ARAMA KURTARMA BİLGİSİ VE ETİK DEĞERLER

Cisim dalglaları olan P dalgaları, sismografa ilk ulaşan ilk deprem dalgası olup hızı kabuğun yapısına göre 1,5 km/s ile 8 km/s arasında değişir. P dalgaları her ortamda (katı-sıvı-gaz) yayılırlar. S dalgaları ise yalnızca katı kütlelerde hareket ederler. Ayrıca P dalgaları boyuna dalgalar iken S dalgaları enine dalgalardır. Ayrıca S dalgaları cisim dalgalarıdır. Doğru cevap E'dir.

Depremler, yerkabuğundaki kayanın kırılgan özelliğe sahip olmasından dolayı yüksek basınç (gerilme, sıkışma veya bükülme) altında kırılmasıyla oluşur. Bu hareket, kayanın en zayıf noktasında kırılmasıyla ‘Fay’ adı verilen kırıklar oluşturur.
Yeryüzü, oluşan fay boyunca kayar ve büyük boyutta enerji açığa çıkar. Bu enerjinin oluşturduğu titreşim de depremi yaratır. Depreme neden olan yeryüzü kırılma ya da kaymalarının başladığı noktaya ‘Deprem odağı (iç merkez)’, bu noktanın tam üzerine rastlayan alana ise ‘Deprem merkezi (dış merkez)’ adı verilir. Bazen büyük bir ana deprem olmadan önce küçük sarsıntılar olur. Bu küçük sarsıntılara “öncü depremler” denilmektedir. Büyük bir depremden sonra da belki birkaç yüz adet küçük deprem olmaya devam eder. Bu küçük depremler de “artçı depremler” olarak isimlendirilir. Doğru cevap D'dir.

İç kuvvetlerin neden olduğu gerilimlerin boşalması ile meydana gelen yer kabuğu hareketlerinin yol açtığı sarsıntılara tektonik depremler denir. Gerek şiddet gerekse etki alanı bakımından en önemli ve yıkıcı olan depremler, tektonik depremledir. Yeryüzünde olan depremlerin %90'ı bu gruba girer. Doğru cevap E'dir.

Depremde arama kurtmarma çalışmalarının temel amacı afetzedenin bulunduğu yeri tespit etmek, afetzedeye ulaşmak, gerekiyorsa afetzedeye bulunduğu yerde ilk yardım uygulamak ve afetzedeyi enkazdan çıkartarak güvenli alanlara ulaştırmaktır. Doğru cevap C'dir.

Olası afetzedelere, enkazdaki katlar arasındaki boşluklardan yararlanılarak ve en alt katmana kadar dehliz açma şeklinde ilerlenerek ulaşılmaya çalışılan bir tekniktir.
Enkaz arasında açılan dehlizlerde önemli olan, enkazın arasındaki (beton, kirişler, kolon, ve demirler v.s.) engellerin alt, üst ya da çevresinden aşarak ilerlemektir. Bu nedenle, kayma ve göçme risklerine bağlı olarak, destek malzemeleri kullanmak gerekebilir. Doğru cevap A'dır.

Deprem sonrası, ne zaman ve hangi koşulda nasıl bir engel ya da zorlukla karşılaşılacağı ön görülemediğinden, çok sayıda ve farklı uzman ve özelliklere sahip ekip ve ekipmanlara ihtiyaç duyulur. Ekip personellerinin uzmanlıkları, uyguladıkları yöntem ve çalışma koşullara uygun olarak yapılacak arama kurtarma çalışmalarının imkan, özellik ve tekniklerine göre; fizyolojik özellikler (ses, dinleme, …vb.), basit araç ve gereçler (megafon, düdük, … vb.), özel ekipmanlar (köpek, dinleme cihazı, …vb.), ağır iş makinalarının (vinç, dozer, …vb.) biri ya da birkaçı kullanılarak çalışmalar yürütülür. Ancak, arama kurtarmaya katılacak her personel, yardım alan değil yardım eden olması gerektiğini asla unutmamalıdır. Bu nedenle ve öncelikle kişisel ilk yardım çantası, kask/baret, el feneri/kafa lambası, respiratör, (maske), diz pedi, çizme/bot, çok amaçlı çakı, pusula, iş eldiveni, uygun giysi, uyku tulumu, çadır, seyyar ocak, yiyecek-içecek, emniyet kemeri, ip, perlon, ve halat, jumar,sekizli, karabina, çöp torbası vb kişisel malzemesine sahip olunmalıdır.

Çok amaçlı sedye, termal kamera, akustik dinleme cihazı ve karabina özel amaçlı ekipmalardır. Doğru cevap C'dir.

Güvenlik sağlanırken öncelik kurtarmayı yapacak kişi veya kişilerin emniyetidir.

İtfaiye: 110, Acil servis: 112, Polis: 155 ve Orman yangını: 177'dir. Doğru cevap C'dir.

Depremin nasıl oluştuğunu araştırmak için deprem dalgalarının yer kabuğu içerisinde yönü, doğrultusu, sarsıntının şiddeti ve ölçüsü bilimsel olarak incelenir. Deprem ile ilgili konuları ince- leyip değerlendiren bilim dalına “SİSMOLOJİ” denir. Doğru cevap A'dır.

Sismoloji bilim dalı, çeşitli deprem dalgaları belirlemiştir. Bunlar; Cisim dalgaları (P dalgaları ve S dalgaları) ve Yüzey dalgaları (Rayleigh ve Love dalgaları) olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

P dalgaları: Deprem odağından çevreye ya- yılan boyuna dalgalardır. Sismografa (depremin şiddetini ölçen cihaz) ilk ulaşan ilk deprem dalgasıdır. Hızı, kabuğun yapısına göre 1,5 km/s ile 8 km/s arasında değişir. Doğru cevap E'dir.

Tektonik depremler: İç kuvvetlerin neden olduğu gerilimlerin boşalması ile meydana gelen yer kabuğu hareketlerinin yol açtığı sarsıntılara denir. Gerek şiddet gerekse etki alanı bakımından en önemli ve en yıkıcı olan depremlerdir. doğru cevap B'dir.

Derin arama kurtarma çalışmaları: Enkazın altlarına girerek, canlı olma olasılığı olan tüm boşlukların arandığı, gerektiğinde özel araçların kullanıldığı, bilgi ve beceri gerektiren zor ve karmaşık tekniklerin kullanıldığı arama kurtarma çalışmalarıdır. Doğru cevap C'dir.

Sekizli, Karabina, Perlon, Jumar ve Respiratör (maske) kişisel ekipmanlardan olup altılı olarak tanımlanan bir ekipman bulunmamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Orta hasar: Taşıyıcı duvarlarda köşegen veya diğer çatlaklar. Kolon, kiriş ve perdelerde büyük çatlaklar var. Doğru cevap B'dir.

Çok Ağır Hasar: Taşıyıcı elemanlar ve birleşim bölgelerinde çok fazla hasar ve ayrılmalar. Binanın tümünde çarpılma, kısmen veya tamamen göçme var. Doğru cevap D'dir.

Deprem Öncesi Yapısal Hasarlara Karşı Alınacak Önlemler: İmar planında konuta ayrılmış yerler dışındaki yerlere ev ve bina yapmamak. Ev ya da binalarımızı; Kaygan ve dere kenarlarına, Gevşek toprağa, Meyilli yerlere, Dik yarların yakınına, Boğaz ve vadilerin içine yapmamak. Yapıları deprem etkilerine karşı dayanıklı (Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygun olarak) yapmak. Yapıları amacına uygun yapmak ve kullanmak. Mevcut yapıların dayanıklılıklarını arttırmak. Doğru cevap E'dir.

Depremin oluşumu ve deprem dalgalarının etkileriyle, yeryüzünde değişik biçim ve şiddetlerde hareketlilikler oluşabilir. Bu hareketlilikler sonucu kıtaların kayması, yeryüzünde çatlak ve kırıkların oluşması, volkanik volkanik faaliyetler, heyelan, erozyon ve çığlar ile Tsunami, sel ve yangınlar olabilir. Depremlerin etkileriyle binaların çökmesi, can ve mal kaybı, salgın hastalıklar görülebilir, temel ihtiyaç malzemelerinin temininde zorluklar yaşanabildiği gibi insanlarda ruhsal ve psikolojik rahatsızlıklar gibi çok sayıda etkilerini sayabiliriz. Doğru cevap E'dir.

Deprem riskinin fazla olduğu ülkemiz, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fay Hatları adı verilen yerel fay hatlarını barındırır. Temel olarak kıtasal levha hareketleri ülkemizdeki bu faylara etki ederek depremlere neden olmaktadır.