ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 9

Yönetim planlarının kapsamı, amaçları ve yaklaşımı, alanın türüne (arkeolojik, kentsel, doğal vb.) ve yönetim ihtiyaçlarına göre birbirinden farklılaşabilir.

Yönetim planlaması konusunda hazırlanan ilk yayınlardan olan “Dünya Kültür Mirası Alanlar İçin Yönetim İlkeleri” isimli kitapta Feilden ve Jokilehto, yönetim planı hazırlanması sürecinde aşağıdaki çalışmaların yapılmasını önermektedir;

Thomas ve Middleton, Yönetim Planı hazırlanması sürecinde aşağıdaki aşamaların yapılmasını önermektedir;

Demas’a göre planlama süreci aşağıdaki şekilde üç aşamada tariflenir.
1. Kimliklendirme ve tanımlama: Bilgi toplanması,
2. Analiz ve değerlendirme: Değerlendirme çalışmaları,
3. Sonuç: Karar üretme’dir.

Taslak yönetim planının tartışılması, fikir alınmasına yönelik görüşmeler sürecinde,
aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır;

Arkeolojik alanın yönetim planlaması sürecine katkı verebilecek ilgi grupları aşağıdaki örnekte olduğu gibi belirlenebilir:
• Alanda çalışan kişiler (kazı ekibi, araştırmacı vb.),
• Araştırma, arkeoloji ve bilimsel topluluklar,
• Yerel, bölgesel ve ülkesel ölçekte karar mekanizmaları,
• Destek verecek dernek ve vakıflar,
• Sponsorlar,
• Yerel halk,
• Ziyaretçiler,
• Eğitimciler,
• Uluslararası kurumlar (ICOMOS, UNESCO).

Arkeolojik alanların önemine katkıda bulunabilecek değerler aşağıdaki şekilde
sıralanabilir;
• Tarihî değer,
• Arkeolojik değer,
• Sanatsal değer,
• Araştırma değeri,
• Kültürel değerler (somut ve somut olmayan),
• Mimari değer,
• Doğal / ekolojik değerler,
• Nadirlik değeri,
• Sosyal ve toplumsal değerler,
• Manevi ve dinî değerler,
• Sembolik ve kimlik değeri,
• Ekonomik değer,
• Fiziki/ mekânsal değer,
• Eğitim değeri,
• Jeopolitik değer,
• Siyasi değer,
• İnanç değeri,
• Askerî/ stratejik değer,
• Turizm değeri,
• Birden fazla değerin birleşimi de olabilir.

Demas yönetim değerlendirmesi aşamasında örnek olarak aşağıdaki konularda çalışılabileceğini belirtmektedir:
• Yasal ve yönetimsel kapsam
• Finansal temel
• Yetki Gücü
• Altyapı
• Bölgesel ve yerel gelişim içeriği
• Ziyaretçi rakamları, profilleri ve etkileri
• Organizasyon yapısı
• İzleme ve bakım sistemleri
• Araştırma değerlendirmesi Yönetim

Yönetim planı hedefleri,
• Kesin/özel,
• Başarılabilir ve gerçekçi,
• Zaman ilişkili,
• Ölçülebilir,
• Amaç, önem ve enderlik değerlerini yansıtan,
• İstenen sonu belirtmekle birlikte bitmeyen, sorunları doğru biçimde ele alan,
• Konuları yeterince dile getiren,
• Mantıklı,
• Öncelik sırasına göre yazılmış olmalıdır.

Yönetim planı hedefleri,
• Kesin/özel,
• Başarılabilir ve gerçekçi,
• Zaman ilişkili,
• Ölçülebilir,
• Amaç, önem ve enderlik değerlerini yansıtan,
• İstenen sonu belirtmekle birlikte bitmeyen, sorunları doğru biçimde ele alan,
• Konuları yeterince dile getiren,
• Mantıklı,
• Öncelik sırasına göre yazılmış olmalıdır (Thomas ve Middleton, 2003).

Arkeolojik alanlarda yönetim planlaması, alanın niteliğine, yer aldıkları ülkelerin yasal, yönetsel ve kurumsal yapılarına göre farklılaşabilir. Doğru cevap E'dir.

Arkeoloji, arkeolojik sit alanları için gerekli olan bölümdür.

Genel müzakereler ve halka taslak planın sunulması Thomas ve Middleton'un Yönetim Planı hazırlanması sürecinde tanımladıkları çalışmlardan biridir. Doğru cevap A'dır.

Neden alan önemlidir ve kimler tarafından değer verilmektedir? sorusu değerlendirme ve analiz aşamasında yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Gerekli değerlendirmeler yapılarak, alanın kültürel önemi belirlenir. Bu çalışma 2. aşama olan değerlendirme ve analiz aşamasında gerçekleştirilir. Doğru cevap A'dır.

Alanda çalışan kişiler (kazı ekibi, araştırmacı vb.),

• Araştırma, arkeoloji ve bilimsel topluluklar,

• Yerel, bölgesel ve ülkesel ölçekte karar mekanizmaları,

• Destek verecek dernek ve vakıflar,

• Sponsorlar,

• Yerel halk,

• Ziyaretçiler,

• Eğitimciler,

• Uluslararası kurumlar

Doğru cevap D'dir.

Paydaşlar sonuç önerilerini benimsemediklerinde plan uygulanmaz. Doğru cevap A'dır.

Zaman dilimleri ile ilgili olarak Feilden ve Jokilehto’nun çalışmasında, kısa dönem 1 yıl, orta dönem 5 yıl, uzun dönem ise 30 yıl olarak önerilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yönetim planı hedefleri, • Kesin/özel, • Başarılabilir ve gerçekçi, • Zaman ilişkili, • Ölçülebilir, • Amaç, önem ve enderlik değerlerini yansıtan, • İstenen sonu belirtmekle birlikte bitmeyen, sorunları doğru biçimde ele alan, • Konuları yeterince dile getiren, • Mantıklı, • Öncelik sırasına göre yazılmış olmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Değerlendirme sırasında, uygulama çalışmaları irdelenerek, gerekirse politika ve hedefler tekrar gözden geçirilip, çalışma revize edilmeli ve 5 yıllık yeni bir eylem planı hazırlanmalıdır. Doğru cevap E'dir.