TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ GÜMRÜK BİRLİĞİ: İÇERİK VE UYGULAMA
Bir süreç olarak, farklı ulusal devletlere ait ekonomik birimler arasındaki ayrımcılığı ortadan kaldırmaya yönelik önlemler alınması; bir durum olarak ise ulusal ekonomiler arasında ayrımcılığın olmaması olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Soruda Uluslararası Ekonomik Bütünleşme kuramının tanımı sorulmaktadır. Dolayısıyla cevap Bela Balassa'nın tanımını yaptığı Uluslararası Ekonomik Bütünleşme Kuramıdır.
Temelde uluslararası ekonomik bütünleşmenin beş kuramsal aşaması bulun-maktadır. İlk ve en sığ bütünleşme aşaması hangisidir?
Serbest Ticaret Bölgesi'dir.
Lipsey'in ve Lancaster’ın ikinci en iyi kuramı olarak önerdikleri uluslararası ekonomik bütünleşme hangisidir?
Dünya refahı açısından birinci en iyi politika tam rekabet ortamı ve tamamıyla serbest ticarettir ancak bunların sağlanamadığı durumda, ikinci en iyi politika üyelerin arasında ticaretin serbestleştirildiği ve üçüncü ülkelere karşı ortak gümrük tarifesi uygulanan gümrük birlikleridir.
Gümrük Birliği'nin statik etkileri, teknoloji ve ekonomik yapı değişmeksizin, birlik içinde kaynakların yeniden dağılımı ile ortaya çıkan etkileri içerir. Bu etkiler nelerdir?
Statik etkiler, kısa vadede gerçekleşen etkiler olup, ticaret hadleri ve kaynak dağılımı etkilerinden oluşmaktadır. Kaynak dağılımı etkisi ise üretim ve tüketim etkisi olarak ikiye ayrılır. Üretim etkisi de ticaret yaratıcı etki ve ticaret saptırıcı etki olarak iki şekilde görülür. Kısa dönemli etkiler altında kamu gelirleri etkisi ve işlem maliyetleri etkisi de incelenir.
Gümrük Birliği'nin dinamik etkileri orta veya uzun dönemli olup verimlilik ile büyüme üzerinde görülür. Bu etkiler, ekonomik yapıda, orta ve uzun dönemde, üretim kapasitesinde, teknolojik yapıda ortaya çıkan değişimler nedeniyle görülür. Bu etkiler nelerdir?
Dinamik etkileri kısaca, rekabet etkisi, ölçek ekonomileri etkisi, dışsal ekonomi etkisi, teknolojik ilerleme etkisi, yatırımları özendirme ve sermaye etkisi olarak tanımlayabiliriz.
Alman gümrük birliğinin fikir babası kimdir?
Alman iktisatçı Friedrich List’tir
Gümrük birliğine giden yolda oldukça önemli bir adım olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ne zaman ve kimler arasında kurulmuştur?
İlk olarak 1951 Paris Sözleşmesiyle Fransa, Almanya, Belçika, Hollanda, İtalya ve Lüksemburg arasında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kurulmuştur.
Avrupa Gümrük Birliği ne zaman yürürlüğe girmiştir?
1 Temmiz 1968’de Gümrük Birliği yürürlüğe girmiştir.
Günümüzde küreselleşme, ülkelerin sorunlarını tek başına çözümlemelerini neredeyse olanaksız kılınca, sorunları birlikte çözümlemeye olanak sağlayan bölgesel bütünleşme eğilimleri artmıştır. Bu kapsamda küresel sistemde çeşitli gümrük birliği girişimleri bulunmaktadır. Bunlar hangileridir?
Andean Topluluğu 1988, Doğu Afrika Topluluğu 2005, Beyaz Rusya, Kazakistan ve Rusya Gümrük Birliği 2010, AB-Andora 1991, AB-San Marino 2002, AB - Türkiye 1996, Güney Afrika Gümrük Birliği 1910, İsviçre-Lihtenştayn 1924. Karayipler Birliği (CARICOM) 1973, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (GCC) 2003.
1959 yılında AET’ye katılmak için başvuran Türkiye ile AET arasında Türkiye’yi AET’ye “ortak üye” yapan, taraflar arasında bir gümrük birliğine dayanan ve ileride tam üyeliği öngören Ortaklık Anlaşması 12 Eylül 1963 yılında Ankara’da imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre Gümrük Birliği, hangi aşama için ön görülmüştür?
Antlaşma hazırlık dönemi, geçiş dönemi ve son dönem olmak üzere üç dönemi öngörmüştür. 5 yıl olarak öngörülen hazırlık döneminde taraflar arasındaki ekonomik farklılıkların azaltılması amaçlanmıştır. Geçiş Dönemi’nin amacı ise karşılıklı ve dengeli yükümlülükler üstlenerek gümrük birliğini sağlamak ve Türkiye’nin ekonomi politikalarını Topluluğun ekonomi politikalarına yaklaştırmaktır. Geçiş Dönemi’nin tamamlanmasını izleyen dönem “Son Dönem”dir.
Türkiye Avrupa Birliği ilişkileri çerçevesinde yapılan Ankara Anlaşması gereği katılım için gerekli üç dönemin ikincisi olan ve Gümrük Birliği'ne geçiş aşaması olarak anılan aşamayı başlatan Katma Protokol'ü hangi tarihte yürürlüğe girmiştir?
1 Ocak 1973 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Avrupa Ekonomik Topluluğu Türkiye'nin kendisinden yapacağı sanayi malları ithalatı üzerindeki kota veya eş etkili tedbir şeklindeki miktar kısıtlamalarının 22 yıllık geçiş dönemi sonuna kadar tedricen kaldırmayı hangi protokolle üstlenmiştir?
1 Ocak 1973 tarihinde yürürlüğe giren Katma Protokolü ile.
Türkiye Gümrük Birliğine geçiş dönemi yükümlülüklerini niçin yerine getirememiştir?
Geçiş dönemi takvimi, iki petrol krizi ve 1970’li yılların ortalarında gerçekleşen küresel durgunluk sebebiyle alt üst olmuştu. İlk hayal kırıklığı, Petrol Krizinden hemen sonra Avrupa’da artan işsizlik oranlarının Türkiye’den yapılan işçi alımını etkilemesi ile yaşanmıştır. Ayrıca, Topluluğun diğer gelişmekte olan ülkelere verdiği ticari imtiyazların genişletilmesi Türkiye’ye verilmiş olan imtiyazları aşındırmıştır. Türkiye’nin tekstil ürünleri ihracatına konulan kotalar da ilişkileri gergin-leştiren bir başka faktör olmuştur.Petrol krizleri sonrası ödemeler dengesi sorunu ile boğuşan Türkiye Ortaklık Anlaşması hükümlerinin gözden geçirilmesi için bir plan sunarak, ekonomisini can-landırmak için bir yardım paketi istemiştir. Birlikten olumlu bir yanıt alamaması üzerine Katma Protokol’ün 60. maddesine dayanarak 25 Aralık 1976’da tek yanlı bir kararla tüm yükümlülüklerini dondurmuştur. 12 Eylül 1980 askerî darbesinin ardından ilişkiler 22 Ocak 1982 tarihinde Birlik tarafından da resmen askıya alınmıştır.
AB ile 1996 yılından itibaren yürürlüğe giren Gümrük Birliği’nin hukuki temelleri hangi anlaşma ve protokollere dayanmaktadır?
Ankara Anlaşması ve Katma Protokol’e dayanmaktadır.
Türkiye-AB Gümrük Birliği anlaşmasının kapsamı nedir?
Sanayi ürünlerini ve işlenmiş tarım ürünlerini kapsamaktadır.
GB ile Türkiye ile AB arasında sanayi ürünleri ticaretinde gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili tedbirler kaldırılmış, Türkiye üçüncü ülkelere karşı Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulamaya başlamıştır. Bu durumun tek istisnası nedir?
1996 yılında başlayan ve 2000 yılı sonuna kadar süren beş yıllık geçiş döneminde, otomobiller, ayakkabılar, deriden mamuller ve mobilyalar gibi kısıtlı sayıdaki hassas ürüne Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) hadlerinden daha yüksek gümrük vergileri tatbik edilmesi olmuştur.
GB’nin yol açacağı yeni rekabet ortamına Türk sanayi sektörünün uyum sağlaması, Türkiye ve AB pazarı arasında altyapı bağlantısının geliştirilmesi ve taraflar arasındaki gelişmişlik farkının azaltılması amacıyla Topluluğun Türkiye'ya sağlayacağı yardım ve süresi nedir?
Topluluk Türkiye’ye 5 yıllık süre içinde 2 milyar 246 milyon Euro mali yardım sağlamayı üstlenmiştir.
Gümrük Birliğinin Türkiye ekonomisine etkisi nedir?
Gümrük Birliği, Türkiye’nin hem AB pazarına hem de küresel ekonomiye eklemlenmesinde kritik bir role sahiptir. Türkiye’nin yeni ve zengin bir piyasaya açılması nedeniyle hem rekabet gücünü arttırmış, hem de ekonomik verimliliğin yükselmesine katkı sağlayarak Türk sanayinin dönüşüm geçirmesine aracılık etmiştir. Nitekim Türkiye, AB’nin 2016 yılında dünyadan yaptığı ithalat hacmi bakımından yedinci, ihracat hacmi bakımından ise beşinci en büyük ticaret ortağı konumundadır. GB dönemi boyunca Türkiye’nin AB’ye uyumluluk yolunda gerçekleştirdiği yasal ve kurumsal düzenlemelerin, bu dönüşümde önemli bir payı olmuştur. Ekonomik mevzuatı modernleştirirken, yerli sanayiyi rekabet gücü kazanmaya ve uluslararası üretim ve dağıtım ağları ile bütünleşmeye zorlamıştır. Ayrıca 2002 sonrası uygulanan maliye politikaları ve yapısal reformların da bu dönüşümü hızlandırmasıyla Türkiye Avro’ya geçiş koşulu olan Maastricht kriterlerini bile karşılamıştır.
Gümrük Birliğinin Türkiye'nin kamu gelirlerine etkisi nedir?
Gümrük Birliği sonrasında Türkiye, AB’nin ortak dış gümrük tarifelerini temel alarak uyguladığı vergiler ortalama %4,8 seviyesine kadar düşerken, bu kalemdeki vergi gelirlerinin de azalmasına neden olmuştur. Süreç içinde, vergi tabanının genişlemesi sonucunda vergi gelirlerindeki artış ithalata uygulanan gümrük vergilerindeki azalmayı karşılamış, hatta bunun ötesine geçmiştir. Toplu Konut Fonu kesintisinin iptali ve gümrük vergilerinin kaldırılması nedeniyle azalan kamu geliri Dünya Bankası’nın tahminine göre, GSYİH’nin % 1,4 ‘üne eşit olmasına rağmen, GB’nin yarattığı GSMH artışı % 1 ile 1,5 arasındadır.
Türkiye ve Topluluk arasında kurulan Gümrük Birliği organları nelerdir?
Gümrük İşbirliği Komitesi ve Gümrük Birliği Ortak Komitesidir.