ANTROPOLOJİ

Antropoloji nedir?; sorusuna genel ve kısaca verdiğimiz tanım, “İnsan bilimi” dir.

Dil bilim, dil olgusu ve dillerin temel ögelerini bilimsel olarak inceleyen bir bilimdir. Konuşma
ve konuşmadaki seslerin birleşerek kelimeleri nasıl
oluşturduğu üzerine düşünmektedirler.

Dil bilgisinin temel birimleri ses bilim (phonology),
biçim bilim (morphology) ve söz dizimidir
(syntax).

Ses birim bilgisi (fonem); bir dilde iki sözcüğün
anlamını birbirlerinden ayıran en ufak ses
parçasına ses birim denir (Başkan, 2006:154).

Biçim bilim (morfoloji); bir dildeki sözcük
oluşumuyla (fiil çekimleri, çoğul ekleri ve birleşik
sözcükler vb.) ilgili kalıplar ve kuralları inceler
(Haviland, Prins, Walrath, McBride, 2008: 223).
Biçim bilimin temel konuları; sözcüklerin oluşumu
ve kök yapısı, bükümün çeşitli biçimleri (tekil/
çoğul, zaman, cins, kişi, vd.), ön ek ve son eklerle
yapılan türetme sorunları ve çekim özellikleridir
(Emiroğlu, Aydın, 2020: 308).

Biçim birim (morfem); “bir dilde anlam taşıyan
en küçük ses birimleridir. Biçim birimler, ses
birimlerinden farklıdır çünkü kendi başına bir anlamları
olmasa da eklendikleri sözcüklerin anlamını
değiştirirler” (Haviland, Prins, Walrath, McBride,
2008: 223). Örneğin kuşlar sözcüğündeki ‘lar’
çoğul eki bir biçim birimdir (Emiroğlu, Aydın,
2020: 308).

Söz dizimi (sentaks): Bir dildeki cümle yapısını,
inceleyen bilim dalıdır. Sözcük ve sözcük
öbeklerinin yapısı ile bu öbeklerin cümle içinde
nasıl kullanıldığını belirleyen dil bilgisi kurallarını
araştırır.

Dil antropolojisi, insan dillerini inceler
ve dil ile kültür arasındaki ilişki anlamaya
çalışır.

“Kültür; toplum, insan, eğitim süreci ve kültürel
muhteva gibi değişkenlerin ve bunlar arasındaki karmaşık
ilişkilerin bir işlevidir.” (2005: 101).
Bu tanımda dikkat edilmesi gereken nokta;
Güvenç’in kültür ile ilgili “karmaşık ilişkilerin işlevi”
vurgusunu yapmış olmasıdır. Böylelikle Tylor’ın
tanımındaki ‘karmaşık bir bütündür’ün olgusunun
nasıl oluştuğunu açıklamış olur. Bu karmaşık ilişkilerin
işlevini sağlayan araç ise dil’dir.

Dil antropolojisinin kurucusu Franz Boas olarak
kabul edilir. Bu ekolü devam ettiren kişi öğrencisi
Edward Sapir olmuştur.

Antropoloji kısaca “İnsan bilimi” dir.

Söz dizimi (sentaks); bir dildeki cümle yapısını, inceleyen bilim dalıdır.

Bozkurt Güvenç

GİRİŞ

Baudouin de Courtnay

DİL BİLİM VE TEMEL BİRİMLERİ

Duranti

DİL VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ

Güvenç

Dil ve Kültür İlişkisi: Kültür Yumağı Modeli

Dil

Dil ve Kültür İlişkisi: Kültür Yumağı Modeli

Yankı Sözcük (Onomatopoetic Word) Kuramı

DİL ANTROPOLOJİSİNİN TARİHÇESİ: ÖNCÜLER

Franz Boas

DİL ANTROPOLOJİSİNİN TARİHÇESİ: ÖNCÜLER

Mavi

Sapir-Whorf Hipotezine Karşı Evrenselci Görüş