ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ

Alan yönetiminin iki kapsamı vardır. Bunlar “konu kapsamı” ve “mekânsal kapsam” dır.

1973 yılında çıkan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk koruma yasası olan 1710
sayılı yasadan günümüze kadar yapılan türlü yasal düzenlemelerde kültür
varlığı sahipleri için değişik katkılar öngörülmüştür.

1972 Stockholm Konferansı
5 Haziran 1972’de İsveç’in başkenti Stockholm’de “İnsan Çevresi Konferansı”
toplandı ve konferans sonunda çevre konusundaki en eski uluslararası belgelerden biri olan “İnsan Çevresi Bildirgesi” yayınlandı.

1972 Stockholm Konferansı saptamaları;

1976 yılında Vancouver’de toplanan Habitat-1 konferansı; Birleşmiş Milletlerin İnsan Çevresi, Dünya Nüfusu, Dünya Gıda, Sanayi Kalkınma Organizasyonu, Uluslararası Kadınlar Yılı Konferansları ile Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun kabul ettiği yeni uluslararası iktisadi düzenin devletlere yüklediği hak ve sorumluluklar bildirgelerinin hazırlamış olduğu düşünsel temele dayanıyordu. Konferansta alınan kararlar arasında mekân yönetimine de değinilmiştir. Örneğin yerleşmelerin kaynaklara duyarlı ve yaratıcı bir yönetim anlayışı ile el alınması öngörülmüştür. Ulusal, bölgesel ve yerel yönetimlerin sorumluluklarının netleştirilmesi, mekân yönetiminde sosyal hedeflerin de gözetilmesi, kültürel mirasın korunmasının da bir yönetim ve kurumsallaşma boyutu olduğu vurgulanmıştır.

1983 yılında dönemin Norveç Başbakanı Gro Harlem Brundtland başkanlığında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu (WCED) kurulmuştur.

1992 yılında Brezilya’nın başkenti Rio’da toplanan Dünya Çevre Zirvesi’nde “Çevre ve Gelişme Üzerine Rio Bildirisi” yayımlanmıştır.

1993 yılında Fielden ve Jokilehto tarafından hazırlanan ve 1998 yılında güncellenen Dünya Kültürel Miras Alanları için Yönetim Rehberi, Burra Tüzüğü’ne benzer biçimde alan yönetimini;
1. Alanın tanımlanması
- Genel Bilgiler
- Kültürel bilgiler
- Çevresel Bilgiler
- Menfaatler/İlgililer
2. Değerlendirme ve Hedefler
- Alanın Statüsü
- Karakteristik ve Potansiyel
- Önemli özelliklerin tanımlanması/Politika Seçenekleri
3. Bütünsel yönetim için formülasyon
- Projeler
- Çalışma Planı
- Maliyet ve zamanlama
olmak üzere üç bölümde tanımlanmıştır.

Operasyonel rehberde yönetim planına esas oluşturacak belgeler sıralanmaktadır.
Buna göre alan yönetimi sürecini başlatmak için:
• Ana mülkiyet sahiplerinin (Hazine, özel, vakıf, yerel yönetim vb.) belirtilmesi,
• Aday gösterilecek olan taşınmazın yasal ve kurumsal statüsü (Örneğin
millî park, tarihî anıt, arkeolojik sit alanı, korunma alanı vb.) verilmelidir,
• Bu koruma statüsünün hakiki korumayı sağlayıp sağlamadığı açıklanmalıdır,
• Korumaya yönelik planların ölçek ve niteliği ile bu planları yapacak kurumlar
belirlenmelidir,
• Yönetim planında sürdürülebilir koruma politikalarının yer almasına dikkat
edilmelidir.
• Yıllık olarak korumaya ayrılan ödeneklerin kaynak ve düzeyini gösterilmelidir,
• Olası başka kaynaklara ilişkin tahminler de eklenebilir,
• Alanda ziyaretçiler için oluşturulan servislerin yeterli olup olmadığı ve
bunların koruma ilkeleri ile uyum içerinde olup olmadığı ayrıntılı olarak
açıklanmalıdır.

Alan yönetimleri süreçlerinde kullanılan araçlar;

Yasal Araçlar
Yönetimsel Araçlar
Parasal Araçlar
Koruma Araçları
Sosyal Araçlar

Bir dönemin kültürel, kentsel, mimari, sosyal, ekonomik yaşamı artık “tarihsel çevre” üzerinden okunmaktadır.

“Avrupa Yerel Yönetim Şartı” 1992 yılında kabul edilmiştir?

İsveç’in başkenti Stockholm’de “İnsan Çevresi Konferansı” toplanıp, konferans sonunda çevre konusundaki en eski uluslararası belgelerden biri olan “İnsan Çevresi Bildirgesi” yayınlandığı tarih 1972'dir.

1976 Vancouver Habitat Konferansı, Birleşmiş Milletlerin İnsan Çevresi, Dünya Nüfusu, Dünya Gıda, Sanayi Kalkınma Organizasyonu, Uluslararası Kadınlar Yılı Konferansları ile Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun kabul ettiği yeni uluslararası iktisadi düzenin devletlere yüklediği hak ve sorumluluklar bildirgelerinin hazırlamış olduğu düşünsel temele dayanan konferanstır.

Burra Tüzüğü, koruma sürecini 3 temel adımda tariflemektedir.

Ana mülkiyet sahiplerinin (Hazine, özel, vakıf, yerel yönetim vb.) belirtilmesi, Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi'nin maddelerinden biri olamaz.

“Alan Yönetimi ile Anıt Eser Kurulunun Kuruluş ve Görevleri ile Yönetim Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”te alan yönetiminin hedefleri 8 8 başlıkta ifade edilmektedir.

Sosyal araçlar, alan yönetimi süreçlerinde kullanılan araçlardan biri değildir.

Yok olduklarında yerlerine yenisinin konamayacak olmaları, kültür varlıklarının güçlü yönlerinden biri değildir.

4 çeşit taşıma kapasitesi vardır.