ANTROPOLOJİ - Deneme Sınavı - 4

Feminist antropoloji üzerine ilk değerlendir­meleri yazan Henrietta L. Moore, antropoloji te­orilerinin ele aldığı konuları toplumlarda gömülü güç ilişkilerinin içine yerleştirdiğini söyler (1999: 2). Yani antropoloji disiplini, kültür, “öteki” kül­türler, yaşama biçimleri, toplumsal sistemler, dün­yayı görme biçimleri üzerine çalışmalar yapar. Doğru cevap A.

Sosyal bilimlerde cinsiyetlerin yalnızca biyolo­jik belirlenimin ürünü olmadığını anlatan kavram toplumsal cinsiyettir. Doğru cevap A.

Bir başka önemli feminist kuramcı Kate Mil­lett, cinsiyet farklılıklarının biyolojik temelden zi­yade kültürel temellere sahip olduğunu söylemiştir. Doğru cevap A.

Toplumsal cinsiyet rolleri, cinsiyetimize uygun olarak nasıl giyinmemiz, konuşmamız, hareket etmemiz, hayal etmemiz gerektiğine ilişkin toplumsal ve kültürel beklentilerdir. Doğru cevap A.

Ataerkillik, toplum içindeki iktidar pozisyonlarının ve toplumsal ayrıcalıkların erkeklerin elinde bulunduğu politik, kül-türel ve ekonomik bir yapıdır. Doğru cevap A.

Malinowski’nin çalışmalarının toplumsal cinsi­yet çalışmaları açısından önemi, alan araştırması­na dayanarak anasoylu toplumların var olduğunu göstermesinde yatar. Doğru cevap A.

Feminist metodolojinin bilime yönelttiği temel sorular vardır: Bilgiyi kim üretiyor? Kimin bilgisi bilim pratiğine dahil ediliyor? Bilgi üretilirken, bil­giyi üreten kişi kendini nerede konumlandırıyor? Kim Konuşabiliyor? Kim susturuluyor? Doğru cevap A.

Feminist epistemoloji ilkin kimin bilgisinin bilime taşındığına kafa yorar. Doğru cevap A.

Araştırmada antropoloğun kendisini de bir veri olarak ele almasına ve dönüp kendi üzerine düşünmesine özdüşünümsellik denir. Doğru cevap A.

Antropolojik dil bilimi çalışmalarında 'evrimci' geleneğin karşısında duran, yayılmacı ve 'kültürel görecelik' kuramının kurucusu: Franz Boas

İnsan dilinin doğuşu ve oluşumu 20. yüzyıl ortalarına kadar ertelenmiştir.

Sapir’in en ufuk açıcı kitabı olarak nitelendirilen “Dil ve Konuşmanın İncelenmesi Üzerine Bir Giriş” (Language , Language. An Introduction to the Study o f Speech, 1921) başlıklı çalışması, popüler bir dinleyici kitlesi için yazılmış ilk dil bilim kitaplarından biridir ve bugün hâlâ basılmaktadır.

Modern antropolojinin kurucuları Boas ve Bronislaw Malinowski, kültürü derinlemesine analiz etmenin yöntem ve metotlarını geliştirmeye çalışan ve uygulayan ilk kişilerdir.

Emik ve Etik kavramlarını bulan ABD’li dil bilimci Kenneth L. Pike’tır.

Malinowski İlkel Toplumlarda Cinsellik ve Baskı ([1927)1989) kitabında, reisin baba olduğu Avrupa’dakine benzer ataerkil ailenin evrensel olmadığını ortaya koymuştur. Buradan hareketle, Sigmund Freud’un atasoylu ve ataerkil aile fikrine dayanan oedipus kompleksi teorisinin evrenselliği savına karşı çıkmıştır.

Güvenç, bu bağlamda; gördüklerimizin doğru ama yorumlarımızın yanlış olabileceğine dikkatimizi çekerek şöyle der: “Doğru olarak görebilir, gördüklerimizi doğru olarak not edebiliriz. Fakat bunlar, gözlemlerimizin doğru olduğu anlamına gelmez. Gördüklerimiz doğru fakat gözlemlerimiz (yorumlarımız) yanlış olabilir. Yalnızca görmeye ve duymaya dayalı bir gözlem, çoğu zaman eksik ve yetersizdir; çoğunlukla yanlıştır. İşte bu nedenle gözlemciler, saha çalışması sırasında, görüp duyduklarını ve sorup öğrendiklerini olduğu gibi kaydederler fakat yorum ve açıklama yapmazlar; yargıya varmazlar. Varmakta acele etmezler. Yorumsuz ve yargısız gözlem şartı, gözlem tekniğinin en güç yanı ve şartıdır”.

1946 yılında, Japon kültürünü ayrıntılarıyla incelediği Krizantem ve Kılıç kitabını yayımlamıştır. Japon kültürünün karakterini anlamaya çalışmıştır. Kitabının adındaki krizantem ile Japon kültüründeki sevecen estetiğe, kılıç ile kaba güce ve savaşçılığa göndermede bulunmuştur. Ancak bu çalışmanın talihsiz bir hikâyesi vardır. Savaş içinde antropolojinin kullanımına örnek teşkil eder. Çünkü, Amerikan Savaş ve Bilgi Dairesi’nin
daveti ile yazılmıştır. Amerikalılar Japonlarla savaşırken ve daha sonra adada işgal yönetimi kurduklarında bu ayrıntılı kültürel antropoloji çalışmasından faydalanmışlardır.

Çevresel Antropoloji

Farklı dildeki söylemi, kendi dilinden bir başka dile ya da tam tersi; derin anlamıyla ifade edememenin yaşattığı özgürlük sorununa, Amerikalı edebiyat eleştirmeni ve teorisyeni Fredric Jameson, “dil hapishanesi” olarak ifade eder.

Alexander von Humboldt