AVUKATLIK MESLEĞİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ

Mitoloji’de yer alan Litailer avukatlık mesleğinin ilk temsilcisidirler.

Ulusal Hukukta Avukatlık, Avukatlık Kanunu’nun 2. maddesinde “avukat, her türlü hukuki sorun ve anlaşmazlıkların, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasında, yargı organlarına, kişilere, kurum ve kuruluşlara yardım etmek için, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine tahsis eden, kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kişiler“ şeklinde tanımlanmıştır.

Kamu hizmeti nitelemesi, iki temel öğenin varlığını gerektirmektedir. Bunlardan
ilki hizmetin kamuya yönelmiş olduğunun siyasal organlarca kabul edilmesi yani
diğer bir ifadeyle kamuya yararlı olması, ikincisi ise kamu kuruluşlarınca veya ilgili kamu kurumunca denetlenen özel kişilerce ifa edilmesidir.

Kamu hizmetleri, genel ve kolektif gereksinmeleri karşılayarak kamu yararını gerçekleştiren hizmetler ise, toplumda adalet dağıtımına dair faaliyetlerin kamusal nitelikte bir hizmetler bütünü olduğu tartışılmazdır. Av. K. 1. maddesi açıkça “Avukatlık kamu hizmetidir“ der.

Avukat, idare hukuku anlamında bir kamu görevlisi değildir. Ancak ceza yargılamasında müdafi olarak, özel hukukta ise müvekkil-vekil eden nam ve hesabına hukuki tasarrufta bulanan bir vekil olarak iktidar ve yetki kullanmak suretiyle bir kamu görevi ifa etmektedir. Avukatlık Kanunu’nun 1. maddesinde avukatlık faaliyetinin, bir serbest meslek olarak nitelenmesi, avukatın idare hukuku anlamında bir kamu görevlisi olarak kurgulanmadığının açık göstergesidir.

Avukat ile müvekkil arasında kurulan ilişkide karşılıklı güvenin hâkim olması
ve tarafların iradesinin esas alınması kuralının istisnasını yasal yükümlülükten
kaynaklanan zorunlu müdafilik kurumu oluşturur.

Sadece belli ekonomik ve sosyal güce sahip olanların yararlandığı hizmetler kamusal değil kişiye özel hizmetleridir.

Serbest Meslek sermayeden ziyade şahsi emeğe, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanlığa dayanan, ticari özellik taşımayan, serbest meslek erbabının işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılan faaliyet olarak tanımlanabilir.

Avukat, mesleki faaliyetlerini, iş görme konulu akitlerden vekâlet, hizmet ve
eser sözleşmelerine dayanarak yürütür.

Avukat, avukatlık sözleşmesi ilişkisine girip girmeme ve bunu sürdürüp sürdürmeme konusunda serbesttir.

Avukat, avukatlık sözleşmesi ilişkisine girip girmeme ve bunu sürdürüp sürdürmeme konusunda serbesttir. Ancak bu serbestinin bir sınırı vardır; bu serbesti toplumsal yararın söz konusu olduğu noktada son bulur.

Ücret konusunda yasa ile getirilmiş bulunan sınırlamalar ve reklâma ilişkin yasaklar, avukatın mesleğini yaparken kâr amacı gütmediğinin ve güdemeyeceğinin temel alametidir.

Baro levhasına yazılı avukat olmayan kişilerin kural olarak vekil sıfatıyla mahkemeye kabul olunmamalarını bu çerçevede değerlendirmek gerekir. Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi adli işlemleri vekâleten yapma hakkını sadece baroya kayıtlı avukatlara tanımıştır. Bir başka deyişle hukuki meseleler ve kanuni işlere dair mütalaa vermek, mahkemeler, hakemler ve yargı yetkisine sahip diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilerin haklarını dava edip savunmak ve bu konulardaki adli işlemleri takip etmek, söz konusu işlemlere ait her türlü evrakı düzenlemek yetkileri kural olarak sadece avukat unvanına sahip kişilere aittir. Avukatlar, vekâleten iş ve dava takip etmek konusunda bir tür mesleki tekele sahiptir. 

Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinde “kanun işlerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, hakem ve yargı yetkisine haiz bulunan diğer organlar
huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmek ve savunmak adli
işlemleri takip etmek, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemek, yalnız baroda
yazılı avukatlara aittir “denilmektedir. 

Avukatlık meslek tekelinin temelinde, hukuki yardıma gereksinim duyanların
ancak bu işin akademik eğitimini almış, devlete ve bireye karşı bağımsız kalabilmiş, bireylerle özdeşleşmemiş, yetkin olan ve kendini sadece bu işe adamış kişilere danışması ve bu kişilerden yardım alması durumunda hak ve menfaatlerinin gereğince korunacağı (bireysel yarar) ile birlikte bu suretle yargılama faaliyetinin de daha kaliteli yapılacağı (kamu yararı) düşünceleri yer alır. 

Avukat bağımsızlığı çeşitli unsurlardan oluşan bir bütündür. Bağımsızlık iş sahibine, meslek örgütüne, devlete, topluma, ulusal ve dinsel inançlara karşı bağımsız olmayı gerektirir.

Göz önünde bulundurulması gereken çok önemli bir husus avukatın mahkemenin emrinde olmadığıdır. Avukatın mahkemeden talimat alması, mahkemeye
tabi olması düşünülemez. Avukat sadece hukuka tabidir. 

Savunma avukatının savcı ile karşılıklı olarak eşit haklara sahip
olması, ceza yargılamasındaki silahların eşitliği ilkesinin ve dolayısıyla bağımsızlığın bir gereğidir.

Görevlerinden doğan ve görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı avukatlar hakkında dava açılması savcının isteğine bırakılmamıştır. Bu hususta Adalet Bakanlığı’ndan izin alınması gerekir.

Baroların varlık sebebi salt meslek mensupları olan avukatlara güvence sağlamak
olmayıp, bunun ötesinde etkin ve bağımsız savunmayı temin etmektir.