ANTROPOLOJİ - Deneme Sınavı - 13

Pandemi koşullarında insanların davranışlarını ve bu davranışlardan kaynaklı sorunları analiz etmeyi amaçlayan bir çalışmada tıbbi antropoloji, psikolojik antropoloji ve uygulamalı antropoloji gibi uzmanlık alanlarının bilgi birikimi ve yöntemlerinden faydalanılabilir. Ancak bilişsel antropoloji ve adli antropoloji bu araştırmaya uzak dallardır.

Bu şekilde gelişen evrimci görüş çerçevesinde Avrupalılar insan toplumlarının en alt basamağına ilkel” olarak nitelendirdikleri, yaban yaşamı içinde avcı toplayıcı kabileleri, en üst basamağa da endüstrileşmiş, Batı Hristiyan toplulukları olarak kendilerini yerleştirdiler. Evrimsel çizginin ara katmanlarına da kırsal toplulukları ve endüstrileşmemiş uygarlıkları yerleştirdiler.

Litik kelime anlamı ile taş demek olup yukarıdaki üç adlandırma eski taş, orta taş ve yeni taş dönemlerini ifade etmektedir.

İlkel toplumun akrabalık çizgisinde örgütlendiğini, ataerkil olduğunu ve kutsal yasalarla emredildiğini öne süren Sir Henry Maine’a aittir.

20. yüzyılın başlarında antropoloji, iki temel değişiklikle: evrim teorisinin ve metodolojisinin reddedilmesi ve Amerika ile İngiltere ve Fransa antropolojileri arasında genişleyen bir kopukluk ile karakterize edilmiştir. İngiltere ve Fransa’da, evrim teorisinin hemen reddedilmesi göreceli olarak daha zayıftır ancak yeni yönlere doğru önemli bir değişim oluşmuştur. Bu değişim, Emile Durkheim’ın çalışmasına dayanıyordu.

Malinowski’ye göre her bir insan gereksinimi, ihtiyaç karşılayacak bir kuruma yol açar. Buna göre, her kurum otorite belirlenmeli, güç araçlarıyla donatılmalıdır; düzenlemelerini yürütebilmesi için bu otoritenin eline bütün yardımcı araçlar verilmelidir, işte bu buyrukların karşılığı o toplumda siyasal örgütlenmedir.

1980’lerde ve 1990’larda daha önceki perspektifler ve teorik yaklaşımlar devam etse de, üç güçlü yeni eğilim belirgindi. Belki de en önemli gelişme, belirgin bir biçimde bir feminist antropolojinin ortaya çıkmasıydı.

İngiltere’de 1930’larda, iki tür işlevselcilik egemenlik için yarışmıştır: Bronislaw Malinowski’nin psikobiyolojik işlevselliği ve A. R. Radcliffe Brown’un yapısal işlevselliği.

İngiliz sosyal antropolojisinde dönüm noktası kabul edilen Afrika Siyasi Sistemleri “African Political Systems” (1940) derlemesinin içinde yer alan etnografik çalışmalar, Radcliffe-Brown’ın yetiştirdiği Evans-Pritchard, Fortes, Gluckman
gibi antropologlar tarafından kaleme alınır.

Allen Johnson ve Timothy Earle (2000: 36) yakın zamanda, farklı ve birçok yönden daha iyi olan; her bir sınıfın; alt kategorileriyle birlikte aile grubu, yerel gruplar ve bölgesel yönetim olarak, temel sosyoekonomik düzeylerini belirleyen bir sınıflandırma sistemi geliştirdiler.

Politik örgütlenme: Bir toplumda gücün dağıtımı ve toplumda bulunuş biçimi ile toplumsal düzeni oluşturma, sürdürme ve toplumsal düzensizliği azaltma aracıdır.

Şeflik: İki ya da daha fazla yerel grubun tek bir şef altında örgütlendiği ve onun altındakilerin sıradüzensel biçimde dizildiği bölgesel bir yönetim biçimidir.

Etnisite: Belirli dinsel, dilsel, mekânsal ve/ veya kültürel özellikler bakımından hem kendisini diğerinden “ayrı” gören hem de diğerleri tarafından “başka” sayılan, bütünlüklü bir kimliği ve kendine özgü kültürleme sürecine sahip, içerden evlenmek suretiyle bu grup kimliğini koruyan ve grubun sürekliliğini sağlayan toplumsal/ kültürel bazen de siyasal oluşum.

Hukuk, kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen uyulması zorunlu davranış kuralları bütünü olarak tanımlanabilir.

Stanley Tambiah’ın (1997: 168) tanımı diğerleri kadar iyidir: Etnisite, “bir veya daha fazla niteliği somutlaştıran ve doğallaştıran öz-bilinçli ve sesli bir kimliktir- genel olanlar ten rengi, dil, din ve bölge- ve onları doğuştan sahip oldukları mülkler ve efsane-tarihsel miras olarak kolektivitelere bağlamaktadır.”

II. Dünya Savaşı sonrası kültürel temasın daha da yaygınlaşmaya başlamasıyla sanayileşmeyle tamamlamış toplumların küresel iktisadi sistemle bütünleşme süreçlerinin hızlanması, yeni ulusların ortaya çıkışı bu sürece damgasını vurmuştur. Bu çerçevede sanayileşme ve teknolojik gelişmenin etkisi altındaki toplumlara eğilen bir antropoloji yaklaşımı gelişmiştir: Yeni Evrimciler.

1960’larda, çoğulculuğun çalışılmasına saha çalışmasının kullanılması artmış ve Fransa’da, G. Balandier koloniyel durumu çoğulcu teorilerde kullanılanlarla benzer kavramlarla ifade eden dinamik antropolojiyi geliştirmiştir

Durkheim’ın İş Bölümü kuramına (1933) göre; mekanik ve organik dayanışma evrimsel gelişimin sonucudur.

Ehrlich (1936) hukukun içinde işlediği toplumsal bağlamdan herhangi şekilde ayrı olarak incelenemeyeceğini iddia etmiştir.

Ehrlich (1936) hukukun içinde işlediği toplumsal bağlamdan herhangi şekilde ayrı olarak incelenemeyeceğini iddia etmiştir.  Ehrlich, toplumu insanların birbirleriyle karşılıklı ilişkiler içinde bulundukları toplumsal birliklerin (kiliseler, dinsel gruplar, ortaklıklar, sınıflar, meslek örgütleri, siyasi partiler, aile) toplamı olarak tanımlar ve bu birlikler, ona göre son derece heterojendirler. Kısaca, ona göre toplum bireylerin toplamı değil, içinde barındığı birliklerin tamamıdır.