AVUKATLIK VE NOTERLİK HUKUKU

Noter kelimesi, Latince notarus’dan gelir ve not tutan, süratle yazı yazan, seri yazı yazan anlamını taşır.

Noterler, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri yaparlar.

Noterliğin ana eylemi tespittir. Dolayısıyla uyuşmazlıkların içinde olamazlar, yarar ve çekişmelerin tarafı değil, belki de yalnızca tespitçisi olabilirler.

Noterlik kamu hizmetidir ve aynı zamanda serbest meslektir.

Noterlik kurulması Adalet Bakanlığının yetkisindedir. Bununla birlikte, noterlik Kanunu’nun 3 üncü maddesinin dördüncü fıkrası Adalet Bakanlığına, bir yerde birden fazla noterlik açma ve bir yerde bulunan birden fazla noterliklerden birisini kapatma yetkisini kullanmadan önce Türkiye Noterler Birliği’nin mütalaasını alma yükümlülüğü getirmiştir.

Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulunduğu yerde o mahkemenin yargı çevresindeki noterlik işlerini görmeye yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur.

Noter, idare hukuku anlamında bir kamu görevlisi değildir. Ancak hukuken tanınmış iktidar ve yetki kullanmak suretiyle bir kamu görevi ifa etmektedir. Sonuç olarak, noter ve noter çalışanları kamu görevlisi değildir.

Noterler her ne kadar serbest meslek olarak kabul edilseler de istedikleri yerde iş göremez, istedikleri ücretle iş yapamaz, ücrette pazarlık edemez, kendilerine ait ücretten indirimde bulunamaz ve reklâm yapamazlar.

Hukuk fakültesinden mezun olma şartı aranmaktaysa da avukat olma veya belirli bir süre avukatlık yapmış olma şartı bulunmamaktadır.

Atanan veya nakledilen noterin bir ay içinde, haklı bir sebep olmaksızın göreve başlamaması halinde bu kimse noterlik mesleğinden istifa etmiş sayılır.

Noter, daha çok kamu hukuku içerisinde değil özel hukuk içerisinde yer alan hukuk dallarıyla ilgili işlemlerde hizmet verir.

Noterlerin görevlerine giren işlerin daha çok şekle ilişkin olması, (tanzim, tasdik, tescil) Noterlik Hukukunun, Medeni Usul Hukukuna yakın bir hukuk dalı olduğunu göstermektedir.

Noterliğin kurulması ve kapatılması Adalet Bakanlığının yetkisindedir.

Noterlik kurulması Adalet Bakanlığının yetkisindedir. Bununla birlikte, noterlik Kanunu’nun 3 üncü maddesinin dördüncü fıkrası Adalet Bakanlığına, bir yerde birden fazla noterlik açma ve bir yerde bulunan birden fazla noterliklerden birisini kapatma yetkisini kullanmadan önce Türkiye Noterler Birliği’nin mütalaasını alma yükümlülüğü getirmiştir. Ancak Adalet Bakanlığı sadece mütalaa almaktadır. Yeni noterliklerin açılmasında ve var olanların kapatılmasında son ve tek karar mercii Adalet Bakanlığı’dır, Noterler Birliği’nden alınan mütalaa bakanlığa yol göstericidir.

Noter, idare hukuku anlamında bir kamu görevlisi değildir. Ancak hukuken tanınmış iktidar ve yetki kullanmak suretiyle bir kamu görevi ifa etmektedir.

N.K. 7’nci maddesinde yer alan stajyerlik açısından aranan şartlar aslında noterlik mesleğine giriş için gerekli olan şartları olup bunlar onüç tanedir. Bunları, kanunda düzenlenişlerine göre şöylece sıralayabiliriz:

1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak

2. 21 yaşını bitirmiş ve 40 yaşını doldurmamış olmak,

3. Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabancı bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlarına göre noksan kalan derslerden başarılı sınav vermiş bulunmak,

4. Kesinleşmiş bir kararla yüz kızartıcı bir suçtan veya ağır hapsi gerektiren bir cürümden mutlak olarak yahut kasti bir cürümden bir sene veya daha fazla hapis cezası ile hüküm giymiş olmamak,

5. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesine göre devlet memurluğuna atanmaya engel bir mahkûmiyeti bulunmamak,

6. Kesinleşmiş bir ceza veya disiplin kararı sonucunda hâkim, savcı, memur yahut avukat olmak niteliğini kaybetmiş bulunmamak,

7. Noterlik mesleğine yaraşmayacak tutum ve davranışları çevresince bilinmiş olmamak,

8. Noterlikle ve noter stajyerliği ile birleşemeyen bir işle uğraşmamak,

9. Mahkeme kararı ile kısıtlanmış olmamak,

10. İflâs etmiş ise itibarı iade edilmiş olmak, (hileli ve taksirli müflisler itibarları iade edilmiş olsa bile kabul olunmazlar),

11. Hakkında aciz vesikası verilmiş ise bunu kaldırmış bulunmak,

12. Noterlik görevini devamlı ve gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmamak,

13. Staj yapılacak yerde ikametgâhı bulunmak.

Noterler de avukatlar gibi reklam yapma yasağına tabidirler, reklâm yapamazlar.

Noterliğin kamu hizmeti niteliği, gereksinim duyan herkesin bu faaliyetlerden yararlanabilmesini gerektirir. Noter ve noter adına faaliyette bulunanlar noterlik hizmeti talebinde bulunan herkese bu hizmeti sunmakla yükümlüdür.

N.K. m. 5’ e göre Noter olabilmek için noterlik stajını tamamlayarak Noterlik Belgesini almış olmak şarttır. Ancak Noterlik Kanunu’nun 6 ncı maddesi istisnai olarak bazı kişilerin bu stajı yapmaksızın noter olabilmelerine imkân sağlanmıştır. Bunlar;

1. Adli veya askeri hâkimlik yahut savcılıklara atanmış olanlar,

2. Avukat unvanını kazanmış olan veya Avukatlık Kanunu’na göre staj ve avukatlık sınavı şartlarından bağışık olarak avukatlığa kabul olunmaya hak kazanmış bulunanlardır.

Noterlik görevi yüksek derecede özen ve dikkat gerektirmesi, bu görevi ifa edenlerin dimağların tam berraklıkta olması gerektirir. İnsanların belli bir yaştan sonra tam bir üretkenlik içinde olmalarını beklemek yanlış olup bu nedenle kanun koyucu 65 yaşını dolduran noterlerin görevlerinin sona erdiğini kabul etmiştir.