleridir. Razakı üzümü, Amasya elması, Deveci armudu, Napolyon kirazı çeşidi gibi. Aşılanacak bitkiler botanik bakımdan birbirlerine ne kadar yakın akraba ise aşının kaynaşma şansı o kadar yüksektir. Doğru cevap E'dir.

Dilcikli aşı, kenar aşı, kabuk aşısı ve kakma aşı kalem aşılarıdır. T aşısı göz aşısıdır. Doğru cevap D'dir.

Çöğür anaçlar heterozigot kalıtsal yapılar nedeniyle geniş bir varyasyon gösterirler. Büyük yapılı ağaçlarda bakım, ilaçlama, hasat gibi kültürel işlemler daha zordur. Bununla birlikte ucuz ve kolay elde edilmeleri, kuvvetli kök sistemi oluşturarak kuraklık ve soğuklara daha fazla tolerans göstermeleri, virüs hastalıkları ile bulaşık olmamaları olumlu özelliklerindendir. Klon anaçlar ise, tamamen homojen bahçeler tesis edilmesine olanak sağlarlar. Bitkiler arasında anaç-kalem uyuşmazlığı, verim, gelişme özellikleri, meyveye yatma zamanı gibi özellikler bakımından farklılık görülmez. ilk tesis masrafının yüksek olması, virüslerle bulaşık olma riskinin bulunması, beslenme ve sulama gibi konulara karşı daha duyarlı olmaları gibi konular nedeniyle bilgi ve teknoloji kullanımına ihtiyaç duyulur. Birim alana daha yüksek maliyet getirmekle birlikte, verim ve kalitede artış olacağından ekonomik ve getirisi bol bir yetiştiricilik sağlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Uyuşmazlık belirtileri şunlardır:
• Aşının tutmaması veya aşı tutma oranının düşük olması,
• Aşı sürgünlerinin yukarı doğru değil, yatay şekilde büyümeleri,
• Aşılı fidanların 1-2 yıl içerisinde ölmeleri,
• Yapraklarda sararma, dallarda cılızlaşma,
• Genç sürgünlerin kuruması, ağaçların tümüyle kuruması,
• Aşı yerinden yukarıya doğru olan kısmın kuruması, anacın çokça sürgün
vermesi,
• Aşı yerinin alt ve üstünde şişkinleşmeler oluşması,
• Ağaçların birkaç yıl geçtikten sonra aşı yerinden kırılmaları, kırılma yerinin
pürtüklü olmayıp keskin bir yapıda olması (badem üzerine aşılanan
kayısılarda iki yıl içinde ortaya çıkan bir uyuşmazlık göstergesidir),
• Birleşme noktasında farklılaşmış kallus hücrelerinin oluşum yerine kesintisiz
parankima hücrelerinin olması, kabuk dokusunun kümeler ve tabakalar
halinde bulunması, iletim dokusu sisteminde kesintilerin ortaya çıkması. Buna göre doğru cevap B'dir.

Hava daldırması, dallarının eğilip bükülmesi zor olan tropik ve subtropik bazı bitkilerin çoğaltılmasında kullanılır. Kauçuk, kroton gibi süs bitkileri, turunçgiller, incir bu yolla kolay köklenir. Ticari üretimde yaygın bir yöntem değildir. Hava daldırması ilkbaharda bir yaşlı dallar veya yaz sonlarında kısmen odunlaşmış sürgünlerde yapılır. Doğru cevap A'dır.

Yumrular, yedek besin maddelerinin depolanması ile irileşmiş olan toprak altı gövdesinin uç kısmıdır. Kesitlerinde halka halinde tabakalar görülmez, koruma derisi (epidermis) bütündür, üzerinde çeşitli sayıda gözler olup genellikle her yönden kök sürme yeteneğindedir. Patates, yer elması ve Caladium (Fil Kulağı) yumru üreten bitkiler arasındadır. Üzerinde göz bulunan parçalar kesilerek ayrılabilir ve bunların her birisi yeni bitki oluşturma yeteneğine sahiptir. Doğru cevap B'dir.

Doku kültürü ile çoğaltmanın aşamaları; başlangıç, sürgün çoğaltma, köklendirme ve dış koşullara aktarma.
1. Başlangıç (ilk geliştirme veya kurulum) aşaması: Bitki materyalinin alınması, besin ortamlarının hazırlanması, ve dokuların besin ortamına dikilmesidir. Tüm aşamaların aseptik koşullarda yapılması; doku parçalarının dezenfeksiyonu; kullanılan tüp, petri kutusu gibi malzemelerin, besin ortamlarının otoklavda steril edilmesi, dikim işleminin özel steril kabinlerde yapılması gibi işlemleri kapsar.
2. Sürgün çoğaltma (kardeşlenme, proliferasyon) aşaması: Her bir sürgün veya mikro-çelikten, en fazla sayıda yeni sağlıklı sürgün elde etme aşamasıdır. 3-4 haftada bir bu sürgünler ayrılarak her biri yeniden taze besin ortamlarına aktarılır ve çoğaltma işlemi sürekli şekilde devam ettirilir. Besin ortamındaki sitokinin grubu hormonların etkin olduğu aşamadır.
3. Köklendirme aşaması: Sürgünler, oksin hormonu içeren ortamlara aktarıldıklarında köklenme için uyarılırlar. Bitki türü ve çeşidine göre en uygun büyüme düzenleyici cinsi ve dozu ayarlanmalıdır.
4. Dış koşullara aktarma (aklimatizasyon) aşaması: Yapay besin ortamlarında ve kontrollü iklim odalarında tüp ve cam kapların içinde yetiştirilen bitkilerin normal atmosfer koşullarına uyum sağlamaları ve toprağa aktarılmaları, en kritik aşamalardan birisidir. Nem bakımından kontrolün çok
iyi yapılması gereklidir. Bu aşamada sisleme sisteminden yararlanılabilir.

Doğru cevap C'dir.

Bitkilerin gövde, dal, kök ve yapraklarından kesilerek hazırlanan parçalardan yeni bir bitki elde etmeye çelikle çoğaltma denir. Aşılama, iki bitki parçasını tek bir bitki oluşturacak şekilde kaynaştırmak ve bir bitkiymiş gibi büyümelerine devam edecek şekilde birleştirmektir. Daldırma, ana bitkinin dallarını bitkiden ayırmadan değişik şekillerde toprağa gömerek, gömülen yerden köklenmesini sağlamak ve sonra keserek ayırmak şeklinde yapılan vegetatif üretim şeklidir. Ayırarak çoğaltma, tek bir bitkiyi, birkaç tane tek başına yaşayabilecek yeni bitki parçalarına ayırma işlemidir. Kollarla çoğaltma, rozet şeklinde gövdeye sahip bitkilerin boğaz kısmındaki bir yaprağından çıkan, toprak yüzeyine paralel olarak büyüyen gövdeler oluşturarak yeni bir bitkinin oluşmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Tamamen saflaştırılmış ana baba hatların melezlenmesi yoluyla elde edilen birinci generasyon tohumlarına F1 hibrit tohum adı verilir.

Tohumlarda dinlenme olayının devamını (uyku hali) sağlayan hormon Absizik asittir.

3.1.: Yaprak-göz çeliği; 3.2.: Yaprak çeliği; 3.3.: Kök çeliği; 3.4.: Gövde çeliği

Kabuğun kolay kalkmadığı dönemlerde de göz aşısı yapılabilmesine olanak sağlayan aşı metodu Yonga aşı metodudur.

Botanik akrabalık açısından değerlendirildiğinde, çeşit içinde aşılama aşıda başarısı en yüksek olandır.

Ağustos-Eylül aylarında yapılan ve ertesi yıl süren göz aşılarına Durgun göz aşıları adı verilir.

Yaprak ve sürgünlerde böcek zararının yoğun olması, anaç-kalem uyuşmazlığının belirtilerinden değildir.

8.1.: Adi daldırma
8.2.: Tepe daldırması
8.3.: Hava daldırması
8.4.: Hendek daldırma

Dış yüzeyinde pul bulundurmayan fakat gerçek bir soğanlı bitki olan süs bitkisi Ters laledir.