ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ II

İnkılap,  "toplumun ihtiyaçlarına cevap vermeyen kurumların aksaklıklarının giderilerek çağın koşullarına göre yeniden düzenlenmesi" anlamına gelmez. Değişme, dönüşme, bir hâlden başka bir hâle geçme anlamına gelen inkılap;  bir milletin sahip olduğu siyaset, eğitim, hukuk, ekonomi, sosyal hayat gibi alanlardaki kurumlarının, devlet eliyle köklü bir biçimde değiştirilerek yenileştirilmesidir. Osmanlı Devleti’nde 17. yüzyılda yapılan yenileşme hareketleriyle başlayan modernleşme çalışmaları ise ıslahat olarak adlandırılır. Reform ile eş anlamlı olarak kullanılan ıslahat düzeltme, iyileştirme anlamına gelir. Daha geniş ifade ile toplumun ihtiyaçlarına cevap vermeyen kurumların aksaklıklarını gidererek çağın koşullarına göre yeniden düzenlenmesidir.

"Türk inkılap hareketlerine girişilmesi" üç aşamada gerçekleştirilen Türk İnkılabının, ikinci aşamasında yapılanlardan biri değildir.

Atatürk, Türk İnkılabını üç aşamada gerçekleştirmiştir. Birinci aşamada;1919-1922 yılları arasında yaşanan Türk Kurtuluş Savaşı sonucunda tam bağımsızlık kazanılmış ve Misak-ı Millî sınırları içerisinde yeni bir Türk Devleti kurma yolunda önemli bir adım atılmıştır. İkinci aşamada; Anadolu’yu işgalden kurtaran TBMM karşısında işlevi ve gücü kalmayan Osmanlı saltanatı kaldırılarak monarşiye son verilmiştir. Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla Türk devletinin siyasi ve iktisadi bağımsızlığı emperyalist devletler tarafından resmen tanınmıştır. Cumhuriyet’in ilanıyla demokratik bir devlet kurulmuştur. Son aşamada ise yeni kurulan devletin devamlılığını sağlayacak inkılap hareketlerine girişilmiştir.

1924 Anayasası’nda 10 Nisan 1928’de yapılan değişiklik “Devletin dini İslam’dır” maddesinin çıkarılmasıdır.

1924 Anayasası’nda kuvvetler birliği ilkesinin benimsenmesine devam edilmiş, yargının bağımsız mahkemeler tarafından kullanılacağı kabul edilmiştir. Devletin bir Cumhuriyet, egemenliğin de kayıtsız, şartsız ulusa ait olduğu belirtilmiştir. Anayasada devletin resmî dilinin Türkçe, dininin de İslam olduğuna yer verilmiştir. Ancak laik devlet ve toplum düzenini kurmaya yönelik Halifelik kaldırılıp Şeriye ve Evkaf Vekâlet’ine son verilirken devletin dininin anayasada belirtilmesi bir çelişki yaratmıştır. Anayasada 10 Nisan 1928’de bir değişiklik yapılarak “devletin dini İslam’dır” maddesi çıkarılmış ve Anayasaya laik bir nitelik kazandırılmıştır. 5 Şubat 1937 tarihinde ise altı ilke anayasaya dâhil edilerek devletin temel nitelikleri haline getirilmiştir. Böylece anayasanın ikinci maddesi “Türkiye Devleti, cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve inkılapçıdır” olarak değiştirilmiştir.

"Kadınlara siyasal haklar tanıması" Türk Medeni Kanunu hazırlanırken İsviçre Medeni Kanunu'nun örnek alınmasının nedenlerinden biri değildir. İsviçre Medeni Kanunu’nun seçilmesinde demokratik, laik, anlaşılması kolay ve sosyal içerikli olmasının yanında, Avrupa’da en son düzenlenen medeni kanun olması etkili olmuştur.

"1930’da kabul edilen Yeni Belediye Kanunu’nda, seçme ve seçilme şartı olarak “Türk olmak” maddesine yer verilmesi" Türk kadınının siyasal hayata girişinde bir başlangıç noktası olmuştur. Bu gelişmenin ardından, 1930 yılı belediye seçimlerinde ilk defa kadınlar seçme ve seçilme haklarını kullanmışlardır. Kadınların belediye meclisi üyeliği seçimlerine katılımının sağlanmasından sonra 26 Ekim 1933’te, Köy Kanunu’nda yapılan değişiklikle Türk
kadınlarına muhtarlığa ve köy ihtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Son olarak da sıra kadınlara milletvekili seçme seçilme hakkının tanınmasına gelmiştir. TBMM’nin 5 Aralık 1934 tarihli oturumunda anayasada yapılan değişiklikle 30 yaşını bitiren kadınlara milletvekili olma ve 22 yaşını bitiren kadınlara da seçme  hakkı tanınmıştır.

Türkiye’de eğitimin belli esaslara göre düzenlenmesi amacıyla 2 Mart 1926’da Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun kabul edilmiştir. Bu kanun Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun tamamlayıcısı olmuştur. Devletin izni olmadan hiçbir okulun açılamayacağı ve okullarda hangi derslerin ne şekilde okutulacağı karar altına alınmıştır.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yeri B seçeneği olan "Ulus Okulları" doğru olarak tamamlar. 

1 Ocak 1929'da açılan Millet Mektepleri, 1936 yılından sonra da Ulus Okulları adıyla 1950 yılına kadar halkın eğitimi için faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.

Son dönem Osmanlı Devleti üzerinde, Duyun-u Umumiye İdaresi'nden sonra mali denetim sağlayan ikinci büyük kurum Osmanlı Bankası'dır. 

Osmanlı Bankası “Bank-ı Osmani” adıyla 1856 yılında İngiliz sermayesi ile merkezi Londra’da olmak üzere İstanbul’da kurulmuştur. Başlangıçta ticari bir banka olarak faaliyete geçen Osmanlı Bankası, 1863 yılında Fransızların da ortak olmasıyla bir devlet bankası statüsünde hizmet vermiştir. Osmanlı Bankası I. Dünya Savaşı’na kadar âdeta Osmanlı devletinin para politikasında tek başına söz sahibi olmuştur. Bankanın etkinliğine son vermek ve para politikasına egemen olmak için milli iktisat politikası izleyen İttihat ve Terakki döneminde İtibar-ı Millî Bankası kurulmuştur. Ancak I. Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Bankası yine eski etkinliğine kavuşmuş hatta Cumhuriyet döneminde de para basma yetkisini Merkez Bankası’nın kuruluşuna kadar elinde tutmuştur.

Şer’iye Mahkemeleri 1924 yılında kaldırılmıştır.

Anayasadan “devletin dini İslam’dır” maddesinin çıkarılarak anayasaya laik bir nitelik kazandırılması 1928 yılında gerçekleşmiştir.

Türkiye'de kadınların siyasi hayata girmesinde ilk aşama olarak kabul edilen Yeni Belediye Kanunu 1930 yılında kabul edilmiştir.

Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasından sonra TBMM'ye giren kadın milletvekili sayısı 18'dir.

"Tütün ziraat ve ticaretinin serbest olması" İzmir İktisat Kongresine katılan tüccar grubunun değil, çiftçi grubunun istekleri arasındadır.

Kongre çalışmaları esas olarak çiftçi, tüccar, sanayici ve işçi gruplarının kendi görüşlerini, iktisadi öneriler biçiminde formüle etmeleri ve her gruba ait önerilerin bütün gruplarca madde madde oylanması biçiminde olmuştur. Tüccar grubunun önerileri; gümrük himayesi, Cuma gününün bütün Türk halkı için tatil günü olması, yabancı sermayeye imtiyaz verilmemesi, kabotaj hakkında yabancılara imtiyaz tanınmaması, yabancı sermayenin ülkeye zarar vermeyecek şekilde girmesinin sağlanması, millî bir banka kurulması vb. olmuştur.

Eğitimin parasız olması ve temel eğitimin bütün çocuklara zorunlu olması ilkesi 1924 yılında anayasal bir zorunluluk olarak kabul edilmiştir

Cumhuriyetin ilk on yılında 1925 ve 1931 yılı bütçeleri dışındaki sekiz bütçe fazlalık vermiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan bütçelerde savunma ve bayındırlık harcamalarına öncelik verilmiştir.1929 yılından itibaren ise dış borç ödemeleri bütçedeki en büyük paylardan birini oluşturmuştur.

Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 1936 yılında kurulmuştur.

Sosyal, sağlık ve gündelik hayat alanında çıkarılan kanunlar ve tarihlerine ilişkin doğru eşleşme B seçeneğinde verilmiştir.

25 Kasım 1925’te TBMM’de çıkarılan Şapka Kanunu ile Türk vatandaşlarına şapka giyme zorunluluğu getirilmiştir.

26 Mart 1931 tarihinde de Ölçü Kanunu kabul edilerek litre, kilogram, metre gibi birimlerin kullanımına geçilmiştir.

1929’da Millet Mektepleri'nin açılmasındaki amaç yeni alfabeyi halka öğretmektir.

İzmir İktisat Kongresi'nin toplanmasına öncülük eden dönemin İktisat Bakanı Mahmut Esat Bozkurt'tur.

Osmanlı Devleti'nden alan borçların Türkiye Cumhuriyeti tarafından tamamen ödenmesi 1954 yılında gerçekleşmiştir.