ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 17

Yapının ayakta kalmasını sağlamak pahasına özgünlüğünden ödün verilebilir, Koruma projesi kapsamında üretilecek koruma uygulama kararlarından biri olamaz.

Arkeolojik Sit Alanları,arkeolojik alanların bulunabileceği fiziksel çevrelerden biridir.

Yeniden kullanılabilir olması, arkeolojik alanlardaki kültür varlıklarının koruma gerekçelerinden değildir.

Kültür varlığının ilk inşa edildiği zamanki görünümünün elde edilmesi, bahsedilen kavramın karşılığıdır.

Mimari Belgeleme, Restitüsyon Önerisi, Koruma Projesi bahsedilen sürecin 3 aşamasıdır.

Anıtsallık değeri, Arkeolojik alandaki bir kültür varlığının sahip olduğu kültürel ve fiziksel değerlerden değildir.

Kentsel arkeolojik sit alanlarında ne tür müdahaleler yapılabileceği, 1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararında belirtilmiştir.

1951, hem ilke koyan hem de uygulamaya yönelik karar alan ve yasayla oluşturulmuş ilk kurum olan Gayri Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu (GEAYYK)'ın kuruluş yılıdır.

Bu tür karmaşık sit alanları da arkeolojik sit alanları gibi genellikle yerleşim alanları dışında yer alırlar.

Restitüsyon önerisi; bir kısmı ayakta kalabilmiş yapının, ilk inşa edildiği dönemdeki mimari biçimlenmesinin, plan şemasının, mimari süslemelerinin, kullanım özelliklerinin nasıl olduğunun ortaya çıkarılması amacıyla yapılan kurumsal bir çalışmadır.

Koruma projesi kapsamında üretilecek koruma uygulama kararları, sağlamlaştırma yapılması, tümleme yapılması, tamamlama yapılması, ayağa kaldırılması, mimari belgeleme çalışmaları sonucunda yapının taşıyıcı sistemden ya da malzeme bozulmalarından kaynaklı acil olarak müdahale edilmesi gereken kısımların belirlenmesi ve koruma örtüsünün tasarlanmasıdır.

Arkeolojik sit alanlarına, Anadolu’daki iyi örneklerden biri Aspendos Antik Kenti’dir. Aspendos Antik Kenti, Köprüçayı’nın dağlık bölgesinden düzlüğe ulaştığı yerde MÖ X. yy’ da kurulmuştur. Buradaki antik tiyatro MS II. yy’ da Romalılar tarafından inşa edilmiştir. Kent biri büyük, biri küçük iki tepe üzerine kurulmuştur. Önemli bir ticaret yolu üzerinde olduğu ve limana bağlandığı için Aspendos, her çağda önemli kentler arasında yer almıştır. Aspendos Tiyatrosu, Anadolu’daki antik tiyatrolar arasında iyi korunmuş yapılardan biridir. Mimarı Aspendoslu Theodorus’un oğlu Zenon’dur.

Arkeolojik alanlar geçmiş, bugün ve gelecek kuşaklar için estetik, tarihî, bilimsel, sosyal ve ruhani değerler içerirler. Bu bağlamda, arkeolojik alanlar ‘kültürel önem’e sahip yerlerdir. Arkeolojik alanda bulunan ve kültür varlığı niteliği taşıyan bir yapı, taşıdığı fiziksel ve kültürel değerler bakımından, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken bir dünya mirası niteliğindedir. Bu tür yapılar, ‘tek olma değeri’nin yanı sıra bünyesinde barındırdığı değerleri, bir dönemin mimarisini örneklediğinden, morfolojisi ve tipolojisi bakımından ve kullanılan inşaat tekniği nedeniyle ‘mimari ve estetik değeri’ ve ölçeği bakımından ‘anıtsallık değeri’ taşımaktadır. Yüzlerce yıldır ayakta kalabilmesi ya da izleri ile var olabilmesi nedeniyle ‘yaşlanma değeri’ bulunmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda arkeolojik kazılar 19. yüzyılın ortalarında başlamıştır.

Yapının ayakta kalabilmiş mevcut durumunun mimari olarak ifade edilmesine “yapının rölövesi” adı verilir.

Antik Dönem mimarisine ya da dokusuna, gerekli durumlarda çağdaş koruma örtüsü (korugan) yapılabilir.

Efes Antik Kenti, arkeolojik sit alanına bir örnektir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Aspendos Tiyatrosu, Anadolu’daki antik tiyatrolar arasında iyi korunmuş yapılardan biridir. Mimarı Aspendoslu Theodorus’un oğlu Zenon’dur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Patara Antik Kenti Antalya sınırları içerisindedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Koruma sürecinin yönetimini iki temel ölçekte tanımlamak mümkündür: Çevresel ve evrensel değişkenlerin oluşturduğu ‘Üst Ölçek’ ve mimari ölçeğin değişkenlerinden oluşan ‘Alt Ölçek’. Doğru yanıt C seçeneğidir.