AVRUPA BİRLİĞİ

Avrupa Birliği’nin kurumları; Avrupa Parlamentosu, Ko­misyon, Konsey, AB Zirvesi, AB Adalet Divanı (ABAD), Avrupa Merkez Bankası (AMB) ve Sayış­tay olarak belirlenmiştir.

Avrupa Parlamentosunun oluşumu, üye sayısı ve üyelik yöntemi ile alakalıdır. Parlamento, Birlik vatandaşlarının temsilcisi olarak toplam 751 üye­den oluşur. Parlamento başkanı da bu sayıya dahil­dir. Vatandaşların temsili, üye devlet başına en az 6 ve en çok 96 üye olmak kaydıyla, “azalan şekilde orantılı” olarak sağlanır. Parlamen­to, 1979 yılından bu yana beş yılda bir yapılan doğrudan genel seçimlerle oluşur.

Avrupa Parlamentosunun işleyişi genel olarak şu şekilde gerçekleşir. Parlamento ile alakalı bir önlem söz konusu olduğunda Başkan bunu ilgili komi­teye yönlendirir. İlgili komite, kendi içinden bir rapor­tör tayin eder. Raportör, komite üyelerinden seçilmiş bir parlamento üyesi olup söz konusu önlemle ilgili bir rapor hazırlar ve komite bu rapor üzerinden ilgili konu hakkında nihai kararını verir. Bu karar daha sonra Par­lamento önüne taşınır ve Parlamento oylama yaparak söz konusu önlemle ilgili nihai kararını alır.

Ekonomik ve Sosyal Komite, çeşitli kesimlerin çıkarlarını temsil eden istişari nitelikli (danışma amaçlı) bir organdır.

Avrupa Ombudsmanı, Birlik idaresinde kötü yönetimin önüne geçmek ve iyi yönetimi sağlamak için çaba harcar. Ombudsman, Avrupa Parlamen­tosu tarafından her Parlamento döneminin başında o Parlamentonun görev süresince seçilir. Ombuds­man, Birlik kuruluşlarının faaliyetlerine ilişkin kötü yönetim vakalarıyla ilgili şikâyet temelinde veya re’sen gerekli gördüğü soruşturmaları yürütür.

AB’nin yetkisi, üç ilkeye tâbi olarak belirli kate­gorilere ve alanlara ayrılmıştır: AB’nin yetkilerinin sınırları yetkilendirilme ilkesine, AB’nin yetkileri­nin kullanılması katmanlı yetki ilkesi ve orantılılık ilkesine tabidir. Öyleyse AB’nin bir “politika alanı” bakımından birincisi yetkilendirilip yetkilendiril­mediği (“yetkinin varlığı”), ikincisi yetkisini kat­manlı yetki ilkesi ve orantılılık ilkesi ile uyumlu kullanıp kullanmadığı (“yetkinin kullanımı”) ve üçüncüsü yetkisinin derecesi (“yetkinin niteliği”) belirlenmelidir ki, kullanabileceği “politika araçla­rı” ve bu araçlar temelindeki “politika yapım süreci” ortaya konulabilsin.

Paylaşılan Yetki: Avrupa Birliği, bir alanda üye devlet­lerle paylaşılan bir yetkiye sahipse kural olarak Avrupa Birliği ve üye devletler bu alanda yasama faali­yetinde bulunabilir ve hukuken bağlayıcı ta­sarruflar kabul edebilir. Bununla birlikte üye devletler, yetkilerini ya Avrupa Birliği kendi yetkisini kullanmadığı ölçüde ya da Avrupa Birliği kendi yetkisini kullanmayı durdurmaya karar verdiği ölçüde kullanır. Bir politika alanı herhangi bir yetki kategorisi içinde kalmıyorsa paylaşılan yetki kategorisi içinde sayılır.

Olağan yasama usulü, uygulamada, biraz daha farklı yürümektedir. Komisyon, Avru­pa Parlamentosu ve Konsey, bu usul çerçe­vesinde “triyalog” olarak adlandırılan üçlü toplantılar ile işbirliği yapmaktadır. Bu triya­loglar, genellikle “gayri resmi çerçeve” içinde yürütülür ve olağan yasama usulünün “her aşamasında” gerçekleşebilir. Triyalog sistemi, birinci ve ikinci okuma aşamasında anlaşma olasılığını arttırmaktadır.

Uygulama tasarrufunu Komisyon çıkarıyorsa komitoloji prosedürü takip edilerek çıkarılır. Komi­toloji prosedürü, Komisyonun uygulama tasarrufu çıkarma yetkisini kullanırken üye devletlerce kontrol edilmesine yönelik komiteye dayalı mekanizmaları ifade eder.

Komitoloji prosedürü, istişari ve inceleme prosedürü olmak üzere iki mekanizma üzerinden yürümektedir.

Avrupa Birliği’nin kurumları; Avrupa Parlamentosu, Komisyon, Konsey, Avrupa Birliği Zirvesi, Avrupa Birliği Adalet Divanı, Avrupa Merkez Bankası ve Sayıştay'dan oluşmaktadır. Ayrıca Avrupa Birliği’nin organlarının başlıcaları arasında Ekonomik ve Sosyal Komite, Bölgeler Komitesi, Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa Ombudsmanı bulunmaktadır.

Komisyonun oluşumu, üye sayısı ve üyelik yöntemi ile alakalıdır. Komisyon, her üye devletin birer vatandaşından oluşur. AB 28 üye devletli olduğundan Komisyon da 28 üyeden oluşur. Komisyon, beş yıllık bir dönem için görev yapar ve ana hatlarıyla şu atama süreci ile belirlenir:

AB Zirvesi, Avrupa Parlamentosu seçimlerini göz önünde tutarak Komisyon Başkanlığı için belirlediği adayı Parlamentoya önerir.

Parlamento, bu adayı oylayarak seçer.

Üye devletler, Komisyon üyelerini önerir.

Konsey, seçilen Başkan ile mutabakat halinde, Komisyon üyelerinin listesini kabul eder.

Komisyon, heyet olarak Parlamentonun muvafakat oyuna sunulur.

Parlamento, Komisyona heyet olarak muvafakat verir.

AB Zirvesi, Komisyonu atar.

Konsey, kural olarak “nitelikli çoğunluk” ile ve istisnai olarak “basit çoğunluk” veya “oybirliği” ile karar alabilir. Konsey, basit çoğunluk için üye tam sayısının çoğunluğuyla hareket eder. Bu, 28 üye devletten en az 15’inin olumlu oy vermesi gerektiği anlamına gelir. Oybirliği için, çekimser kalanlar hariç, her üyenin olumlu oyu gerekir. Bu, 28 üye devletten en az bir tanesinin olumlu oy vermesi ve kalan üye devletlerden hiçbirinin olumsuz oy vermemesi gerektiği anlamına gelir. Başka bir bakış açısıyla da oybirliği yöntemi her üye devlete bir veto hakkı tanır.

Avrupa Birliği  Zirvesi, esas itibarıyla, devlet veya hükümet başkanlarının katılımıyla oluşur ve üye devletleri temsil eder. Birliğin en üst seviyede yetkili siyasi organıdır. 1974 yılından beri toplanan ve “Zirve” olarak adlandırılan söz konusu toplantılarda liderler Birlik politikalarının genel hatlarını belirler ve siyasi işbirliğinin bir parçası olarak uluslararası güncel konuları tartışırlar. Avrupa Birliği’nin orta ve uzun vadeli politikalarını belirlerler. 1992 yılında resmi statü kazanan Avrupa Birliği Zirvesi, Lizbon Antlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte Avrupa Birliği’nin 7 resmi kurumundan birisi olmuştur.

Her üye devletin bakan düzeyindeki bir temsilcisinden oluşan Konsey, hükümetleri aracılığıyla üye devletleri temsil eder.

Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD), yargı yetkisi kullanır ve bu yönden sınırlı, zorunlu ve münhasır yetkiye sahiptir. Sınırlı yetki uyarınca ABAD, ancak kurucu antlaşmalar ile kendisine verilen yetkilerin/yargı yetkisi başlıklarının sınırları içerisinde hareket eder. Zorunlu yetki uyarınca üye devletler, Avrupa Birliği’ne üye olmakla birlikte ABAD’ın yargı yetkisini de kabul eder. Münhasır yetki uyarınca üye devletler, kurucu antlaşmaların yorumu veya uygulanması ile ilgili bir uyuşmazlık konusunda antlaşmalarda öngörülenler dışında bir çözüm yöntemine başvuramaz.

Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa Birliği’nin gelişimine katkıda bulunmak üzere kamu sektörü ve özel sektör projelerinin finansmanı ile ilgilenir.

Avrupa Birliği, sınırlı sayıda olmak üzere, yalnızca şu alanlarda destekleyici, koordine edici ve tamamlayıcı yetkiye sahiptir: insan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi, sanayi, kültür, turizm, eğitim, mesleki eğitim, gençlik ve spor, sivil savunma, idari işbirliğidir.

Açık koordinasyon yöntemi, bağlayıcılık içermeyen ve en iyi uygulamayı yayma ve belirli hedeflere erişmek için birbirine yakınlaşma üstüne kurulu bir politika aracıdır. Bu yöntem, ana hatlarıyla yönlendirici ilkeler, göstergeler ve kıstaslar, yerel politikaya aktarma ve gözetim ve değerlendirmeler olmak üzere dört unsur içermektedir. Bu unsurlar aşağıdaki şekildedir.

- Yönlendirici İlkeler

- Göstergeler ve Kıstaslar

- Yerel Politikaya Aktarma

-Gözetim ve Değerlendirme

Avrupa Merkez Bankası Yönetim Kurulu Başkan, Başkan Yardımcısı ve dört üyeden oluşur; Avrupa Birliği Zirvesi tarafından seçilir ve sekiz yıl için görev yapar.