ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ II

DP iktidarını deviren kadro General Cemal Gürsel liderliğinde 8 yüzbaşı, 10 binbaşı, 7 yarbay, 8 albay ve 5 generalden oluşmuştur. Bu kadro 38 kişilik Millî Birlik Komitesi (MBK) çatısı altında bir araya geldiler. Başkan, Cemal Gürsel, üyeler ise Ekrem Acuner, Fazlı Akkoyunlu, Refet Aksoyoğlu, Mucip Ataklı, İrfan Baştuğ, Rıfat Baykal, Emanullah Çelebi, Ahmet Er, Orhan Erkanlı, Vehbi Ersü, Numan Esin, Suphi Gürsoytrak, Orhan Kabibay, Kadri Kaplan, Mustafa Kaplan, Suphi Karaman, Muzaffer Karan, Kamil Karavelioğlu, Osman Köksal, Münir Köseoğlu, Fikret Kuytak, Sami Küçük, Cemal Madanoğlu, Sezai Okan, Muzaffer Özdağ, Fahri Özdilek, Mehmet Özgüneş, Gükran Özkaya, Selahattin Özgür, İrfan Solmazer, Refik Soyuyüce, Dündar Taşer, Haydar Tunçkanat, Alparslan Türkeş, Sıtkı Ulay, Ahmet Yıldız, Muzaffer Yurdakuler'dir.

24 Aralık 1960 tarihinde gerçekleştirilen darbe girişimi 25 Ağustos 1960 tarihinde emekli edilen subayların örgütlendiği EMİNSU (Emekli İnkılap Subaylar) Derneği üyeleri tarafından gerçekleştirilmiştir.

12 Haziran 1960’ta İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sıddık Sami Onar’ın başkanlığında geçici bir anayasa komisyonu oluşturuldu ve hazırlanan geçici anayasa ile askerî yönetimin hukuki çerçevesi belirlendi. Komisyona çağrılan diğer isimler şunlardır: Naci Şen Soy, Hüseyin Nail Kubalı, Hafız Veldet Velidedeoğlu, Ragıp Sıraca, Tarık Zafer Tunaya, İsmet Giritli, Muammer Raşit Seviğ.

Komuta kademesinin “Albaylar Cuntası” olarak adlandırdığı Silahlı Kuvvetler Birliği 14'lerin tasviyesi üzerine Türk Silahlı Kuvvetleri'nde oluşan endişeleri gidermek için kurulmuş ancak kısa sürede MBK'ya karşı bir konuma gelmiştir.

MBK’nin sivil yönetime geçiş sürecinde ilk ciddi adımı 6 Ocak 1961 Kurucu Meclis ile güç ve yetkilerini paylaşması oldu. Milli Birlik Komitesi, yeni anayasanın ülkedeki siyasi güçlerin ve baskı gruplarının daha geniş temsiline dayanan bir Kurucu Meclis tarafından görüşülüp kabul edilmesinden yanaydı. Kurucu Meclis’in oluşması ve çalışma usullerini belirlemek üzere, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu başkanlığında Profesör Süheyl Derbil, Profesör Bahri Savcı, Profesör İlhan Arsel ve Doçent Muammer Aksoy’dan oluşan bir bilim kurulu oluşturulmuştu.

1960 darbesinden sonra oluşturulan yeni anayasa 9 Temmuz 1961 tarihinde halkoyuna sunuldu. Halk yeni anayasayı %61.5 evet oyuyla kabul etti. Bu Türkiye’de bir anayasa için yapılan ilk halkoylamasıydı.

MBK, 13 Ocak 1961 tarihinde siyasal partilerin faaliyetlerine sınırlı ölçüde izin verdi. Karar sonrasında DP’nin kapatılmasından sonra partinin oyları- na talip olmak amacıyla merkez sağda 11 Şubat 1961’de Ragıp Gümüşpala’nın (emekli orgeneral) başkanlığında Adalet Partisi (AP) kuruldu.

Talat Aydemir’in öncülük ettiği bazı gruplar, seçimlerin iptal edilmesini, siyasi partilerin ve MBK’nin dağılmasını ve bir askerî cunta rejiminin kurulmasını istiyordu. Bu gruplar arasında siyasete müdahale fikrinin ön plana çıkması üzerine 21 Ekim 1961 tarihinde 10 general 28 albayın katıldığı Harp Akademileri toplantısı sonrasında “21 Ekim Protokolü” olarak anılan bir protokol imza edildi. Buna göre Meclis toplanmadan önce 25 Ekim’de yönetime el konulacaktı.

15 Eylül 1963 tarihinde Talat Aydemir, Fethi Gücran, Osman Deniz, İlhan Baş, Ahmet Güçal, Cevat Kırca ve Erol Dinçer ölüm cezasına çarptırılmış ancak sadece Talat Aydemir ve Fethi Gürcan’ın cezaları 9 Ocak 1964’te mecliste onaylanmış diğerlerinin cezaları müebbet hapse çevrilmiştir. Fethi Gürcan 27 Haziran Talat Aydemir ise 5 Temmuz’da idam edilmiştir.

20-21 Mayıs 1963 başarısız darbe girişimi Albay Talat Aydemir tarafından gerçekleştirilmiş, bu darbe girişimini takip eden süreçte Aydemir yargılanarak idam cezasına çarptırılmıştır.