AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ

Lizbon Reform Antlaşması veya kısaca Lizbon Antlaşması, hiç kuşkusuz AB’nin siyasi bütünleşme sürecinde çok önemli bir adımdır. Lizbon Antlaşması, AB’nin mevcut antlaşmalarını tadil etmekte onların yerini almamaktadır. Şimdi Lizbon Antlaşması ile gerçekleştirilen değişikliklere kısaca göz atalım:

Daha demokratik ve şeffaf Avrupa

Daha etkin Avrupa

Haklar ve değerler, özgürlük, birlik ve güvenlik Avrupası

Küresel düzeyde bir aktör olarak Avrupa

İlgili plan doğrultusunda bir AB Anayasası taslağı hazırlanmış ve taslak üzerinde zor da olsa, 2004 yılında uzlaşı sağlanmıştır. Ancak 2005 yılında önce Fransa, ardından da Hollanda’da yapılan referandumlarda ilgili iki üye ülkenin halkları AB Anayasası taslağını reddetmiştir. Bu iki olumsuz referandum sonucunu İrlanda’da yapılan referandum izlemiştir. İrlandalılar da AB Anayasası taslağını kabul etmemiştir.

Türkiye’nin tam üyelik müzakerelerinde müzakereye açılan ilk AB müktesebatı başlığı, Bilim ve Araştırma olmuştur. Bilim ve Araştırma müktesebatı ile ilgili müzakereler 12 Haziran 2006 tarihinde başlamış ve aynı tarihte geçici olarak kapatılmıştır.

AB’ye üye ülkeler, vergi toplama konusundaki ekonomik bağımsızlıklarından çok fazla ödün vermek istememektedir. 2012 yılı itibarıyla üye ülkelerin yıllık Katma Değer Vergisi (KDV) matrahlarının % 0.3’ü, AB bütçesine gelir olarak aktarılmaktadır.

Para birliğinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi, üç temel unsurun varlığına bağlıdır. Bu unsurlar;

• Üye ülkeler arasında para politikalarının uyumlaştırılması,
• Üye ülkelerin döviz rezervlerinin ortak bir havuzda toplanması,
• Tek bir merkez bankasının veya parasal otoritenin oluşturulmasıdır.

Mundell, McKinnon ve Kenen’e göre, bir para birliğinin optimum para alanı niteliği taşıyabilmesi için para birliği ülkelerinin;

• Benzer dışa açıklık oranlarına sahip olmaları,
• Enflasyon oranlarının birbirine yakın olması,
• Aralarındaki üretim faktörleri hareketliliğinin yüksek olması,
• Aralarındaki mal piyasası bütünleşmesinin sağlanmış olması,
• Fiyatlarının ve ücretlerinin esnek olması,
• Benzer ekonomik büyüklüklere sahip olmaları,
• Benzer mal çeşitliliğine sahip olmaları,
• Aralarında ileri mali bütünleşmenin sağlanmış olması gerekmektedir.

Bretton Woods Sistemi:

İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşturulan, özünde ABD dolarına bağlı sabit kur sistemi olan fakat gerektiğinde küçük kur ayarlamalarına izin veren para sistemidir.

Maastricht kriterlerine göre üye ülkelerin bütçe açıkları GSYİH’lerinin % 3’ünü geçmemelidir.

Lizbon Reform Antlaşması adı verilen yeni tadil antlaşması tüm üye ülkelerde sorunsuz biçimde onaylanarak 1 Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

AB, oluşumundan günümüze kadar toplam beş genişleme süreci yaşamıştır. İlk genişleme, 1 Ocak 1973 tarihinde Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka ile gerçekleşmiştir.

Soruda geçen üyelik sürecinin askıya alınması Türkiye'nin imtiyazlı ortaklık modelini kabul etmemesi ve tam üyelikte ısrar etmesi sonucu AB tarafından alınmış süreli bir karar idi. Doğru yanıt 'B'.

Lüksemburg Zirvesinde askıya alınmış olan tam üyelik süreci Helsinki Zirvesi sonucu tekrar başlamıştır. Doğru yanıt 'E'.

Gümrük birliği konusu Lüxemburg Zirvesinde genişçe ele alındıysa da görüşmelerin imtiyazlı ortaklık fikrine kayması ile bu çalışmalar da yarım kalmıştır. Doğru yanıt 'B'.

Sorunun yanıtı Brüksel Zirvesidir. Cevap 'B'.

Kopenhag kriterlerinin kabul edildiği zirvede temel insan haklarını ve hukukun üstünlüğü ilkelerini savunacak kurumsal yapıların korunması, zirvenin temel siyasi kararı olmuştur. Doğru yanıt 'A'.

Adı geçen karar 2004'te Brüksel'de alınmıştır. Doğru yanıt 'C'.

Brüksel Zirvesinin ön hazırlık aşamasında sunulması gereken bu rapor T.B.M.M.'nin Kıbrıs Rum kesimini yani fiili bir AB üyesini tanımaması dolayısıyla tamamlanmamıştır. Doğru yanıt 'E'.

Avrupa birliği ortak para birimi Euro'dur. (Avro) Doğru yanıt 'B'.

AB bütcesine aktarılan KDV oranı her üye için binde 3'tür. Doğru yanıt 'A'.

Gümrük birliği de Ticari bir birlik olup AB üyesi olmadan Türkiye'nin faydalandığı tek imtiyazdır. Ancak bu imtiyazın maliyetli olduğu da unutulmamalıdır. Doğru yanıt 'B'.