ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 20

Alan yönetiminin iki kapsamı vardır. Bunlar “konu kapsamı” ve “mekânsal kapsam” dır.

“Alan Yönetimi ile Anıt Eser Kurulunun Kuruluş ve Görevleri ile Yönetim Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”te alan yönetiminin hedefleri 8 8 başlıkta ifade edilmektedir.

UNESCO’nun 2005 yılı Operasyonel Rehberine göre, alan yönetimi sürecini başlatmak için:

• Ana mülkiyet sahiplerinin (Hazine, özel, vakıf, yerel yönetim vb.) belirtilmesi,

• Aday gösterilecek olan taşınmazın yasal ve kurumsal statüsü (Örneğin millî park, tarihî anıt, arkeolojik sit alanı, korunma alanı vb.) verilmelidir,

• Bu koruma statüsünün hakiki korumayı  sağlayıp sağlamadığı açıklanmalıdır,

• Korumaya yönelik planların ölçek ve niteliği ile bu planları yapacak kurumlar belirlenmelidir,

• Yönetim planında sürdürülebilir koruma politikalarının yer almasına dikkat edilmelidir.

• Yıllık olarak korumaya ayrılan ödeneklerin kaynak ve düzeyini gösterilmelidir,

• Olası başka kaynaklara ilişkin tahminler de eklenebilir,

• Alanda ziyaretçiler için oluşturulan servislerin yeterli olup olmadığı ve bunların koruma ilkeleri ile uyum içerinde olup olmadığı ayrıntılı olarak açıklanmalıdır.

Sit alanı yada ören yeri, etkileşim geçiş alanı

Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu

Burra Tüzüğü’nde, daha önce Venedik Tüzüğü 1.maddesinde da vurgulanan “kültürel önem/ anlam” kavramının da arasında yer aldığı bir dizi kavrama açılımlar getirilmiştir. Bunlar arasında mekân, doku, değer, önem bildirgesi, anlama, yorumlama, değişim ve koruma kavramları gibi kavramlar bulunmaktadır. Çizgi'ye yönelik bir kavram olmadığı için doğru cevap D seçeneğidir.

Dünya Kültürel Miras Alanları için Yönetim Rehberi alan yönetimi şunlardır: 

1. Alanın tanımlanması
- Genel Bilgiler
- Kültürel bilgiler
- Çevresel Bilgiler
- Menfaatler/İlgililer
2. Değerlendirme ve Hedefler
- Alanın Statüsü
- Karakteristik ve Potansiyel
- Önemli özelliklerin tanımlanması/Politika Seçenekleri
3. Bütünsel yönetim için formülasyon
- Projeler
- Çalışma Planı
- Maliyet ve zamanlama
olmak üzere üç bölümde tanımlanmıştır.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ve Türkiye’nin Haziran 1996’da gerçekleştirdikleri “İN­SAN YERLEŞİMLERİ KONFERANSI HABİTAT II”nin sonunda yayınlanan “İS­TANBUL DEKLARASYONU”nda ortaklık, paylaşım ve sistemin içinde yer alacak aktörlerin tanımlanması çabaları görülmektedir.

Alan yönetiminin iki kapsamı vardır. Bunlar “konu kapsamı” ve “mekânsal kapsam” dır. Konu kapsamı içerisinde, sit alanları ve ören yerleriyle bağlantı noktalarının ve etkileşim alanlarının bir bütün olarak korunması, geliştirilmesi, yönetim planının hazırlanması, onaylanması, planın uygulanması ve denetlenmesi gibi temel konular bulunmaktadır. Mekânsal kapsam ise alan yönetiminin gerektirdiği yönetim planı içinde yer alan sit alanı ya da ören yeridir.

Ülkemizdeki kültür varlıklarını bilimsel çalışmalarla ortaya çıkarmak, korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarını tespit etmek, bakımını, onarımını, korunmasını sağlamak, tahribatını ve kaçakçılığı önleyici tedbirler almak ve bu amaçlar doğrultusunda faaliyetleri yürütmek üzere gerekli tedbirlerin alınması görevi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı yükümlü kılınmıştır. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesindeki idari ve teknik görevler Bakanlığa bağlı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile ona bağlı taşra teşkilatı olarak görev yapan Müze Müdürlükleri, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlükleri, Rölöve ve Anıtlar Müdürlükleri ile Restorasyon Konservasyon Merkez Laboratuvar Müdürlüğü aracılığıyla yürütülmektedir.

Korunması gerekli kültür varlığının devlet malı niteliğinde olmasının, bu mirasın korunmasında önemli bir katkı sağlayacağı ilk akla gelen çıkarım olacaktır. Ancak kültürel mirasa “nasıl olsa devlet sahip çıkıyor” algısına korumaya yönelik yasal yaptırımlar da eklenince bu değerlerin korunmasında “devlet” (yani toplumsal anlamda otorite) ile devlet kavramı (yönetim erkini elinde bulunduranlar) dışında kalanlar gibi sanal bir ayrım ortaya çıkması sonucunda yalnızlaşan ve ötekileştirilen ne yazık ki kültürel miras olmaktadır.

Bir alanın öykülendirilmesi toplum tarafından o alanın niteliğinin ve özelliğinin daha kolay algılanmasını sağlayarak alanın korunma gerekçesinin anlaşılmasını da kolaylaştırmaktadır. Doğru cevap B'dir.

I, II, III

eylem planı kısa, orta ve uzun erimli olarak tariflenebilir. Zaman dilimleri ile ilgili olarak Feilden ve Jokilehto’nun çalışmasında, kısa dönem 1 yıl, orta dönem 5 yıl, uzun dönem ise 30 yıl olarak önerilmiştir.

Taslak yönetim planının tartışılması, fikir alınmasına yönelik görüşmeler sürecinde, aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır (Thomas ve Middleton, 2003); • İlgi gruplarının (ortak ve paydaşların) belirlenmesi, • Eşitlik ve şeffaflığı temel alan bir yaklaşımın benimsenmesi, • Bilgilendirici, açık ve kullanımı kolay dokümanların üretilmesi, • Kültürel açıdan uygun bakış açısı çeşitliliğinin kullanılması, • Görüşlerin tekrar değerlendirilmesine hazır olunması, • Müzakere sürecindeki tüm yorumların kaydedilerek muhafaza edilmesi, • Soru sorulan konularda gelen isteklere ivedilikle cevap verildiğinden emin olunması, • Kabul edilen ya da edilmeyen farklı bakış açılarının dikkate alınması, • İnsanlara zaman konusunda baskı yaşamayacakları kadar bir süre verilmesi, ancak insanların ilgilerini kaybedecek kadar da ağır davranılmaması, • İlgi gruplarının sürece katılımları ve müzakere sürecinin planlanması, • Bilgilendirici bir süreç işletilmesi, • Yorum yapan kişilere danışmanlık sonuçlarının geri bildirilmesi önemlidir

Thomas ve Middleton ise Yönetim Planı hazırlanması sürecini, birbirini takip eden aşamalarla tariflemişlerdir: 
• 1. Aşama. Planlama öncesi
• 2. Aşama. Veri toplama, tarihi araştırma ve arazi çalışmaları,
• 3. Aşama. Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi,
• 4. Aşama. Alanın sorunları, fırsatlar ve tehditlerin belirlenmesi,
• 5. Aşama. Yönetim vizyonu ile amacının geliştirilmesi,
• 6. Aşama. Tanımlama ve değerlendirme seçenekleri,
• 7. Aşama. Taslak planın hazırlanması,
• 8. Aşama. Genel müzakereler ve halka taslak planın sunulması,
• 9. Aşama. Taslak planın revizyonu ve planın hazırlanması,
• 10. Aşama. Planın onayı,
• 11. Aşama. Yönetim planının uygulanması,
• 12. Aşama. İzleme ve gözden geçirme,
• 13. Aşama. Gözden geçirme ve yönetim planının güncellenmesi.

Taşınmaz kültür varlıkları, insanoğlunun tarih boyunca yarattığı ve yok edildiğinde geri dönüşü mümkün olmayan ortak değerler bütünüdür.

Demas’a göre planlama süreci  üç aşamada tariflenir;1. Kimliklendirme ve tanımlama, 2. Analiz ve değerlendirme, 3. Sonuç'tur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Uygulama yönetim planının üçüncü aşamasıdır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Arkeolojik alanlar, bulundukları yerin çeşitliğinin, kimliğinin ve deneyiminin tarihî, kültürel ve sosyal kanıtlarıdır. Bu bağlamda, arkeolojik özellik taşıyan alanlar ve bu alanlardaki mimari yapılar, yapı buluntuları ve izleri, kültürel miras kapsamında, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı niteliği taşımaktadır. Avustralya ICOMOS’u tarafından oluşturulan ‘Kültürel Öneme Sahip Yerlerin Korunması Amaçlı’ Burra Tüzüğü (1999), kültürel değere sahip olan yerlerin, insanların hayatlarını zenginleştirdiğini vurgular.