AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 18

Birleşik Krallık ve Danimarka, Maastricht Antlaşması’nda yer alan ayrıcalıklara dayanarak Euroya geçmeyen AB üyeleridir.

AB’nde Ekonomik ve Parasal Birlik kapsamında cari açık yer almamaktadır. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Lizbon Reform Antlaşması veya kısaca Lizbon Antlaşması, hiç kuşkusuz AB’nin siyasi bütünleşme sürecinde çok önemli bir adımdır. Lizbon Antlaşması, AB’nin mevcut antlaşmalarını tadil etmekte onların yerini almamaktadır. Şimdi Lizbon Antlaşması ile gerçekleştirilen değişikliklere kısaca göz atalım:

Daha demokratik ve şeffaf Avrupa

Daha etkin Avrupa

Haklar ve değerler, özgürlük, birlik ve güvenlik Avrupası

Küresel düzeyde bir aktör olarak Avrupa

2005 yılında önce Fransa, ardından da Hollanda’da yapılan referandumlarda ilgili iki üye ülkenin halkları AB Anayasası taslağını reddetmiştir. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

İlgili plan doğrultusunda bir AB Anayasası taslağı hazırlanmış ve taslak üzerinde zor da olsa, 2004 yılında uzlaşı sağlanmıştır. Ancak 2005 yılında önce Fransa, ardından da Hollanda’da yapılan referandumlarda ilgili iki üye ülkenin halkları AB Anayasası taslağını reddetmiştir. Bu iki olumsuz referandum sonucunu İrlanda’da yapılan referandum izlemiştir. İrlandalılar da AB Anayasası taslağını kabul etmemiştir.

Avrupa Birliği Anayasası taslağının reddedilmesi üzerine Lizbon Anlaşması tüm üye ülkelerde sorunsuz olarak kabul edilmiş ve 2009 yılında yürürlüğe girmiştir. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Avrupa Birliği ülkelerinin Türk vatandaşlarından Ekim 1980’den itibaren vize istemesi, iş gücünün serbest dolaşımının gerçekleştirilmesine engel oluşturan yasal olmayan çok önemli bir uygulamadır. Türkiye’ye ilk vize uygulayan Topluluk ülkesi Yunanistan’dır. Bu ülke AB’ye üye olmadan önce 24 Nisan 1965 tarihinde Türk vatandaşlarına vize uygulamaya başlamıştır. Topluluk ülkelerinden Almanya ve Fransa 5 Ekim 1980, Benelüks ülkeleri 1 Kasım 1980, Danimarka 1 Mayıs 1981, İngiltere 22 Haziran 1989, İrlanda 10 Aralık 1989, İtalya 3 Eylül 1990, Portekiz 24 Haziran 1991, İspanya ise 1 Ekim 1991 tarihinden sonra Türk vatandaşlarından vize talep etmeye başlamıştır.

Euro bölgesi ülkeleri için mali disiplin öngören ve İstikrar ve Büyüme Paktı kriterleri olarak da  kabul edilen ilkelere Maastricht Kriterleri denilmektedir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Türkiye ile AB arasında Vize Serbestisi Diyaloğu Mutabakat Metni ve Geri Kabul Anlaşması eş zamanlı olarak 16 Aralık 2013 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır. Bu anlaşmalar ile Türkiye, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının AB üyesi ülkelere vizesiz seyahat edebilmeleri ve bunun karşılığınsa Türkiye’nin kendi ülkesinden transit olarak AB üyesi ülkelere düzensiz olarak geçen 3. ülke vatandaşı veya vatansız göçmenleri geri alma taahhüdünde bulunmuştur. Geri Kabul Anlaşması, Avrupa’nın uzun zamandır yürüttüğü sınır kontrolünü sınırların ötesine taşımak politikasının bir sonucudur.

Türkiye’nin tam üyelik müzakerelerinde müzakereye açılan ilk AB müktesebatı başlığı Bilim ve Araştırma olmuştur. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı da D seçeneğidir.

Avrupa Toplulukları’ndan
Avrupa Birliği’ne geçiş 1993
yılında yürürlüğe giren
Maastricht Antlaşması’yla
gerçekleştirilmiştir.
Maastricht Antlaşması
Avrupa bütünleşme sürecini
Soğuk Savaş sonrası döneme
hazırlayan çok önemli bir
dönüşümü gerçekleştirmiştir.
Maastricht Antlaşması’yla
Avrupa bütünleşme siyasi
kimliği öne çıkan bir
uluslarüstü aktör niteliği
kazanmıştır. Maastricht
Antlaşması’nın getirdiği
Avrupa Vatandaşlığı,
Avrupa Ekonomik Parasal
Birliği, Avrupa Ortak dış ve
Güvenlik Politikası, Avrupa
Parlamentosu’nun artan gücü
Maastricht Antlaşması’nın
bu yolda getirdiği yeni
düzenlemelerden bazılarıdır.

Üye ülkeler arasında gümrük birliğinin oluşturulduğu, malların, işgücünün, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımının sağlandığı ekonomik bütünleşme türüne Ortak Pazar denir. Sorunun doğru cevabı da A seçeneğidir.

Türkiye 1987 yılında tam üyelik başvurusu yapmıştır. Öte yandan Türkiye’nin
tam üyelik sürecini anlayabilmek için, tam üyelik başvurusundan çok önceye, Ortaklık Anlaşması yani Ankara Anlaşması’na dönmek gerekir. Türkiye için AB’ye
yönelik tam üyelik ya da daha doğru bir deyişle katılıma hazırlık Ankara Anlaşmasıyla başlatılmıştır. Yoksa Ankara Anlaşması tam üyelikten bağımsız bir ekonomik
bütünleşme anlaşması olarak değerlendirilemez.

Türkiye Avrupa Birliği ilişkilerinde Hazırlık Dönemi, Ankara Anlaşmasının yürürlüğe girdiği 1 Aralık 1964 tarihinde başlamış ve 31 Aralık 1972 tarihinde sona ermiştir. Buna göre, sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

“Topluluk sistemini kabul etmek ve bu sistemi uygulama kapasitesine sahip olmak”tır. Maastricht Antlaşması ile kabul edilmesi ve uygulanması gereken Topluluk sistemi (acquis communautaire) kapsamına
ortak dış politika, savunma politikası, ekonomik ve parasal birlik de alınmıştır.
Lizbon Antlaşması sonrasında

Ankara Antlaşması, ortak üyelik için üç dönem öngörmüştür. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Türkiye’nin tam üyelik müzakerelerinde müzakereye açılan ilk AB müktesebatı başlığı, Bilim ve Araştırma olmuştur. Bilim ve Araştırma müktesebatı ile ilgili müzakereler 12 Haziran 2006 tarihinde başlamış ve aynı tarihte geçici olarak kapatılmıştır.

Aralık 2004 Brüksel Zirve Toplantısı kararları arasında "Komşu ülkelerle olan anlaşmazlıklara  Avrupa Birliği  Adalet Divanı’nda çözüm aranacaktır" hükmü bulunmamaktadır. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Avrupa devleti Birliğe üye olmak için başvurabilir” diye düzenlemiştir. Antlaşmanın 2. maddesi, “insan onuruna saygı, özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve azınlıklara mensup kişilerin hakları da dahil olmak üzere insan haklarına saygı” başlıkları altında bu değerleri toplamıştır. Ayrıca söz konusu madde bu değerlerin, “çoğulculuk, ayrımcılık yapmama, hoşgörü, adalet, dayanışma ve kadın-erkek eşitliği” esasında bir toplumu esas aldığını da ifade etmektedir

Mundell, McKinnon ve Kenen’e göre, bir para birliğinin optimum para alanı niteliği taşıyabilmesi için "fiyatlarının ve ücretlerinin esnek olmaması" gerekir. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı E seçeğidir.

Roma Antlaşması: Avrupa
Kömür ve Çelik Topluluğu’ndan
Avrupa Toplulukları’na
geçiş 1957’de imzalanan
ve 1958’de yürürlüğe giren
Roma Antlaşmalarıyla
gerçekleştirilmiştir. Roma
Antlaşmaları iki ayrı
antlaşmadır. İlki Avrupa
Ekonomik Topluluğu’nu kuran
antlaşma, ikincisi Avrupa
Atom Enerjisi Topluluğu’nu
kuran antlaşmadır. Bu
antlaşmalardan ilkine
daha sıkça atıf yapılır ve
bu bağlamda sadece Roma
Antlaşması dendiği zaman
genelde Avrupa Ekonomik
Topluluğu’nu kuran antlaşma
işaret edilir.

Türkiye Avrupa Birliği  ilişkilerinin geçmişi, 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe giren Ankara Antlaşmasına dayanmaktadır. Sorunun doğru cevabı da C seçeneğidir.

Avrupa Komisyonu Türkiye için hazırladığı Avis’te, Türkiye’nin tam üyelik için ehil bir ülke olmakla birlikte önceliğin Gümrük Birliğine verilmesi öngörülmüştür. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Avis: Fransızca bir kelimedir
ve görüş anlamına
gelmektedir. Teknik olarak
üyelik başvurusunda
bulunan bir devlet hakkında
Komisyonun hazırladığı rapora
verilen addır

Lizbon Antlaşması ile AB tarihinde ilk kez AB üyeliğinden çekilme olasılığı gündeme gelmiştir. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Söz konusu paragraf daha sonra siyasi kriterler, ekonomik kriterler ve mevzuat uyumu kriterleri olarak üç başlık altında toplanmıştır. Buna göre Kopenhag Kriterleri;
• Siyasal kriterler: Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları, azınlıklara
saygı ve azınlıkların korunmasını garanti altına alan kurumların istikrarının sağlanması,
• Ekonomik kriterler: İşleyen bir piyasa ekonomisi ile birlikte Avrupa Birliği içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleriyle başa çıkma kapasitesine sahip olmak,
• Mevzuat Uyumu Kriteri: Siyasal, ekonomik ve parasal birliğin hedeflerine
uymak da dahil olmak üzere üyelik yükümlülüklerini üstlenme kabiliyetine
sahip olmak, şeklinde tanımlanmıştır

Komisyon, Lüksemburg kararlarına göre aday ülkeler için Kopenhag kriterleri
çerçevesinde düzenli raporlar hazırlayacaktır.1998 yılından itibaren Türkiye dahil
tüm aday ülkeler için hazırlanan bu raporlara önceleri düzenli rapor denilmiş, 2005
yılından itibaren ise bu raporlar ilerleme raporu olarak adlandırılmaya başlanmıştır

Ankara Anlaşması, Türkiye ile AET Arasında Bir Ortaklık Yaratan Anlaşma’dır.

Lüksemburg Zirvesi Avrupa Konferansı’na Kıbrıs, Türkiye, Orta ve Doğu Avrupa
devletlerini davet etmiştir. Komisyon görüşünden sonra, Avrupa Birliği Zirvesi’nin
de Kıbrıs sorunu ve Yunanistan’la yaşanan ikili meselelerin çözümünü üyelik kriteri
olarak değerlendirdiğini, Lüksemburg Zirve kararları ışığında belirtebiliriz. Bugün
Yunanistan ve Kıbrıs’ın Avrupa Birliği üyesi olması bu bağlamda söz konusu sorunun Türkiye için kaçınılmaz hâle geldiğini açık bir biçimde ortaya koymaktadır

Türkiye’nin tam üyelik müzakerelerinde müzakeresigeçici olarak tamamlanan ilk AB müktesebat başlığı Bilim ve Araştırma'dır.

Katılım Ortaklığı Belgesinin kısa ve orta vadeli hedeflerinin siyasal kriterler başlığı altında Türk hukuk sisteminde yapılması istenen pek çok değişiklik sıralanmıştır. Bunlardan bazıları “idam cezasının kaldırılması”, “devlet güvenlik mahkemelerinin kaldırılması”, “ana dilde yayın” ve “ana dilin öğretilmesi ile ana dilde eğitim”
konuları, “ifade özgürlüğünü sınırlayan yasa maddelerinin kaldırılması”, “sendikal
hakların yaygınlaştırılması”, “yargı reformu”, “işkence ve kötü muamelenin önlenmesi”, “sivil-asker ilişkilerinin demokratik esaslar uyarınca yeniden düzenlenmesi”
gibi konular sayılabilir

I, II ve IV. maddeler Brüksel Zirve Toplantısının Türkiye için önem arz eden kararlar arasında iken III. madde AB’de para birliğinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için gerekli üç temel unsurdan biridir.

Avrupa Ekonomik Topluluğunu oluşturan Roma Anlaşması’nın 3/C maddesi, or­tak bir pazar kurulmasını kolaylaştırmak amacıyla “üye ülkeler arasında malların, işçilerin,(kişilerin) hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımının önündeki engelle­rin kaldırılmasını” hükme bağlamıştır. Bu temel hüküm sebebiyle AB’ye sonradan katılacak olan ülkelerle müzakere başlıklarının ilk dördü, bu dört temel özgürlüğe ilişkindir.

Helsinki Zirve Toplant›s›’nda Türkiye’nin tam üye aday› olarak ilan edilmesinden tam befl y›l sonra, Aral›k 2004 Brüksel Zirve Toplant›s›’nda Türkiye’nin Kopenhag Siyasi Kriterleri’ni yeterince karfl›lad›¤› aç›klanarak Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde bafllat›lmas› karar› al›nm›flt›r.

Avrupa Birliği olarak anılan eski ismiyle Avrupa Ekonomik Topluluğu 1 Ocak 1958 tarihinde Roma Anlaşması ile kurulduğunda, bu dört temel özgür­lük üzerine inşa edilmiştir.

I, II ve III. madde AB’de para birliğinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için gerekli temel 3 unsur iken IV. ve V. maddeler bir para birliğinin optimum para alanı niteliği taşıması için gerekli koşullar arasındadır.

İkamet hakkı, çalışma süresi ile sınırlı değildir. İşçilerin bir üye ülkede istihdam edildikten sonra o ülkede kalma hakkı 70’li yıllardan sonra düzenlenmiştir.

Tüm şıklar bir para birliğinin optimum para alanı niteliği taşıması için gerekli koşullar arasında iken D şıkkı "Para birliği ülkelerinin kamu borçları GSYİH’lerinin %60’ını geçmemesi" İstikrar ve Büyüme Paktı Kriterleri arasında yer almaktadır.

Serbest dolaşım, Topluluk içinde işçilerin istihdam, ücret ve çalışma şartları açısından uyrukluğa dayalı ayırım yapılmaksızın bütün üye ülkelerde çalışabilmelerine imkân sağlamaktadır

Türkiye AB ilişkilerinin geleceği, AB’nin siyasi bütünleşme dinamiği olarak kabul edilen Lizbon Antlaşması çerçevesinde değerlendirildiğinde, Türkiye’nin tam üyelikle birlikte demokratik, şeffaf, etkin, vatandaşlarının haklarını, değerlerini ve özgürlüklerini koruyan, birlik ve güvenlik içinde yaşayan bu değerleriyle küresel bir güç olan AB’nin ilgili değerlerini benimsemiş ve özümsemiş bir ülke olacaktır. Dolayısıyla Türkiye, küresel ekonomik ve siyasi gücün ayrılmaz ve en stratejik parçalarından biri olacaktır.