Ortak Pazardan Ekonomik ve Parasal Birliğe

Tercihli ticaret anlaşması yapılması,

Serbest ticaret alanı aşaması, 

Gümrük birliği aşaması,

Ortak pazar aşaması,

Parasal birlik aşaması, 

Ekonomik birlik aşaması.

Ortak pazar, malların serbest dolaşımı yanında, tüm üretim faktörlerinin dolaşımının serbest olduğu ekonomik bütünleşme aşamasıdır. Bu aşamada
her üye ülke, üçüncü ülkelere karşı, bazı alanlarda kendi ulusal ekonomi politikasını veya aralarında anlaşarak ortak bir politika izleyebilir.

• Latin Avrupa Parasal Birliği,
• İskandinav Parasal Birliği,
• Belçika-Lüksemburg Parasal Birliği,
• İsviçre-Lihtenştayn Parasal Birliği,
• Fransa-Monako Parasal Birliği,
• İtalya-San Marino-Vatikan Parasal Birliği.

Tarihi olarak Avrupa’da bir EPB alanının gerçekleştirilmesi süreci, ekonomik bütünleşme sürecinde önemli dönemeç noktalarının başında gelen Avrupa Birliği Antlaşması (ABA) öncesi ve sonrası olmak üzere iki dönemde incelenebilir.

1998'de Avro bölgesine dahil 11 ülke belirlenmiş, 2001'de de Yunanistan bu bölgeye dahil olmuştur.

Tüneldeki Yılan uygulaması, 1960’lı yılların sonuna kadar sorunsuz işleyen uluslararası para sisteminin (Bretton Woods para sisteminin) bölgesel
versiyonudur. Birlik içinde döviz kurlarında istikrarın sağlanmasını amaçlayan bu uygulama ile üye ülkelerin ulusal paraları, ± %2,25’lik dalgalanma marjıyla birbirine bağlanmış ve bu sistemi desteklemek
amacıyla, Nisan 1973’te Avrupa Parasal İşbirliği Fonu (European Monetary Cooperation Fund) kurulmuştur.

ECU, değerini bu dönemde Topluluk üyesi olan dokuz devletin paralarından
belirli miktarlar içeren bir sepetten alan ve maddi varlığı olmayan bir para birimiydi. Yani nakdi değil kaydi para olarak işlevlerini yerine getirmiştir.

%32,68 ile Alman Markı.

Tüneldeki Yılan uygulamasıyla APS arasındaki temel farklılık, kaydi olarak kullanılsa da APS’de bir ortak para birimi olan ECU’nun varlığıdır.
ECU, daha sonra AB’nin ortak parası olacak ve Avro olarak adlandırılacak paranın da öncüsü olarak görülebilir. Sadece DKM-I’de yer alan ülkeler
için değil, tüm Avrupa Birliği’nde geçerli bir para birimi olan ECU, döviz kuru mekanizması için ortak bir payda, müdahale için bir referans fiyatı
ve döviz kuru mekanizmasına ilişkin yapılan operasyonlarda ve AB üyesi ülkelerin merkez bankaları arasındaki hesaplarda kullanılan bir para birimi
olarak hizmet etmiştir.

Maastricht kriterleri ekonomik ve parasal birlik kriterleri iken, Kopenhag AB’ye üyelik için karşılanması gereken kriterleri belirtmektedir.

Avro Bölgesi (EPB alanı) üç aşamada oluşturulmuştur.

Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Finlandiya, Hollanda, İrlanda, İtalya, İspanya, Lüksemburg ve Portekiz’dir.

*Fiyat Istikrarı Kriteri
*Faiz Kriteri
*Döviz Kuru Kriteri

*Bütçe Kriteri
*Borç Kriteri

Borç kriteri, devletin mali durumunun sürdürülebilirliğinin göstergesi olarak kamu borcuna ilişkin belirlenmiştir. Bu kriterle üye ülke tarafından aşılmaması gereken bir üst limit getirilmiştir. Bu üst limit (referans değer) üye ülkenin kamu borcunun GSYİH’ye oranının % 60’ı olarak belirlenmiştir.

Bütçe kriteri, devletin mali durumunun sürdürülebilirliğinin göstergesi olarak bütçe pozisyonuna ilişkin belirlenmiştir. Borç kriterine benzer şekilde, üye ülke tarafından aşılmaması gereken bir üst limiti ifade etmektedir. Bu üst limit (referans değer), üye ülkenin bütçe açığının GSYİH’ye oranının %3’ü olarak belirlenmiştir.

• EPB alanındaki para politikasını belirlemek ve uygulamak,
• Döviz kuru operasyonlarını yönetmek,
• Üye devletlerin resmi döviz rezervlerini tutmak ve yönetmek,
• Ödemeler sisteminin düzgün işlemesini sağlamak.

Oluşturulduktan sonra Avro bölgesi (EPB alanı), ilk kez 2009 yılından itibaren derin ekonomik krizle karşı karşıya kalmıştır. 2009 yılının sonlarına
doğru Yunanistan’da başlayan devlet borç krizi, kısa sürede İrlanda, Portekiz ve İspanya gibi EPB ülkelerine yayılmış bir EPB krizine (Avro krizine) dönüşmüştür.

Yakınlaşma kriterlerinin referans değerleri açısından değerlendirildiğinde, bugün EPB alanında yer alan 19 ülkeden sadece Lüksemburg, Estonya,
Letonya, Litvanya ve Slovakya’nın tüm yakınlaşma
kriterlerini sağladığı görülmektedir.

• Açık piyasa işlemleri,
• Zorunlu karşılıklar,
• Mevduat kolaylığı.