ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

Thomas ve Middleton Yönetim Planı hazırlanması sürecini, birbirini takip eden aşamalar şunlardır: 

1. Aşama. Planlama öncesi
2. Aşama. Veri toplama, tarihi araştırma ve arazi çalışmaları,
3. Aşama. Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi,
4. Aşama. Alanın sorunları, fırsatlar ve tehditlerin belirlenmesi,
5. Aşama. Yönetim vizyonu ile amacının geliştirilmesi,
6. Aşama. Tanımlama ve değerlendirme seçenekleri,
7. Aşama. Taslak planın hazırlanması,
8. Aşama. Genel müzakereler ve halka taslak planın sunulması,
9. Aşama. Taslak planın revizyonu ve planın hazırlanması,
10. Aşama. Planın onayı,
11. Aşama. Yönetim planının uygulanması,
12. Aşama. İzleme ve gözden geçirme,
13. Aşama. Gözden geçirme ve yönetim planının güncellenmesi.

Bunlar içinde 10.Aşama Planın onayı olduğu için doğru cevap C seçeneğidir.

Demas’a göre planlama süreci aşağıdaki şekilde üç aşamada tariflenir. Bunlar: 

1. Kimliklendirme ve tanımlama: Bilgi toplanması,
2. Analiz ve değerlendirme: Değerlendirme çalışmaları,
3. Sonuç: Karar üretme’dir.

Arkeolojik alanların önemine katkıda bulunabilecek değerler şunlardır: 

Tarihî değer,
• Arkeolojik değer,
• Sanatsal değer,
• Araştırma değeri,
• Kültürel değerler (somut ve somut olmayan),
• Mimari değer,
• Doğal / ekolojik değerler,
• Nadirlik değeri,
• Sosyal ve toplumsal değerler,
• Manevi ve dinî değerler,
• Sembolik ve kimlik değeri,
• Ekonomik değer,
• Fiziki/ mekânsal değer,
• Eğitim değeri,
• Jeopolitik değer,
• Siyasi değer,
• İnanç değeri,
• Askerî/ stratejik değer,
• Turizm değeri,
• Birden fazla değerin birleşimi de olabilir.

Bunlar arasında psikolojik değer yoktur. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Yönetim değerlendirmesi aşamasında örnek olarak aşağıdaki konularda çalışılabileceğini belirtilir: 

Yasal ve yönetimsel kapsam
• Finansal temel
• Yetki Gücü
• Altyapı
• Bölgesel ve yerel gelişim içeriği
• Ziyaretçi rakamları, profilleri ve etkileri
• Organizasyon yapısı
• İzleme ve bakım sistemleri
• Araştırma değerlendirmesi
Yönetim Politikaları ile Stratejik

Yönetim planı hedefleri şunlardır: 

Mekan ilişkili bir durum olmadığından doğru cevap B seçeneğidir.

Taslak yönetim planının tartışılması, fikir alınmasına yönelik görüşmeler sürecinde, aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır. Bunlar: 

İlgi gruplarının (ortak ve paydaşların) belirlenmesi,
• Eşitlik ve şeffaflığı temel alan bir yaklaşımın benimsenmesi,
• Bilgilendirici, açık ve kullanımı kolay dokümanların üretilmesi,
• Kültürel açıdan uygun bakış açısı çeşitliliğinin kullanılması,
• Görüşlerin tekrar değerlendirilmesine hazır olunması,
• Müzakere sürecindeki tüm yorumların kaydedilerek muhafaza edilmesi,
• Soru sorulan konularda gelen isteklere ivedilikle cevap verildiğinden emin
olunması,
• Kabul edilen ya da edilmeyen farklı bakış açılarının dikkate alınması,
• İnsanlara zaman konusunda baskı yaşamayacakları kadar bir süre verilmesi, ancak insanların ilgilerini kaybedecek kadar da ağır davranılmaması,
• İlgi gruplarının sürece katılımları ve müzakere sürecinin planlanması,
• Bilgilendirici bir süreç işletilmesi,
• Yorum yapan kişilere danışmanlık sonuçlarının geri bildirilmesi önemlidir.

planlama süreci 3 aşamalı olarak ve aşağıdaki başlıklar
altında incelenecektir:

UNESCO Dünya Miras Merkezi’nin taşınmaz kültür varlıkları ile Dünya Miras Listesi’nde yer almak için başvuran ülkelerden “alan yönetim planı” hazırlamalarını istemesi, kültürel ve doğal nitelikli tüm koruma alanlarında bilimsel koruma yaklaşımlarının esas alındığı bir yönetim anlayışının gerekli görülmesinden kaynaklanmaktadır

Demas’a göre planlama süreci aşağıdaki şekilde üç aşamada tariflenir:
1. Kimliklendirme ve tanımlama: Bilgi toplanması,
2. Analiz ve değerlendirme: Değerlendirme çalışmaları,
3. Sonuç: Karar üretme’dir.

Arkeolojik alanların önemine katkıda bulunabilecek değerler aşağıdaki şekilde
sıralanabilir;
• Tarihî değer,
• Arkeolojik değer,
• Sanatsal değer,
• Araştırma değeri,
• Kültürel değerler (somut ve somut olmayan),
• Mimari değer,
• Doğal / ekolojik değerler,
• Nadirlik değeri,
• Sosyal ve toplumsal değerler,
• Manevi ve dinî değerler,
• Sembolik ve kimlik değeri,
• Ekonomik değer,
• Fiziki/ mekânsal değer,
• Eğitim değeri,
• Jeopolitik değer,
• Siyasi değer,
• İnanç değeri,
• Askerî/ stratejik değer,
• Turizm değeri,
• Birden fazla değerin birleşimi de olabilir.

Alan yönetim planları, planın hazırlanması, uygulanması ile planın izlenmesi ve revize edilmesi olarak belirlenen 3 ana hareket ile devam eden bir süreci tarifler: 

1. Yönetim Planının hazırlanması
2. Planın uygulanması
3. Planın izlenmesi ve revize edilmesi.

Analiz ve değerlendirme evresi, yönetim planı hazırlama sürecinin 2. aşamasıdır.

Alan yönetim planı hazırlanması sürecinde çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlatılan Arkeolojik Alanlar İçin Yönetim Planı Hazırlanması Süreci 27.11.2005 tarih ve 26006 sayılı yönetmelik çerçevesinde sürdürülecektir.

“Yönetim planlarının yetkili idarece hazırlanması veya hazırlattırılması hallerinde uzman bir danışman sorumluluğunda plan hazırlama ekibi kurulur. Kurulacak bu ekip, en az;

a. Kentsel sit alanları ve tarihi sit alanları için; üniversitelerin mimarlık, şehir ve bölge planlama, sanat tarihi, kamu yönetimi, işletme ve ekonomi bölümleri,
b. Arkeolojik sit alanları için; üniversitelerin mimarlık, şehir ve bölge planlama, sanat tarihi, arkeoloji, kamu yönetimi, işletme ve ekonomi bölümleri,
c. Doğal sit alanları için; üniversitelerin şehir ve bölge planlama, kamu yönetimi, işletme, çevre mühendisliği ile alanın doğal karakterine bağlı olarak orman mühendisliği, jeoloji/jeomorfoloji/jeoloji mühendisliği, ziraat mühendisliği, peyzaj mimarlığı, hidroloji, biyoloji, zooloji gibi bölümleri mezunu
uzmanlardan oluşur.” ifadesi yer almaktadır.

“Yönetim planlarının yetkili idarece hazırlanması veya hazırlattırılması hallerinde
uzman bir danışman sorumluluğunda plan hazırlama ekibi kurulur. Kurulacak bu
ekip, en az;
a. Kentsel sit alanları ve tarihi sit alanları için; üniversitelerin mimarlık, şehir ve
bölge planlama, sanat tarihi, kamu yönetimi, işletme ve ekonomi bölümleri,
b. Arkeolojik sit alanları için; üniversitelerin mimarlık, şehir ve bölge planlama,
sanat tarihi, arkeoloji, kamu yönetimi, işletme ve ekonomi bölümleri,
c. Doğal sit alanları için; üniversitelerin şehir ve bölge planlama, kamu yönetimi,
işletme, çevre mühendisliği ile alanın doğal karakterine bağlı olarak
orman mühendisliği, jeoloji/jeomorfoloji/jeoloji mühendisliği, ziraat mühendisliği,
peyzaj mimarlığı, hidroloji, biyoloji, zooloji gibi bölümleri mezunu
uzmanlardan oluşur.” ifadesi yer almaktadır.

Arkeolojik alanın yönetim planlaması sürecine katkı verebilecek ilgi grupları
(ortak ve paydaşlar) aşağıdaki örnekte olduğu gibi belirlenebilir:
• Alanda çalışan kişiler (kazı ekibi, araştırmacı vb.),
• Araştırma, arkeoloji ve bilimsel topluluklar,
• Yerel, bölgesel ve ülkesel ölçekte karar mekanizmaları,
• Destek verecek dernek ve vakıflar,
• Sponsorlar,
• Yerel halk,
• Ziyaretçiler,
• Eğitimciler,
• Uluslararası kurumlar (ICOMOS, UNESCO).

“Yönetim planlarının yetkili idarece hazırlanması veya hazırlattırılması hallerinde uzman bir danışman sorumluluğunda plan hazırlama ekibi kurulur. Kurulacak bu ekip, en az; a. Kentsel sit alanları ve tarihi sit alanları için; üniversitelerin mimarlık, şehir ve bölge planlama, sanat tarihi, kamu yönetimi, işletme ve ekonomi bölümleri, b. Arkeolojik sit alanları için; üniversitelerin mimarlık, şehir ve bölge planlama, sanat tarihi, arkeoloji, kamu yönetimi, işletme ve ekonomi bölümleri, c. Doğal sit alanları için; üniversitelerin şehir ve bölge planlama, kamu yönetimi, işletme, çevre mühendisliği ile alanın doğal karakterine bağlı olarak orman mühendisliği, jeoloji/jeomorfoloji/jeoloji mühendisliği, ziraat mühendisliği, peyzaj mimarlığı, hidroloji, biyoloji, zooloji gibi bölümleri mezunu uzmanlardan oluşur.” ifadesi yer almaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

I. Aşama (Kimliklendirme ve Tanımlama: Bilgi Toplama, Envanterleme ve İlgi Gruplarının Belirlenmesi): Olabildiğince kapsamlı ve ayrıntılı bir yaklaşımla gerçekleştirilmesi gereken araştırma konuları aşağıdaki şekilde sıralanabilir; • Alanın coğrafi konumu, • Arkeolojik alanın bulunuş öyküsü, • Tarihî süreçte kişi ve kurumlarca hazırlanan alana ilişkin tespit, tescil ve envanter çalışmalarına yönelik yazılı ve görsel verilerin yanı sıra, kazı ve restorasyon çalışmaları ile ilgili bilgi veren rapor, grafik, çizim, resim vb. belgelerin de arşivlerde, kütüphanelerde araştırılması, • Alan yönetim planı sınırı ve tampon bölge sınırının belirlenmesi ve yetkili makamlarca onaylanması, • Alan ile ilgili resmî kurumlarca gerçekleştirilen çalışmalar, • Koruma amaçlı imar planı ve diğer planlarda alana ilişkin geliştirilen kararlar, • Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları ve ilgili diğer resmi kurumlarca alana ve içindeki yapılara ilişkin alınan kararlar, • Alanın korunmasından sorumlu kurum ve kuruluşlar, • Mülkiyet durumu, arazi kullanımı, ana erişim yolları, doğal çevre ve diğer şart ile kısıtlamaların araştırılması, • İklim, jeolojik yapı, topografya, hidroloji vb. fiziksel özelliklerin araştırılması, • Alandaki yapılara ilişkin veri toplanması, yapı kimlik kartlarının oluşturulması, çalışmalar sırasında yapıların ölçekli krokilerinin çizilmesi, sorunlarının, yapı malzemelerinin ve yapı sistemlerinin incelenmesi ve bunların ölçekli krokiler üzerine işlenmesi, • Alanın yakınında yaşayan insanların sosyoekonomik şartlarının araştırılması (nüfus, eğitim düzeyi, ekonomik yapı vb.). Doğru cevap B şıkkıdır.

Alan Yönetim Planlaması sürecinde amaçlar belirlendikten sonraki adım paydaşların belirlenmesi adımıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Planlama sürecinde, planlama ilkeleri ve yürürlükte olan yönetmelik ve mevzuatla uyumlu şekilde, merkezî ve yerel yönetim kurumları, koruma alanı çalışanları, uluslararası danışma organları, yerel halk, sivil toplum kuruluşları ve diğer paydaşlar tarafından arkeolojik alanların korunmasına yönelik olarak üretilecek kararlar, öncelikle o bölgede yaşayanları ilgilendirecektir. Planlama yapılırken bölgede yaşayan insanların kararlardan nasıl etkileneceğinin düşünülmemesi, kararların onların katılımı olmadan alınması, bu insanların yalnızca planın sonuçlarına katlanıyor olmalarına yol açacaktır. Doğru cevap B şıkkıdır.