ANTROPOLOJİ

Dini antropolojik açıdan ele alan ilk çalışmalar Edward B. Tylor, Max Müller, James G. Frazer ve Robertson Smith tarafından yapılmıştır.

Amerikan din antropoloğu James Lett (1997:116), Evans-Pritchard’ın düşüncesine karşı çıkarak antropologların dinî inançların doğruluğunu veya yanlışlığını araştırma konusunda entelektüel ve etik bir zorunlulukları olduğunu savunur ve şu sonuca varır: “hiçbir dinî inancın doğru olmadığını biliyoruz çünkü dinî inançlar ne yanlışlanabilirler ne de yanlışlanmışlardır”.

Animizm: Bitkilerin, hayvanların, cansız nesnelerin veya şimşek, fırtına gibi doğa olgularının, yani doğadaki her şeyin ruha sahip olduğu inancı etrafında örgütlenen bir din sistemidir. Animizm genellikle insanların doğaya hükmetmeye çalışmadığı, kendilerini doğanın bir parçası olarak görüp yaşadığı toplumlarda görülür.

Soyut güçler: Pek çok kültür kişisel olmayan bir doğaüstü güce duyulan inanç etrafında örgütlenmiştir, bu din tipine animatizm adı verilir. Mana fikri de buna bir örnektir.

Canlandırma ayinleri zor dönemlerde, hatta felaketler sırasında ortaya çıkan, doğaüstü güçlerin yardımıyla toplumu içinde bulunduğu zor durumdan kurtarmaya yönelik ritüellerdir. Bunlara bir örnek olarak Güney Pasifik’teki Tanna Adası’ndaki John Frum ritüeli gösterilebilir.

Komünitas, topluluk üyelerinin gündelik yaşamdaki hiyerarşinin dışına çıkıp eşitler olarak gerçekleştirdikleri ritüel sırasında duydukları coşkuyu ifade eden bir kavramdır.

Fransa

Göbeklitepe

Materyalist

Kaos

Animatizm

Altman

Japonya

Hristiyanlık

Musevilik

Reenkarnasyon

Antropologlar 1960’lı yıllarda dini davranışlara çok ilgi göstermişlerdir. Anthony F.C. Wallace (1966:102) ritüeli “eyleme geçmiş din” olarak tanımlar ve dinin yapmayı amaçladığı şeyi gerçekleştiren aracın ritüel olduğunu düşünür.

Geertz’e (1993) göre dinin beş temel özelliği vardır:
• Sembollerden oluşan bir sistemdir.
• İnsanlarda güçlü, her yere nüfuz eden uzun süren ruh hâlleri oluşturur.
• Bu ruh hâllerini varoluşun genel bir düzen içinde gerçekleştiğine dair fikirler oluşturarak meydana getirir.

• Varoluşun düzenine dair fikirlerini bir gerçeklik atmosferi ile örter.
• Böylece ruh hâllerinin ve motivasyonların benzersiz bir şekilde gerçekçi görünmesini sağlar.

Guthrie’ye göre dünya genelindeki en evrensel dinî uygulama muhtemelen duadır. Çünkü dua, doğaüstü olana dilin kapasitesinin, iletişim kurma becerisinin atfedildiği bir ritüel biçimidir.

Tek bir üstün Tanrı fikrinin olduğu dinler tek tanrılı/monoteist dinler olarak adlandırılır. Dünyadaki en yaygın tek tanrılı dinler Hristiyanlık, İslam ve Museviliktir. Bu üç dinin toplam mensubu dünya genelinde yaklaşık dört milyardır. Çok tanrılı/politeist dinlerde ise birden fazla tanrı vardır. Dünyadaki en yaygın çok tanrılı dinlerden biri olan Hinduizm’in bir milyardan fazla mensubu vardır. Bu dinde her biri farklı becerilere sahip olan ve farklı konularla ilgilenen bir dizi tanrı yer alır.