AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 12

Ortaklık ilişkisinin birincil hukuk kaynakları şu unsurlardar oluşur: Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında bir ortaklık yaratan Anlaşma (Ankara Anlaşması) ve Ekleri (Geçici Anlaşma, Malî Protokol, Son Senet ve imza sırasında teati edilen iki mektuptan oluşur.), Katma Protokol ve Ekleri, Tamamlayıcı/Uyum Protokolleri. Üyelik müzakerelerine ilişkin bir belge adlandırması ise o dönemde mevcut değildir. Doğru yanıt C'dir.

Geçiş dönemi, Türkiye- AET Ortaklığı’nın Ankara Anlaşması’nda öngörülen ikinci aşamasıdır. Bu dönem Katma Protokol’de saptanan hükümlerle, Türkiye’nin de Gümrük Birliği’nin gerçekleşmesi için yükümlülükler üstlendiği dönemdir. Geçiş dönemi 1 Ocak 1996’da sona ermiş ve son döneme girilmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Ortaklık Konseyinin özerk bir bütçesi yoktur. İç Tüzüğün 15. maddesi tarafların kendi masraflarını karşılamasını, Türkçe dışındaki dillere yapılacak tercüme ve toplantıların organizasyon masraflarının ise Avrupa Komisyonu tarafından karşılanacağını belirtmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Tarama süreci, diğer adıyla "Screening” süreci aday ülke ile AB Komisyonunun ortaklaşa yürüttükleri, Topluluğa katılacak olan ülkenin ulusal mevzuatının AB müktesebatı ile karşılaştırıldığı ayrıntılı bir inceleme sürecidir. Doğru yanıt B'dir.

"Dış İlişkiler, Sanayi, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler" görev alanı Ticaret, Sanayi, AKÇT Ürünleri komitesine bağlı bir konudur. Doğru yanıt C'dir.

1999 Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’nin adaylık statüsünün kabulü ile ilişkilerde başlayan yeni dönem Türkiye’de idari düzenleme yapılmasına neden olmuştur. 27 Haziran 2000 tarihli 4587 numaralı “Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun” ile Başbakanlığa bağlı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS) kurulmuştur. Doğru yanıt E'dir.

Üyelik müzakerelerini yürütmek Delegasyonun görevlerinden biri değildir. Doğru yanıt D'dir.

Avrupa (Ekonomik) Topluluğunu Kuran Antlaşma, Avrupa (Ekonomik) Topluluğunun kurucu antlaşmasıdır. Antlaşma, 25 Mart 1957’de Roma’da imzalanıp 1 Ocak 1958’de yürürlüğe girmiştir ve günümüzde halen yürürlüktedir. Lizbon Antlaşması'yla adı "Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Antlaşma" olarak değiştirilmiştir.

Ankara Anlaşma'sı, öncelikle Türkiye’nin tam üyeliğin getireceği ekonomik, sosyal ve hukuki düzeydeki yükümlülüklerini yerine getirmesini ve belli bir ekonomik gelişmişlik düzeyine ulaşmasını "katılmanın ön koşulu" olarak hükme bağlamıştır. Bu yüzden Anlaşma, "tam üyeliğe götüren ortaklık anlaşması" olarak nitelendirilmektedir. Ortaklık ilişkisi, Türkiye’yi Topluluk (Birlik) üyeliğine hazırlama işlevi görecektir. Böyle bir anlaşma Avrupa Birliği uygulamasında Türkiye ve Yunanistan dışında hiçbir ülkeyle imzalanmamıştır.

Türkiye ile Topluluk üye devletleri arasındaki ekonomik gelişmişlik farkı yüzün- den ortaklık rejiminin kademeli şekilde uygulanması ve Türkiye’nin bu süreçte Topluluğun ekonomik ve mali yardımları ile desteklenmesi bir zorunluluk olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Anlaşma’da, ortaklığın birbirini izleyen hazırlık, geçiş ve son dönem olmak üzere toplam üç dönemden geçerek gelişeceği öngörülmüştür (m. 3). Ortaklığın bir döneminden diğer dönemine geçiş otomatik şekilde değil taraflarca belirlenecektir. Ortaklığın ilk evresini oluşturan hazırlık dönemi, Türk ekonomisinin taraflar arasında kurulacak olan gümrük birliğine hazırlanacağı dönemdir. Ortaklığın ikinci dönemi geçiş dönemidir. Ortaklığın son dönemi ise gümrük birliğine dayanacak ve âkit tarafların ekonomik ve sosyal politikaları arasındaki koordinasyonun güçlendirilmesini sağlayacaktır (m. 5).

Katma Protokol, 23 Kasım 1970’de Brüksel’de imzalanmış ve tarafların iç hukuklarında onaylanması ve GATT izninin alınması süreçlerinin ardından 1 Ocak 1973’te yürürlüğe girmiştir. Böylece hazırlık dönemi sona ermiş ve geçiş dönemi başlamıştır.

Geçiş döneminde Türkiye’ye mali yardımların yapılması için iki mali protokol imzalanmıştır. Bu protokollerden ilki olan İkinci Mali Protokol, 23 Kasım 1970 tarihinde Katma Protokol ile birlikte imzalanmış ve 1 Ocak 1973’te yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Protokol, 1971-1977 dönemini kapsamıştır. Türkiye, bu Protokol ile yalnız Topluluk bütçesinden verilen kredilerden değil, Avrupa Yatırım Bankasının öz kaynaklarından verilen kredilerden de yararlanma imkanı bulmuştur.

6 Mart 1995’de Brüksel’de gerçekleştirilen 36. dönem Ortaklık Konseyi toplantısında, ortaklığın (Gümrük Birliğinin) son döneminin 1 Ocak 1996 tarihinden geçerli olmak üzere uygulamaya konulması kararlaştırılmış ve "Gümrük Birliğinin Son Döneminin Uygulamaya Konmasına" İlişkin 1/95 sayılı Karar kabul edilmiştir. Bu Karar’ın 1 Ocak 1996’da yürürlüğe girmesiyle birlikte ortaklığın (gümrük birliğine) geçiş dönemi sona ermiş ve son dönemi başlamıştır.

Anlaşmaya taraf ülkelerin tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunmalarına dayanan en dar kapsamlı iktisadi bütünleşme aşamalarından biri çerçevesinde uygulanan rejim, tercihli ticaret rejimidir.

Ticarette teknik engellerin kaldırılması, test ve belgelendirme alanında alt yapı düzenlemelerinin geliştirilmesi amacıyla Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) 1999’da kurularak faaliyete geçirilmiş ve böylece 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı'nın 8-11. maddeleri çerçevesinde ticarette teknik engellerin kaldırılmasına yönelik mevzuat uyumu çalışmalarına hız verilmiştir.

Komisyon, Aralık 2004 Zirvesi öncesinde Türkiye’nin Kopenhag siyasi kriterlerine yeterince uyumu sağladığını tespit ederek üye ülkelere Türkiye ile müzakerelerin başlatılması yönünde açık bir tavsiyede bulunmuştur. 17 Aralık 2004’te Brüksel’de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi’nde, 1999 Helsinki Zirvesi ve 2002 Kopenhag Zirvesi’nde alınan kararlar teyit edilmiş ve Türkiye’nin reform sürecinde atmış olduğu kararlı adımların memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, Türkiye ile üyelik müzakerelerinin -Zirve sonuç metninin 23. maddesinde öngörülen çerçeve dâhilinde- 3 Ekim 2005 tarihinde başlatılması kararlaştırılmıştır ve nihayet bu tarihte tam üyelik müzakereleri başlamıştır.

Komisyon, Aralık 2004 Zirvesi öncesinde Türkiye’nin Kopenhag siyasi kriterlerine yeterince uyumu sağladığını tespit ederek üye ülkelere Türkiye ile müzakerelerin başlatılması yönünde açık bir tavsiyede bulunmuştur. 17 Aralık 2004’te Brüksel’de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi’nde, 1999 Helsinki Zirvesi ve 2002 Kopenhag Zirvesi’nde alınan kararlar teyit edilmiş ve Türkiye’nin reform sürecinde atmış olduğu kararlı adımların memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, Türkiye ile üyelik müzakerelerinin 3 Ekim 2005'te başlatılması kararlaştırılmıştır. Bu bağlamda Komisyon’un Ekim 2004’te yayımlanan Tavsiye Belgesi’nde zikredilen 6 düzenlemeyi yürürlüğe koyması hâlinde Türkiye’nin katılım müzakerelerinin açılması için öngörülen Kopenhag siyasi kriterlerin yeterli ölçüde yerine getirmiş sayılacağı açıkça belirtilmiştir. Bu Zirve’de, Komisyona iki temel belgeyi hazırlama görevi verilmiştir. Söz konusu belgelerden biri, müzakerelerin esaslarını belirleyen "Çerçeve Belge", diğeri ise 2001’de hazırlanan "Katılım Ortaklığı Belgesi"nin revize edilmesi, yani ikinci bir "Katılım Ortaklığı Belgesi"nin hazırlanmasıdır.

B

B

E