Türkiye’nin Demokrat Partili Yılları (1950-1960)

 Sonuç olarak, Dörtlü Takrir’e imza atan ve CHP’den ayrılan dört milletvekili 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti’yi (DP) kurdu.

Günaltay Hükûmeti seçime hazırlık sürecinde
ekonomi alanında Toprak Mahsulleri Vergisi, Varlık
Vergisi ve İhracat Vergisi’ni kaldırdı, Toprak Reformu
Yasası’nda da değişiklikler yapıldı.

1950 seçimlerinden sonra, 22 Mayıs 1950’de açılan TBMM’nin IX. Toplantısına, en yaşlı üye sıfatıyla
Hüseyin Cahit Yalçın başkanlık etti. Aynı gün Celal Bayar, Cumhurbaşkanı, Refik Koraltan da Meclis
Başkanı seçildi. Cumhurbaşkanı Bayar, Adnan Menderes’i hükümeti kurmakla görevlendirdi. Böylece 10
yıl sürecek olan “Demokrat Parti Dönemi” bir başka deyişle “Menderesli Yıllar” başlamış oldu. Hükümet
programı 29 Mayıs 1950’de TBMM’de Adnan Menderes tarafından okundu ve 2 Haziran 1950’de güvenoyu alarak I. Menderes Hükümeti (22.05.1950-09.03.1951) kuruldu

Hemen ardından il yapılandırmalarında değişiklikler yapıldı. 14 Haziran 1954’te Adıyaman, Malatya’dan, Adapazarı ilçesi de Kocaeli’den
ayrılarak il statüsüne yükseltildi

Dokuz Subay Olayı, 27 Mayıs’ın en belirgin
habercisi olarak kabul edilmektedir. Başbakan
Menderes, bu olay karşısında gerekli tepkiyi
göstermedi. Bundan cesaret alan ordu içinde bir
grup asker, 27 Mayıs Darbesine giden süreci sessizce hazırladı.

CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün “Güç Birliği Hareketi”ne halkın desteğini sağlamak için
milletvekili, partili ve gazetecilerle çıktığı yurt
gezisi “Büyük Taarruz” ya da “Ege Taarruzu” olarak adlandırılmıştır.

Soğuk Savaş döneminde ABD ve SSCB’nin askerî açıdan karşı karşıya geldiği ilk bölge Kore Yarımadası oldu. 

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü
(NATO): Soğuk Savaş koşulları içerisinde ABD, Avrupa’yı da içine alacak bir savunma paktına girmeye karar verdi. ABD,
Brüksel Antlaşması’na katılanlar (İngiltere,
Fransa, Belçika, Lüksemburg, Hollanda)
ve Kanada, İtalya, Danimarka, Norveç,
Portekiz ve İzlanda ile 4 Nisan 1949’da
Washington’da bir araya gelerek, “Kuzey
Atlantik Antlaşması”nı (North Atlantic
Treaty), imzaladı ve Antlaşma 24 Ağustos
1949’da yürürlüğe girdi. İttifakın merkezi
1966’da Paris’ten Brüksel’e taşınmıştır

1950 yılına kadar Kıbrıs’ta yaşayan Türklerin zaman içinde
Anadolu’ya göç etmeleri, Rum nüfusun giderek
artmasına neden olmuştu. Bu durum karşısında Ada’da yaşayan Rum kökenliler ve Yunanlılar,
Ada’nın Yunanistan’a ilhakı düşüncesini (ENOSİS) gerçekleştirmeye yönelik faaliyetlere başlamışlardı. ENOSİS’i gerçekleştirmek amacıyla
1950’de Yunanistan’da yapılan mitinglerde dünya
kamuoyunun dikkati Kıbrıs üzerine çekildi.

EOKA: (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston/ Kıbrıslıların Millî Mücadele Örgütü),
Georgios Grivas tarafından kurulan bir terör
örgütüdür. EOKA Kıbrıs Rumlarının ENOSİS amacını gerçekleştirmeyi hızlandırmak
için kurulmuştur

Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT)’nin amaçları
arasında,

• Kıbrıs Türklerinin can ve mal güvenliğini sağlamak,
• Enosis’e ve bu hedef doğrultusunda gerçekleştirilen terör eylemlerine karşı
  durmak,
• Türklere yapılacak saldırıları geri püskürtmek,
• Türk toplumunun birliğini ve bütünlüğünü sağlamak,
• Rumlara ve İngilizlere karşı
  Kıbrıs Türklerinin haklarını savunmak,
• Türkiyeile sıcak ilişkileri ve Türk halkının anavatana bağlılığın

ı sürdürmek vardı.

Türkiye ve Irak, 24 Şubat 1955’te “Bağdat Paktı” olarak
bilinen “Karşılıklı İşbirliği Antlaşması”’nı imzaladı.
4 Nisan 1955’te İngiltere, 23 Eylül 1955’te Pakistan ve 3 Kasım 1955’te de İran Pakt’a üye oldu 

e 5 Ocak 1957’de Eisenhower
Doktrini’ni ilan etti. Doktrinin amacı,

Sovyetler Birliği ile Suriye’nin yakınlaşmasını önlemek ve bölgede
askerî güç dengesi yaratmaktı.

i. Ekim 1958’de Bağdat Paktı’nın merkezi Bağdat’tan Ankara’ya taşındı. 24 Mart 1959’da da Irak, Pakt’tan çekildiğini ilan etti. Irak’ın Pakt’tan çekilmesi ile 21 Ağustos 1959
Bağdat Paktı’nın isminin Merkezi Antlaşma Örgütü olarak değiştirildiği ilan edildi

Türk halkının büyük desteği
ile iktidara gelen DP’nin, TBMM’ye sunduğu ilk
hükümet programındaki 

hayat pahalılığını ortadan kaldırmak,iş ve üretim hacmini geliştirmek,

hayat standardını yükseltmek amacıyla ekonomik
yapıyı düzenlemeye yönelik tedbirler alacağı belirtildi

Özel sermaye yatırımlarını teşvik eden yeni kanun tasarısı hazırlanarak,
30 Temmuz 1951’de Meclis’te görüşülmeye başlandı. Turizm, maden, sanayi, ulaştırma alanlarında
yabancı sermayeyi Türkiye’ye davet eden “Yabancı
Sermaye Yatırımlarını Teşvik Kanunu” 1 Ağustos1951’de TBMM’de kabul edildi.

1950- 1954 dönemi DP’nin iktisadi alanda gerçekleştirdiği başarılar nedeniyle “altın yıllar” olarak adlandırıldı.

Fakat 1954 dönemi DP Hükümeti için özellikle iktisadi açıdan sıkıntılarla başladı. Tarıma ve
dış ticarete ağırlık veren iktisadi kalkınma stratejisi, dış koşulların etkisi ile değişmek zorunda kaldı.
Kötü hava şartları tarım üretimini olumsuz etkiledi
ve ürün miktarında düşüş gerçekleşti. Bu düşüş,
ihracat imkânlarını daralttı ve bu daralma ithalatında kısıtlanmasını beraberinde getirdi. Mahsulün azalması dış ticaret dengesini bozdu ve ülkede
döviz sıkıntısı çekilmeye başlandı

Bu program dâhilinde iktisadi alanda yaşanan olumsuz gelişmelerin önüne geçilmesi için hükümet, 4 Ağustos 1958’de istikrar
programı kararlarını uygulamaya başlayacağını duyurdu ve moratoryum ilan etti. Türk lirasının yabancı para karşısında devalüe edilmesini öngören
tedbirler alındı.