ATÖLYE ÇALIŞMASI I

Direnç, yapıldığı malzemeye ve geometrik yapısına bağlı olarak sıfırdan, deyim yerindeyse, sonsuza kadar değerlerde elde edilebilir.

Elektrik enerjisi iletiminde iyi birer iletken olan bakır ve alüminyum metalleri kullanılır.

Yalıtkan maddelerin direnci büyüktür ve elektrik akımını iletmezler. Cam ve plastik yalıtkan malzemelere birer örnektir.

Özdirenç malzemenin geometrik yapısına bağlı değildir, ancak sıcaklığa göre değişiklik gösterir.

Bir diğer ifadeyle, iletken telin kesit alanı arttıkça direnci azalır.

Bir iletkenin direnci iletkenin özdirencine, uzunluğuna ve kesit alanına bağlıdır

Bir elektrik devresinin vazgeçilmezi olan direnç; akımın geçmesini zorlaştıran yani akımı kontrol etmemize imkan sağlayan bir devre elemanı olarak ifade edilebilir.

Sonuç olarak, bir devrenin uçlarına uygulanan voltajın o devreden geçen akıma oranı sabittir. Bu sabit değere devrenin direnci diyoruz.

Ohm yasası, çoğu metaller dahil olmak üzere bir çok madde için, uygulanan voltajın akıma oranının sabit olduğunu söyler.

Bir diğer deyişle, aynı uzunlukta ve aynı
kesit alanına sahip iki iletken tel farklı malzemelerden yapılmış ise dirençleri de farklı olur.

Doğada bulunan katı maddeleri elektriksel özelliklerine göre iletken, yalıtkan ve yarı-iletken olmak üzere üç başlık altında sınıflandırabiliriz. İletken malzemelerin (genellikle metallerdir) direnci küçüktür ve elektrik akımını iletirler. Elektrik enerjisi iletiminde iyi birer iletken olan bakır ve alüminyum metalleri kullanılır.

Yalıtkan maddelerin direnci büyüktür ve elektrik akımını iletmezler. Cam ve plastik yalıtkan malzemelere birer örnektir.

Ohm yasası, çoğu metaller dahil olmak üzere bir çok madde için, uygulanan voltajın akıma oranının sabit olduğunu söyler. Bununla birlikte, Ohm yasası doğanın temel bir kanunu değildir ve sadece belirli malzemeler için geçerli olan deneysel bir bağıntıdır.

Ohm yasasına uyan yani V ile I arasında lineer (doğrusal) bir ilişki gösteren malzemeler omik malzemeler olarak isimlendirilir. Ohm yasasına uymayan maddeler omik olmayan malzemeler olarak bilinir. Bir malzemenin omik özelliğe sahip olup olmadığı deneysel olarak belirlenebilir.

Malzemenin özdirenci önemli bir fiziksel özelliktir. Özdirenç malzemenin geometrik yapısına bağlı değildir, ancak sıcaklığa göre değişiklik gösterir. Bu sebepledir ki malzemenin özdirencinden söz ederken hangi sıcaklıkta belirlendiğini de söylememiz gerekir.

Aynı malzemeden yapılmış ve aynı uzunluğa sahip iki iletken telin kesit alanları farklı ise dirençleri de farklı olacaktır. Direnç, iletken telin kesit alanı ile ters orantılıdır. Bir diğer ifadeyle, iletken telin kesit alanı arttıkça direnci azalır.

Isı enerjisi üretmek için ise direnç kullanılır. İhtiyaç duyulan enerji V2/R (V I veya I2 R) bağıntısı ile ilintili olduğu için hem akımın hem de direncin bilinmesi önemlidir. V’nin sabit olduğunu kabul edersek, direnç küçük olursa akım büyük olacak, dolayısıyla açığa çıkan enerji de büyük olacaktır.

Isı enerjisi üretmek için kullanılan elektrikli araçlarda ısıtıcı eleman olan nikel - krom teller kullanılırken, bu araçlara elektrik enerjisi taşıyan iletken teller genellikle bakırdan (metal) yapılır.

Bir elektrik devresinde pozitif (+) uç her zaman kırmızı renk ile ve negatif uç mavi veya bazen siyah renk ile temsil edilir. Devrede kullanılan güç kaynaklarında ve bağlantı kablolarında çoğunlukla kırmızı ve mavi renkte olmasının sebebi budur. Siz de kolaylık olması açısından kırmızı bağlantı kablolarını pozitif uç ve mavi kabloları negatif uç olarak kullanmaya özen gösteriniz.

Ölçme sınırını gösteren rakamlar, yukarıda ele aldığımız voltaj ölçümü okuması ile aynı anlamı ifade eder. Ampermetre kademelerinde bazı rakamların yanında bulunan m harfi ise miliamper (mA) anlamına gelir. Ölçeceğimiz akım değerine göre, hassas öl- çüm yapabilmemiz için uygun akım kademelerini seçmeliyiz.