ANTROPOLOJİ

Uzun soluklu, emek yoğun ve genellikle incelenen toplumun dilini öğrenmeyi gerektiren araştırma yöntemine katılarak gözlem ve ortaya çıkan yazılı çalışmaya da etnografi denilir.

Çevresel Antropoloji: Coğrafya ve doğal şartların kültürler üzerindeki etkileri, insan-doğa ilişkilerini tarihsel ve senkronik bir perspektif ile inceler

İktisadi Antropoloji: Toplumların üretim, dağıtım, yeniden dağıtım ve tüketim faaliyetlerini, aile, din, devlet gibi diğer kültür ögelerini de hesaba katarak,
kültür bütünlüğü içinde inceleyen; diğer toplumlarla ilişkilerini de göz önüne alarak yorumlayan dal.

Bugün insanlığın ilk kalıntılarının Afrika’da Olduvai Gorge adındaki vadide bulunmuş olduğu ve insan topluluklarının buradan dünyaya yayılmış oldukları tezi genel kabul görmektedir

Alman hekim, anatomist, doğa bilimci, fizyolog ve antropolog Johann Friedrich Blumenbach (1752-1840) insan ırklarının sınıflandırılması üzerine yaptığı çalışmalarla fizik antropolojinin babası olarak kabul edilmektedir.  Blumenbach, ilk ırkın Kafkas ırkı olduğunu ve diğer ırkların çevre faktörleri nedeniyle “bozularak” değiştiğini, ancak yeterli önlemler alınarak tekrar özdeki Kafkas ırkına dönüşebileceğini savunmuştur.

Alman hekim, anatomist, doğa bilimci, fizyolog ve antropolog Johann Friedrich Blumenbach (1752-1840) insan ırklarının sınıflandırılması üzerine yaptığı çalışmalarla fizik antropolojinin babası olarak kabul edilmektedir.

Ruth Benedict (1887-1948) Amerikalı antropolog ve halkbilimci Ruth Benedict, psikolojik ve çağdaş antropolojinin kurucularından olarak kabul
edilmektedir. Türkçeye de çevrilmiş olan “Krizantem ve Kılıç” (1946) adlı klasik eserinde yayınlamıştır. Kültür-kişilik kuramının kurucusu kabul edilir.

Mary Douglas (1921-2007)ın çalışmaları sembolik sınıflandırmalar ve bunların sosyal bağlamlarına yönelik önemli bir antropolojik yaklaşım ortaya koymuştur. En önemli eserleri arasında sayılan Purity and Danger (1966) çağımızın kurgusal olmayan en etkili kitaplarından birisi kabul edilmektedir.

Clifford Geertz (1926-2006) Yorumsamacı antropolojinin kurucularından kabul edilen Geertz, kültürü giderek bir metin olarak ele almıştır. Islam Observed adlı etnografisi “Gözlemlenen Islam: Fas ve Endonezya’da Dinî Gelişim” temel eserlerinden sayılmaktadır.

Amerikalı antropolog Napoleon Chagnon’un (1938-2019) Amazon Ormanları’nda Brezilya ile Venezuela sınırıyla kesişen bölgede yaşayan Yanomamö kabilesi üzerine yapmış olduğu araştırmadan dolayı uğradığı eleştiri ve yapılan yargılama
sonucu meslekten ihraç edilmiş olmasını örnek verebiliriz. Chagnon’un çalışmalarının etik kuralları ihlal edildiği iddia edilmiş ve ona karşı açılan davalar
sonucunda meslekten ihraç edilmiştir

İnsan Bilimi olarak da bilinen Antropoloji, insanı geçmişi ve bugün yeryüzündeki çeşitliliği ile incelemeyi hedefleyen bir bilim dalıdır. Antropoloji, tüm hâlleri ile insanlığı hem biyolojik ve fizik bilimleri hem de sosyal ve beşerî bilimlerin bilgi birikimini kullanarak anlamaya ve açıklamaya çalışan bir alandır. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “insanın geçmişi ve bugün yeryüzündeki çeşitliliği ile incelenmesi” seçeneğidir.

Kültürlerin (toplumların) gerek fizik/biyolojik özelliklerini anlamak veya sosyal/kültürel özelliklerini anlamak için olsun antropoloji hem diyakronik (zaman boyutlu) hem de senkronik (eş zamanlı) yaklaşımlar ve araştırmalar üretmiştir. Toplumların hem geçmişi hem de bugünkü durumlarıyla ilgili olmuştur. Bu ifadeden hareketle sorunun doğru cevabı “diyakronik- senkronik” seçeneğidir.

19. Yüzyılın ikinci yarısında Avrupa’da kilisenin bilim ve düşünce dünyası üzerindeki baskıcı etkisi azaldıkça, insanın geçmişi ve bugünkü yeryüzünde dağılımı üzerine araştırmalar ve kuramların arttığını görüyoruz. (Britannica, 446). Bu çalışmaların en bilineni ve etkili olanı Darwin’in 1859 yılında yayımlamış olduğu Türlerin Kökeni adlı çalışmasıdır. Charles Darwin (1809-1882), 19. yüzyılda bilimsel düşünceyi en çok etkilemiş olan bilim insanı kabul edilmektedir. Darwin’in Karl Marx (1818- 1883) ve Sigmund Freud (1856-1939) ile birlikte modern düşünceyi ve sosyal bilimleri derinden etkilemiş olan üç bilim insanından birisi olduğu değerlendirilmektedir. Belirtildiği üzere sorunun doğru cevabı “1859” seçeneğidir.

Darwin’i keşif gezilerine çıkma konusunda etkileyen kişilerden birisi de Prusyalı doğabilimci ve kâşif Alexander von Humboldt (1769-1859) olmuştur. Humboldt çocukluk yıllarından itibaren bitkileri, kabuklu hayvanları ve böcekleri toplayarak etiketlendirmeye meraklı olmuştur…Humboldt yaşamının son 20 yılında yıldızlar ve gezegenlerden başlayarak volkanlar, kayalar, bitkiler ve yosunlar dahil olmak üzere bütün gezilerinin notlarını, gözlem ve analizlerini sentezlediği “Kozmos” adını verdiği beş ciltlik bir eser hâlinde yayımladı (Wulf, 2015). Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Alexander von Humboldt” seçeneğidir.

Fizik veya biyolojik antropoloji beş temel alan üzerine kurulmuştur: 1. Fosil kalıntılara dayanarak insan evriminin incelenmesi (paleoantropoloji) 2. İnsan genetiği 3. İnsanın büyümesi ve gelişimi 4. İnsanın biyolojik esnekliği, çevreye biyolojik olarak uyum göstermesi. Örnek olarak bedenin ısı, soğukluk ve yükseklik gibi dış faktörler ile nasıl başa çıktığının incelenmesi 5. Maymunların, büyük maymunların ve insan olmayan primatların biyolojisi, evrimi davranışı ve sosyal yaşamı. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Pleistosen dönemi” seçeneğidir.

Homosantrik
bakış açısına göre, insan her türlü varlık alanının en
yüksek yerindedir. İnsan yeryüzünde en yüce, en
akıllı, en donanımlı yaratılmış ve en değerli varlıktır. Bu görüşe göre, yeryüzündeki canlı cansız, bitki
ve hayvan, her şeyin seçkin bir varlık olduğuna inanılan insan için yaratılmış olduğu inancı hakimdir

Geosantrik dünya görüşü de insanın üzerinde yaşadığı dünyayı evrenin merkezine koymakta, öyle
görmektedir. MS 100-170 yılları arasında yaşadığı
kabul edilen İskenderiyeli matematikçi, coğrafyacı
ve astronom Klaudyos Batlamyus, üzerinde yaşadığımız dünyayı evrenin merkezine koymuştur.
Diğer gezegenlerin dünyanın etrafında döndüğünü, hareket ettiğini saptamıştır

Ruth Benedict (1887-1948) Amerikalı antropolog ve halkbilimci Ruth Benedict, psikolojik ve çağdaş antropolojinin kurucularından olarak kabul edilmektedir… Amerika Birleşik Devletleri’nin Japonya ile savaş hâlinde olduğu yıllarda Japon karakterini ve kültürünü incelemek üzere Amerikan Genelkurmayı tarafından görevlendirilmiş ve bu araştırmasının sonuçlarını Türkçeye de çevrilmiş olan “Krizantem ve Kılıç” (1946) adlı klasik eserinde yayınlamıştır. Kültür-kişilik kuramının kurucusu kabul edilir. Kültür için, “Kültür, ekrana yansıtılmış bireysel psikolojidir” tanımını getirmiştir. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Ruth Benedict” seçeneğidir.

Amatör olarak
matematik, astronomi ve harita bilimi ile ilgilenen
Kopernik (1473-1543) ise yaptığı gözlemlerde
evrenin geosantrik olmayıp, heliosantrik (güneş
merkezli) olduğunu bulmuş ve bu tezi ileri sürmüştür. (Freely, 2011: 172). Ancak, kısa zamanda evrenin güneş merkezli de olmadığı, güneş sisteminin
de sayısız gezegen sistemlerinden ve gezegenlerden
birisi olduğu anlaşılmıştır

Çevresel Antropoloji: Coğrafya ve doğal şartların
kültürler üzerindeki etkileri, insan-doğa ilişkilerini
tarihsel ve senkronik bir perspektif ile inceler