ANTROPOLOJİ

İşlevselcilik Kuramı: Bireyler arasındaki eylemler, toplumsal kurumların bireylere getirdiği sınırlamalar, bireylerin gereksi-nimleriyle bunların toplumsal ve kültürel çerçeveler aracılığıyla karşılanması arasın-daki ilişkiler üzerine odaklanır.

Yapısal İşlevselci Kuram: Toplumsal veya kültürel sistemi yapısal bir bütün hâlinde, ögelerinin birbiriyle ilişkisi bağlamında işleyen bir organizma olarak gören kuram (Emiroğlu ve Aydın, 2020:1128). İşlevselcilikten farklı olarak eylem ve gereksinimlerden çok, bireylerin toplumsal düzen içindeki yeri ve toplumsal düzenin inşası ile ilgilenir (Özbudun ve Şafak, 2005:112)

Sosyal Darwinizm, genel hatlarıyla toplumsal gelişmenin en üst basamağında yer almanın, geri kalmış hakları yönetme fikrine meşrutiyet kazandırmaktadır.

Çok-hatlı evrim: Evrimin yerel koşullara uyarlanmış birden fazla biçiminin mümkün olduğunu önvarsayar ve tikel çevrelerin, içlerinde yaşayan kültürler üzerindeki etkileri üzerine odaklanır.

Politik örgütlenme: Bir toplumda gücün dağıtımı ve toplumda bulunuş biçimi ile toplumsal düzeni oluşturma, sürdürme ve toplumsal düzensizliği azaltma aracıdır.

Antropologlar tarafından geleneksel olarak incelenen grupların çoğu, en azından siyasi elit anlamında hükûmet olarak adlandırılabilecek çok az özelliklere sahiptir. Devlet dışı sistemlerin çoğunda güç, parçalı ve geçicidir; aileler, gruplar, soylar ve çeşitli topluluklar arasında dağılmıştır. Daha geniş siyasi gruplar; savaşan komşu topluluklar gibi bazı tehditlere karşı geçici olarak oluşabilirler ancak sorun çözüldüğünde bu gruplar parçalanacaktır.

Merkezî siyasal sistemler kategorisi, burada güç ve otoritenin bir kişi veya küçük bir grupta olduğu toplumları kapsar. Bu toplumların gruplardan ve kabilelerden daha yoğun bir nüfusa sahip olma eğiliminde olacaklarını, rütbe veya sınıfa göre sınıflaşabileceklerini, uzmanlaşmış sosyal ve mesleki rollere sahip olacaklarını, daha üretken teknolojiyi kullanacaklarını, merkezî yeniden dağıtıma dayalı ekonomiler ve süregelen sosyopolitik gruplaşmalar açısından daha istikrarlı olacaklarını, tahmin etmek mümkün olacaktır.

Şeflik: İki ya da daha fazla yerel grubun tek bir şef altında örgütlendiği ve onun altındakilerin sıradüzensel biçimde dizildiği bölgesel bir yönetim biçimidir.

Etnisite: Belirli dinsel, dilsel, mekânsal ve/ veya kültürel özellikler bakımından hem kendisini diğerinden “ayrı” gören hem de diğerleri tarafından “başka” sayılan, bütünlüklü bir kimliği ve kendine özgü kültürleme sürecine sahip, içerden evlenmek suretiyle bu grup kimliğini koruyan ve grubun sürekliliğini sağlayan toplumsal/ kültürel bazen de siyasal oluşum (Emiroğlu ve Aydın, 2020:384).

Milliyetçilik, insanlığın bir ulus devletler dünyası içinde örgütlenmesi gereğini kabul eden bir doktorindir. Bütün çağdaş kuramlar, milliyetçilik ile modernleşme süreci arasındaki ilişkiyi kurmaktadır.

Morgan, aşamalarını vahşilik, barbarlık ve uygarlık olarak adlandırdığı geçim tarzına dayalı bir evrimsel dizin geliştirmiştir.

Bunları yedi etnik döneme ayırmıştır.
• Aşağı Yabanıllık: İnsanlığın ortaya çıkışından, ateşin bulunmasına
• Orta Yabanıllık: Ateşin bulunmasından, ok ve yayın kullanılmasına
• Yukarı Yabanıllık: Ok ve yayın kullanılmasından, çanak çömlek imalatına
• Aşağı Barbarlık: Çanak çömlek imalatından, doğu yarımkürede hayvanların evcilleştirilmesine, batı yarımkürede ise mısır tarımına
• Orta Barbarlık: Hayvancılık ve tarımdan demirin bulunmasına
• Yukarı Barbarlık: Demirin ergitilmesinden, fonetik alfabenin bulunuşuna dek uzanan süreleri kapsamaktadır.
• Uygarlık: Fonetik alfabenin bulunmasıyla başlamakta, Eski ve Modern olmak üzere iki evreye ayrılmaktadır.

Yapısal İşlevselci Kuram: Toplumsal veya kültürel sistemi yapısal bir bütün hâlinde, ögelerinin birbiriyle ilişkisi bağlamında işleyen bir organizma olarak gören kuramdır.

Politik örgütlenme: Bir toplumda gücün dağıtımı ve toplumda bulunuş biçimi ile toplumsal düzeni oluşturma, sürdürme ve toplumsal düzensizliği azaltma aracıdır.

Şeflik genelde ömür boyu sürer ve kalıtsaldır. Genellikle babadan oğula geçerken, soyun anneden mi babadan mı ilerlediğine bağlı olarak, şefin kız kardeşinin oğluna geçer. Her ne kadar tam olarak bir tabakalaşmadan söz edilmese de her birey bir soy grubuna olan üyeliğine göre rütbelendirilir. Şefin sülalesine daha yakın olanlar basamakların üstünde yer alır ve diğer aşağıdakilere daha fazla saygı görürler.

Etnisite kavramının özellikleri:

Farklı kültürlerle kendi kültürlerini birleştirerek karma ve zengin yeni kültürler oluşturma 'etnisite' için kabul edilebilir bir durum değildir.

Ulus-devlet, birçok sektörden oluşmasına rağmen, tek bir egemen dilin ve sınıfların ve alt-kültür iddialarının önüne geçerek üstün bir ulusal kültürün yaratılmasını teşvik edecektir.

Mekanik dayanışma toplum üyeleri arasında benzerliğe dayanır ve toplumun basitliğine koşuttur. Bu benzerliği bozan fiillerin antisosyal sayılması ve toplumun kendiliğinden tepkisi ile karşılanması hukukun ilk biçimidir Böylece hukukun ilk biçimi ceza hukukudur.
Mekanik dayanışmanın yaygın olduğu toplumlar temelde “baskıcı” yaptırımlar sergiler.

Organik dayanışmanın geliştiği toplumlarda ceza hukukunun
karşısında “telafi” edici hukukun ortaya çıkmıştır.

Hoebel’e göre, “bir sosyal norm, eğer savsaklanması veya ihlali düzenli şekilde, tehdit olarak veya fiilen, toplumsal olarak o şekilde davranma ayrıcalığına sahip birey grubun fiziksel zorlamasıyla karşılanıyorsa,
hukuksaldır” (Hoebel, 2010:194-5).

İşlevselciliğin kurucusu Bronislaw Malinowski ile yeni bir yaklaşımla antropoloji alanına girmiştir. Malinowski araştırmasının bir parçasını olarak hukuk kavram üzerine çalışmış, geleneksel toplumlarda hukuki süreçlerini incelemiştir. 

Malinowski’ye göre hukuk karşılılığa ve bunun dışında toplumsal tepkinin sağladığı sosyal yaptırımlardan kaynaklanmaktadır.

Malinowski karşılıklığa dayanan hukuk şu sözlerle ifade eder. “Hukuk kuralları, bir kişinin yükümlülüklerinin karşısındakinin haklı olarak hissedildiği ve Kabul gördüğü düzenden çıkarlar. Bu kurallar açık psikolojik motiflerle değil, fakat karşılıklı dayanışma olarak gerçekleşen sosyal mekanizma ile yapılandırılır ve karşılıklı hizmetlerin eşitlikçi düzenlenişinde gerçekleştirilir” (Malinowski, 1982:55)

Hukuk usullerine göre değil işlevine göre tanımlanmalıdır. Malinowski değiş tokuşun işlevini vurgulamaktadır, bu bireyler ve gruplar arasında biçimlenen, toplumdaki yaşamı yöneten, karşılıklı yükümlülüklerden oluşan bir bağdır; toplumu bir arada tutan merkezî bir makam ya da devlet tarafından koyulan bir kısıtlama olmaktan ziyade bu yükümlülüklerin karşılıklı olmasıdır (Malinowski, 2016:35-7).

Ehrlich (1936) hukukun içinde işlediği toplumsal bağlamdan herhangi şekilde ayrı olarak incelenemeyeceğini iddia etmiştir.

Ehrlich, toplumu insanların birbirleriyle karşılıklı ilişkiler içinde bulundukları toplumsal birliklerin (kiliseler, dinsel gruplar, ortaklıklar, sınıflar, meslek örgütleri, siyasi partiler, aile) toplamı olarak tanımlar ve bu birlikler, ona göre son derece heterojendirler. Kısaca, ona göre toplum bireylerin toplamı değil, içinde barındığı birliklerin tamamıdır.