AVRUPA BİRLİĞİ

Ulus-devletler bakımından federalizmde egemenlik, merkez ve çevreden oluşan iki seviyeli yönetim arasında paylaşılır. Fakat bu yönetim şeklinde asıl egemenlik anayasadadır. Bölgesel bütünleşme konusunda ortaya konulan ilk teoridir. 18. Yüzyıldan itibaren G.W.F. Hegel ve Jean-Jacques Rousseau gibi düşünürler tarafından savunulmuştur. Aralarındaki sorunları çözmek ya da işbirliğini geliştirmek amacıyla bir araya gelen iki veya daha fazla devlet, egemen güç olarak tek başlarına yetki kullanımından feragat ederek bu yetkilerin kendilerinin üstünde olan bir otorite tarafından kullanılmasını kabul etmektedirler. Bu nedenle de temel özelliği egemenliğin paylaşılması fikridir.

Hükümetlerarasıcılık, genelde ulusüstücülük yaklaşımına ve özelde de federalizme karşı bir söylemdir. Hükümetlerarasıcılık, devletler arasında egemen bağımsızlık temelinde gerçekleşen karşılıklı ilişkileri ifade etmektedir.

Birleşik Avrupa’nın kurulması çerçevesinde görüşler belirten ilk düşünürler, Dante (Durante degli Alighieri) ve Pierre Dubois olmuştur. 310 yılında kaleme aldığı Monarchia başlıklı yapıtında “birlikten” söz eden Dante’ye göre, Avrupa’da savaşların önlenmesi ve Roma’nın yeniden canlandırılması bu kıtada tek bir yönetimin kurulmasıyla gerçekleştirilebilecekti. 14. yüzyılda Pierre Dubois dönemin prensliklerine yaptığı birlik çağrısında ise ortak bir konseyin kurulması ve prenslikler arasındaki bütün uyuşmazlıkların çözümünde bu konseyin aracı olmasını önermiştir. Papa II. Pius 1463’te yaptığı konuşmada ilk kez “Republica Christiana” kavramını kullanmıştır. William Penn ise 1693’te “Avrupa’nın Şimdiki ve Gelecekteki Barışı Üzerine Deneme” isimli kitabı yazmıştır. Immanuel Kant 1795’te “Ebedi Barış Üzerine” başlıklı çalışmasında, Avrupa Birleşik Devletleri’nin oluşturulması fikrini ortaya atmıştır.

Ulusçuluk yaklaşımı dine önem vermemiş, tam tersine dinin önceliğini yıkmıştır. Diğer şıklarda verilen bilgiler aydınlanma ve sanayi devrimi dönemlerindeki bütünleşme fikirlerine yönelik olarak doğru bilgi içermektedir.

19. yüzyılın başlarında gerçekleşen iki ayrı birleşme hareketi Avrupa bütünleşmesi konusunda ileride atılacak adımlar için örnek teşkil etmiştir. Bunlardan ilki 1819’da Prusya’da Maasen Tarifesi’nin kabulüyle iç ticaret engellerinin ilk kez kaldırılmasıdır. İkincisi ise 1834 yılında Alman devletleri arasında Gümrük Birliği’nin kurulmasıdır. Bu kapsamda aşamalı bir ekonomik bütünleşmeyi hedefleyen Alman Gümrük Birliği, ilk defa devletler-üstü bir otorite meydana getirmiştir.

Lüksemburg, 1932 yılında imzalanan Ouchy Sözleşmesi ile oluşturulan “Benelüks” ülkeleri grubuna dahildir.

Jean Monnet, de Gaulle’nin planına karşı çıkmış ve Fransa’nın Birinci Dünya Savaşı sonrası yaptığı hataları de Gaulle’ün planının tekrarladığını ve bu nedenle daha liberal bir yapılanmaya gidilmesi gerektiğini ileri sürerek soruda yer alan planı savunmuştur.

Lahey Kongresi’nde, Avrupa federasyonu oluşturma fikrinden yola çıkılarak kurumlar, parasal birlik ve insan hakları sözleşmesi konuları gündeme gelmiştir.

Ernst B. Haas yeni işlevselcilik yaklaşımı ile ilgili olarak 1958 yılında kitap yazmıştır. Joseph Nye ve Leon Lindberg yeni işlevselcilik yaklaşımının önemli temsilcileridir. David Mitrany ise işlevselcilik yaklaşımının temsilcisidir. Güvenlik toplumu yaklaşımı Karl Deutsch tarafından ortaya konulmuştur.

Brexit tartışmaları, ekonomik bütünleşme sürecinde başarılı sayılabilecek bir süreç yaşamış olan AB’nin siyasi bütünleşme konusunda aynı derecede başarı kaydedemediğinin bir göstergesi olmuştur.