ATÖLYE ÇALIŞMASI I - Deneme Sınavı - 6

Elektrik enerjisinin en önemli özelliği üretildiği anda tüketilmesi zorunluluğudur.

Transformatörler alternatif akımın gücünü ve frekansını değiştirmeden ihtiyaca göre bir oran dahilinde gerilim düşürmeye veya yükseltmeye yarayan elektrik makineleridir.

Transformatörler amaçları bakımından yapılış tarzlarına göre;
• Güç (dağıtım) trafoları
• Ölçü (akım ve gerilim) trafoları
• Özel maksatlı trafolar olarak sınıflandırılır.

Transformatörler üst gerilim şebekesinden alt gerilim şebekesine güç aktarmak amacı ile kullanılıyorsa güç transformatörleri olarak adlandırılır.

Transformatörler eğer gerilimi ve akımı ölçmek amacıyla kullanılıyorsa ölçü transformatörleri olarak adlandırılır.

Transformatörler gerilimlerine göre dört gruba ayrılır. Bunlar;
• Düşük gerilim: 0 – 1 kV arası gerilim değerleridir
• Orta gerilim: 1 – 3 – 5 – 10 – 20 – 25 – 30 – 35 kV değerleridir.
• Yüksek gerilim: 45 – 60 – 154 kV değerleridir.
• Çok yüksek gerilim: 154 kV ve üzeri değerleridir.

Elektrik enerjisi iletim hatlarında;
• Bakır,
• Alüminyum,
• İletken çelik takviyeli alüminyum (ACSR),
• Galvanizli çelik,
• Bakır kadmiyum
gibi iletken materyaller kullanılır.

Hava iletim hatları kısa, orta ve uzun iletim hatları olarak sınıflandırılır.

Elektrik enerjisi iki gerilim seviyesinde kullanıcılara sağlanır. Bunlar; • Fazlar arası 380 V ve faz-toprak arası 220 V • Fazlar arası 200 V ve faz-nötr arası 127 V

Elektrik enerjisi iletim ve dağıtım hatlarında, hattın direnci, indüktansı ve kapasitansı gibi değerlerine hat sabitleri denir.

rms (karelerortalamasının-karekökü) değer alternatif akımın bir direnç üzerinde tükettiği enerjiye eşit miktarda enerji tüketen doğru akımın karşılığıdır.

V_rms = V_genlik x 0,707

V_genlik = 1000 / 0,707

V_genlik = 1415

Enerji iletim ve dağıtımı yapılmasında gerilimin büyük önemi vardır. Elektrik santrallerinde üretilen gerilim orta seviyededir (1 kV-35 kV, 1 kV=1000 volt’tur). Enerjinin üretildiği santralden tüketim bölgelerine verimli bir şekilde iletiminin sağlanması için yüksek gerilime (35-154 kV) ihtiyaç duyulur. Enerji iletimi için gerilim ne kadar yüksek olursa akım o kadar azalacak ve dolayısıyla enerji iletimini sağlayan iletkenin kesiti küçülecektir. Böylece iletken kesitinin küçülmesi maliyeti azaltacaktır. Alternatif akım yükseltici ve düşürücü transformatörler yardımıyla kolayca yükseltilebilir veya düşürülebilir. Transformatörler sürekli manyetik akı değişimi prensibine göre çalıştığından, dc gerilimi yükseltmek veya düşürmek için kullanılamaz. Bu sebeple elektrik enerjisi genellikle alternatif akımla taşınır. Bununla birlikte bazı özel durumlarda doğru akımla (dc) da taşınır.

Elektrik enerjisi iletim hatlarında;
• Bakır,
• Alüminyum,
• İletken çelik takviyeli alüminyum (ACSR),
• Galvanizli çelik,
• Bakır kadmiyum
gibi iletken materyaller kullanılır.