ARAMA KURTARMA BİLGİSİ VE ETİK DEĞERLER - Deneme Sınavı - 4

Tabun, Sarin, Soman ve VX sinir gazı iken Fosgen yakıcı ajandır. Doğru cevap E'dir.

Sinir gazına maruz kalınacağı önceden biliniyorsa 8 saatte bir Pridostigmin tablet alınır. Sinir gazına maruz kalınca tablet alımı kesilir ve Atropin uygulamasına geçilir. Doğru cevap A'dır.

Göz yaşartıcı ve kusturucu gazlar, kargaşa kontrol gazlarıdır. Bu gazlar, ayaklanma veillegal gösterilerde kullanılan geçici etkileri olan gazlardır. Doğru cevap B'dir.

Canlı mikroorgaaizma ya da toksinlerinin panik ve kargaşa yaratmak için sivil halkı hedef almasına biyoterörizm denir. Doğru cevap B'dir.

Biyolojik ajanların elde edilmeleri, üretimleri kolay, hızlı ve ucuzdur. Maliyeti düşük olduğundan fakir ülkelerin atom bombasıdır. Son derece toksiktir. Saptanması güçtür ve duyularla anlaşılmaz. Teşhis ve tedavileri güçtür ve ilaçlara dirençlidir. Rüzgâr altında yayılım, oldukça geniş alanda toplu ölümlere yol açar. Doğru cevap C'dir.

Atoma yüksek enerjili elektronlar çarptırılarak atomdan elektron koparılır. Bu elektronların yerine daha yüksek seviyeden elektronlar atlar ve boşluğu doldurur. Bu sırada oluşan enerji fazlalığı X ışını şeklinde dışarı çıkmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Ani nükleer radyasyon maruziyetinde çok sayıda kişi kontamine olur. Bu kişilerin çoğu yaralı değil, sadece kontaminedir. Kontamine kişilerin, hastaneye aynı anda müracaat edip sistemi kilitlemelerine izin verilmemelidir. Yapılması gereken; radyasyona maruz kalan kişilerin hızla bölgeden uzaklaştırılması, arındırma, oluşan paniğin tıbbi yönetimi ve kamuoyunun bilgilendirilmesidir. Radyasyona maruziyette arındırma, yanık tedavisi ve iyot kullanımı önemlidir. Şüpheli durumda ALO TAEK 172 aranmalıdır. En yakın sığınağa gidilmelidir. Sığınağa girmeden önce 30–60 dakika zaman mevcuttur. Sığınağa girmeden önce giysideki tozlar, çırpılır ya da süpürülür. Sağlık personeli tarafından dağıtılan iyot tableti kullanılmalıdır. Doğru cevap A'dır.

En yüksek solunum düzeyi ve daha az derecede deri koruması gerektiğinde uygulanmaktadır. ancak A tipinden daha az güvenlidir. Dekontamine edilen ortamdaki personel tarafından kullanılmaktadır. Isı ve ter buharı dışarı atılmadığı için giyilme süresi kısıtlıdır, uzun süre giyilmez. Kullanıcı için eğitim şarttır. Doğru cevap B'dir.

Saldırı ihtimali var olduğunu işaret eden sarı ikaz, 3 dakika süren düz siren sesi ile duyurulur. Doğru cevap A'dır.

KBRN tehlikelerinde; İl Sağlık Müdürlüğü, İl İtfaiye Birlikleri, İl Emniyet Birimleri (Polis, Jandarma), Türk Silahlı Kuvvetleri, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (İl Meteoroloji Müdürlüğü), Belediyeler, Mahalle Gönüllüleri Dernekleri ve Sivil Toplum Kuruluşları aynı anda ve aynı yerde çalışmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Etik hayatın her alanıyla ilgili olan, çeşitli disiplinleri ilgilendiren, çok boyutlu (normatif, analitik, uygulamalı) bir bilgi ve çalışma alanıdır. Etik, uygulamaya dönük genel tanımlamayla, birey ya da toplulukların değerlendirme ve davranışlarında doğru ile yanlışı, iyi ile kötüyü ayırt etmelerine rehberlik eden değerler, ilkeler ve standartlardır. Bireysel özelliklere bakılmaksızın uyulması gereken ve genel kabul gören bir çerçeve sunan etik  değerler, ilkeler ve standartlar birey ya da topluluklara doğru ve nitelikli davranışı işaret eder; hangi yöne gideceklerine, nasıl davranacaklarına ise kişiler kendileri karar verir.

Birey açısından ahlak verili (önceden belirli) bir toplumsal sistemdir; etik ise bir ahlaki duruş, davranış tercihi için bir ölçü, bir kılavuzdur.

I. ve III. ifadeler ahlak kavramını tanımlamaktadır.

Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken Yönetmelik’te belirtilen etik davranış ilkelerine uymakla yükümlüdürler. Bu ilkeler şöyle sıralanmaktadır:    

• Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
• Halka hizmet bilinci
• Hizmet standartlarına uyma
• Amaç ve misyona bağlılık
• Dürüstlük ve tarafsızlık
• Saygınlık ve güvenlik
• Nezaket ve saygı
• Yetkili makamlara bildirim
• Çıkar çatışmasından kaçınma
• Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması
• Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı
• Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı (amaç dahilinde kullanım)
• Savurganlıktan kaçınma
• Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyandan kaçınma
• Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık
• Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu
• Eski kamu görevlileriyle ilişkiler (ayrıcalık tanımama)
• Mal bildiriminde bulunma

Etik Komisyonları kurumlarında etik davranış ilkelerinin personele tanıtılması ve benimsetilmesine yönelik bilgilendirme, bilinçlendirme ve değerlendirme toplantılarının yapılması, Kamu Görevlileri Etik Kurulu ile işbirliği içerisinde kurumsal mesleki etik ilkelerin tespit edilmesi, hizmet içi eğitim programlarına ve görevde yükselme eğitim ve sınav konularına etik ilkelerin eklenmesi ve uygulamanın gözetilmesi, kurumsal etik eğitimi stratejisinin hazırlanması ve uygulanması, kurumlarınca verilen hizmetler açısından etik sorun alanlarının tespit edilmesine yönelik çalıştaylar düzenlenmesi, etik çalışmalar hakkında üst yöneticiye rapor sunulması faaliyetlerinde bulunmaktadır.

Etik Platform ile kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları ve sendikaların etik kültürün geliştirilmesi kapsamında işbirliği yaptığı bir mekanizma kurulmuştur. Etik Platform üyesi kurum ve kuruluşlar dönemsel olarak bir araya gelerek, etik kültürün geliştirilmesi doğrultusunda yapılan çalışmaları değerlendirmektedir. 2017 yılı itibarıyla, Etik Platform’da 13 kamu kurumu ile 24 sendika, meslek ve sivil toplum kuruluşu olmak üzere toplam 37 kuruluş temsil edilmektedir.

Bir başka deyişle, birey açısından ahlak verili (önceden belirli) bir toplumsal sistemdir; etik ise bir ahlaki duruş, davranış tercihi için bir ölçü, bir kılavuzdur. Belirli bir zamanda ya da belirli bir coğrafyada geçerli olan ahlak kuralları zaman içerisinde değişebildiği gibi (örneğin, önceden onaylanmayan davranışlar daha sonra benimsenerek desteklene bilmektedir), toplumdan topluma ya da aynı toplum içinde farklı kesimler bakımından
da farklılık gösterebilmektedir. Etik değer ve ilkeler ise genel olarak uluslararası düzeyde de kabul gören yaklaşımlara dayanmaktadır ve belirli bir sürekliliğe sahiptir.

Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken Yönetmelik’te belirtilen etik davranış ilkelerine uymakla yükümlüdürler. Bu ilkeler şöyle sıralanmaktadır:

• Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
• Halka hizmet bilinci
• Hizmet standartlarına uyma
• Amaç ve misyona bağlılık
• Dürüstlük ve tarafsızlık
• Saygınlık ve güvenlik
• Nezaket ve saygı
• Yetkili makamlara bildirim
• Çıkar çatışmasından kaçınma
• Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması
• Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı
• Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı
(amaç dahilinde kullanım)
• Savurganlıktan kaçınma
• Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyandan kaçınma
• Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık
• Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu
• Eski kamu görevlileriyle ilişkiler (ayrıcalık tanımama)
• Mal bildiriminde bulunma

Etik komisyonları ve yetkili disiplin kurullarıdır. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (R.G. 13.04.2005/25785) gereğince Bakanlıklar, Bağlı ve İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları, Valilikler, Kaymakamlıklar,
Büyükşehir, İl, İlçe Belediye Başkanlıkları ve İl Özel İdarelerinde Etik Komisyonları oluşturulmuştur. Etik Komisyonlarının temel görevleri şu başlıklar altında tanımlanmıştır:
• Kurumlarında etik kültürünü yerleştirmek ve geliştirmek,
• Personelin etik davranış ilkeleri konusunda karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve yönlendirmede bulunmak,
• Kurumlarındaki etik uygulamaları değerlendirmek.

Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafından yayınlanan Etik Rehberi’nde (2017) kamu görevlilerinin günlük hayatlarında sıklıkla karşılaştıkları ya da karşılaşabilecekleri etik ikilemler başlıca dört grupta ele alınmaktadır:
1. Kamu görevlilerinin önlerindeki seçeneklerin hiç birisinin tam manasıyla tatmin edici olmadığı, ancak diğerlerine göre daha iyi olan seçeneğin belirlenmesi durumu,
2. Seçeneklerin birden fazlasının ya da tamamının kendi başına iyi olduğu ve birisinin seçilmesi halinde diğerinden vazgeçilmesinin gerektiği durum (“en iyi”ler arasında bir seçim yapmak),3. Farklı kişi ve gruplar üzerinde farklı etki ve sonuçlar doğurması muhtemel bir kararın verilmesi durumu,
4. Kamu görevlilerinin verecekleri kararın muhtemel sonucundan, kendilerinin ya da yakınlarının olumlu ya da olumsuz ve/veya dolaylı ya da dolaysız etkilenmeleri (“çıkar çatışması”) durumudur. Böyle durumlarda, ilke olarak, karardan olumlu ya da olumsuz ve/veya dolaylı ya da dolaysız olarak etkilenebilecek kamu görevlilerinin, karar verme sürecine katılmamaları gerekmektedir.

Meslek etiği, genel tanımla, mesleklerde uyulması gereken değerlere dayalı ilkeler ve davranış kurallarıdır. Aynı meslekte çalışan bireyler için meslek etiği ve davranış kuralları evrensel nitelik taşıyabilmektedir.

IFRC Davranış Kuralları şöyledir:

1. İnsani zorunluluklar önceliklidir (İnsani yardım alma ve sağlama hakkı temel bir insan hakkıdır).

2. Yardımlar, bu yardımı alanların ırkı, dini ya da uyruklarına bakılmaksızın ve hiçbir ayrım gözetilmeksizin sağlanır. Yardım öncelikleri yalnızca ihtiyaç temelinde belirlenir.

3. Yardımlar belli bir siyasal ya da dini görüşü desteklemek için kullanılmayacaktır. 

4. Hükümetlerin dış politika aracı olarak hareket etmemeye çalışmalıyız.

5. Kültürlere ve geleneklere saygılı olacağız.

6. Afet müdahalesini yerel kapasite üzerine kurmaya çalışacağız.

7. İnsani yardım çalışmalarının yönetimine, bu yardımı alan kişilerin katılımını sağlayacak yollar bulacağız.

8. İnsani yardım, temel ihtiyaçları karşılamaya olduğu kadar, gelecekteki zarar görebilirlikleri de azaltmaya yönelik olmalıdır.

9. Kendimizi hem yardım etmeye çalıştıklarımıza hem de bağışçılarımıza karşı sorumlu tutuyoruz.

10. Bilgilendirme, tanıtım ve duyuru faaliyetlerimizde, afetten etkilenen kişileri umutsuz, acınacak varlıklar olarak değil, gerçekte oldukları gibi onurlu insanlar olarak göstereceğiz.