ANTROPOLOJİ - Deneme Sınavı - 16

Ses birim bilgisi (fonem); bir dilde iki sözcüğün
anlamını birbirlerinden ayıran en ufak ses
parçasına ses birim denir (Başkan, 2006:154).

Biçim bilim (morfoloji); bir dildeki sözcük
oluşumuyla (fiil çekimleri, çoğul ekleri ve birleşik
sözcükler vb.) ilgili kalıplar ve kuralları inceler
(Haviland, Prins, Walrath, McBride, 2008: 223).
Biçim bilimin temel konuları; sözcüklerin oluşumu
ve kök yapısı, bükümün çeşitli biçimleri (tekil/
çoğul, zaman, cins, kişi, vd.), ön ek ve son eklerle
yapılan türetme sorunları ve çekim özellikleridir
(Emiroğlu, Aydın, 2020: 308).

Biçim birim (morfem); “bir dilde anlam taşıyan
en küçük ses birimleridir. Biçim birimler, ses
birimlerinden farklıdır çünkü kendi başına bir anlamları
olmasa da eklendikleri sözcüklerin anlamını
değiştirirler” (Haviland, Prins, Walrath, McBride,
2008: 223). Örneğin kuşlar sözcüğündeki ‘lar’
çoğul eki bir biçim birimdir (Emiroğlu, Aydın,
2020: 308).

Söz dizimi (sentaks): Bir dildeki cümle yapısını,
inceleyen bilim dalıdır. Sözcük ve sözcük
öbeklerinin yapısı ile bu öbeklerin cümle içinde
nasıl kullanıldığını belirleyen dil bilgisi kurallarını
araştırır.

Dil antropolojisi, insan dillerini inceler
ve dil ile kültür arasındaki ilişki anlamaya
çalışır.

“Kültür; toplum, insan, eğitim süreci ve kültürel
muhteva gibi değişkenlerin ve bunlar arasındaki karmaşık
ilişkilerin bir işlevidir.” (2005: 101).
Bu tanımda dikkat edilmesi gereken nokta;
Güvenç’in kültür ile ilgili “karmaşık ilişkilerin işlevi”
vurgusunu yapmış olmasıdır. Böylelikle Tylor’ın
tanımındaki ‘karmaşık bir bütündür’ün olgusunun
nasıl oluştuğunu açıklamış olur. Bu karmaşık ilişkilerin
işlevini sağlayan araç ise dil’dir.

Dil antropolojisinin kurucusu Franz Boas olarak
kabul edilir. Bu ekolü devam ettiren kişi öğrencisi
Edward Sapir olmuştur.

Antropoloji kısaca “İnsan bilimi” dir.

Söz dizimi (sentaks); bir dildeki cümle yapısını, inceleyen bilim dalıdır.

1925

Türkiye’de Sosyal Antropolojinin Gelişimi

Eugéne Pittard

Türkiye’de Sosyal Antropolojinin Gelişimi

Afet İnan

Türkiye’de Sosyal Antropolojinin Gelişimi

Bozkurt Güvenç

Türkiye’de Sosyal Antropolojinin Gelişimi

Sibel Özbudun

Türkiye’de Sosyal Antropolojinin Gelişimi

Bozkurt Güvenç

GİRİŞ

Amerikan din antropoloğu James Lett (1997:116), Evans-Pritchard’ın düşüncesine karşı çıkarak antropologların dinî inançların doğruluğunu veya yanlışlığını araştırma konusunda entelektüel ve etik bir zorunlulukları olduğunu savunur ve şu sonuca varır: “hiçbir dinî inancın doğru olmadığını biliyoruz çünkü dinî inançlar ne yanlışlanabilirler ne de yanlışlanmışlardır”.

Animizm: Bitkilerin, hayvanların, cansız nesnelerin veya şimşek, fırtına gibi doğa olgularının, yani doğadaki her şeyin ruha sahip olduğu inancı etrafında örgütlenen bir din sistemidir. Animizm genellikle insanların doğaya hükmetmeye çalışmadığı, kendilerini doğanın bir parçası olarak görüp yaşadığı toplumlarda görülür.

Soyut güçler: Pek çok kültür kişisel olmayan bir doğaüstü güce duyulan inanç etrafında örgütlenmiştir, bu din tipine animatizm adı verilir. Mana fikri de buna bir örnektir.

Canlandırma ayinleri zor dönemlerde, hatta felaketler sırasında ortaya çıkan, doğaüstü güçlerin yardımıyla toplumu içinde bulunduğu zor durumdan kurtarmaya yönelik ritüellerdir. Bunlara bir örnek olarak Güney Pasifik’teki Tanna Adası’ndaki John Frum ritüeli gösterilebilir.

Komünitas, topluluk üyelerinin gündelik yaşamdaki hiyerarşinin dışına çıkıp eşitler olarak gerçekleştirdikleri ritüel sırasında duydukları coşkuyu ifade eden bir kavramdır.