ANNE ÇOCUK SAĞLIĞI VE İLKYARDIM

Dört yaş altı çocukların yüz ve baş bölgesinden, 5-14 yaş arası çocukların el ve kol bölgesinden yaralanma olasılıkları daha fazladır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bebeklerin %40'ı oyuncak sonucu boğularak yaşamını yitirmektedir. Bebeklerin bulunduğu ortamlardan küçük top, bilye, bozuk para vb. küçük yutabileceği nesneler, patlama riski olan balonlar, ip, bağcık, tel, kablo, şerit gibi boyna dolanabilecek nesneler ve tehlikeli olabilecek her türlü nesne uzak tutulmalıdır. Kumaş kitap bebekler için tasarlanmış tehlikesizdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bisikletle ilgili oluşabilecek kazaların önlenmesine yönelik olarak bisiklet kullanmadan önce alınabilecek önlemlerden biri de yaşa uygun bisiklet tercihi yapmaktır. Beş yaş öncesi çocuklar üç tekerleki bisiklet kullanılabilir. 2 tekerlekli bisiklet kullanamazlar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Spor yaralanmalarının yaklaşık % 40’ı 5-14 yaş arası çocuklarda gerçekleşmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Pek çok çocuk yaş, fiziksel özellik, oyunun özelliği ve cinsiyet gibi nedenlerden dolayı diğer çocuklara göre oyun yaralanma riski daha yüksektir.

• Kız çocuklarının oyun alanında yaralanmaya maruz kalma ihtimali erkeklere göre daha fazladır.

• Tüm oyun yaralanmalarının yarısından fazlası 5-9 yaş arası çocuklarda görülmektedir.

• Dört yaş altı çocukların yüz ve baş bölgesinden, 5-14 yaş arası çocukların el ve kol bölgesinden yaralanma olasılığı daha fazladır.

• Küçük çocukların büyük çocuklar için tasarlanmış oyuncaklarla oynadığında yaralanma olasılığı daha fazladır, bu nedenle 2-5 ile 5-12 yaş çocukların oyun alanlarının birbirinden ayrı olması gerekmektedir.

• Birbuçuk metreden büyük oyun materyalleriyle oynayan çocukların yaralanma olasılığı birbuçuk metreden küçük oyun materyaliyle oynayan çocuklardan dört kat daha fazladır.

• Asfalt, beton gibi sert ve basınç emici özelliği olmayan zeminlere düşme sonucu yaralanma olasılığı, toprak, sentetik gibi yumuşak ve emici özelliği olan zeminlere göre iki kat daha fazladır.

Her yıl Amerika Birleşik Devletlerinde yaklaşık 873 çocuk (0-14 yaş) solunum yolu tıkanıklığı sonucu hayatını yitirmektedir. 2004 yılında ölen 963 çocuğun % 88 dört yaşın altındadır. Bebeklerin % 40’ı oyuncak sonucu boğularak yaşamını yitirmektedir. Dört yaş altı çocukların hava yolu tıkanıklığına bağlı ölüm riski 4-15 yaş arası çocuklara kıyasla 15 kat daha fazladır.

Dövüş sporları, Amerikan futbolu ve basketbol gibi sporlarda ağızdaki diş ve dil gib yapıların korunmasına yönelik olarak ağız koruyucu, futbolda bacak ön yüzüne gelecek tekme darbelerine karşı tekmelik, bisiklet kullanımı sırasında düşmeye bağlı kafa travmasını önlemek için kask, voleybol ve hentbolda diz üzeri düşmeye bağlı yaralanmayı önlemek amacıyla dizlik, kayak sırasında gözleri yansıyan parlak ışıktan, havuzda klordan korumak amacıyla gözlük kullanmak spor yaralanmalarını önleyecek veya şiddetini azaltacak koruyucu önlemlerdir. Havuzda bone takmak hijyen için gerekli ancak; spor yaralanmaları için gerekli bir önlem değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bisikletle ilgili oluşabilecek kazaların önlenmesine yönelik olarak bisiklet kullanmadan önce alınabilecek önlemler; yaşa uygun bisiklet tercihi yapmak; beş yaş öncesi çocuklar üç tekerlekli bisiklet kullanılabilir. Bisikletin oturma yüksekliği çocuğun boyuna uygun olmalıdır. ‹ster üç tekerlekli bisiklete kendi başına, ister bir yetişkinle bisiklete binilsin, başa iyi bir kask takılmalıdır. Çocuk mutlaka gözlenmeli, trafiğin yoğun olduğu cadde, sokak gibi yerlerde bisiklete binilmesine izin verilmemelidir. Çocuğun, uzun ve bol pantolon giymesine ve yağışlı günlerde bisiklet kullanmasına izin verilmemelidir.

Kırıklar; özellikle jimnastik, güreş, paten, kay kay, skooter gibi tekerlekli araçlarla spor yapan çocuklarda düşmeye bağlı olarak sık rastlanmaktadır. Yumuşak doku yaralanmaları; kas, tendon ve eklemi oluşturan kemik yapıları bir arada tutarak eklemin aşırı hareketini önleyen bağların aşırı zorlanmasına bağlı olarak oluşur. İnstabilite (dayanıksızlık); Amerikan futbolu, futbol ve jimnastikçilerde yaygın olarak görülür. Kemikle birlikte kıkırdak yaralanmaları; dirsek eklemlerinden biri olan, ön kol kemiği radius ve kol kemiği humerus arasındaki eklemin dış kısmına gelen tekrarlı kompresyon kuvveti, kemikte mikro kırık, kıkırdakta kopma ve kopan parçanın eklem boşluğuna düşmesine yol açmasıdır. Epifiz (büyüme) plağı yaralanmaları ise; özellikle 9- 12 yaş çocuklarda aşırı fırlatma aktivitesi sonucu tekrarlanan mikrotravmalar dirseğin iç tarafında çekme kuvvetlerini artırıp, dirseğin iç kısmındaki büyüme plağı üzerinde baskı yaratarak ağrı ve ödem oluşumuna yol açar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Spor yaralanmalarına sebep olabilecek dış faktörler; spor veya aktivite tipi, yarışma düzeyi/oyun, saha yüzeyi, antrenman şiddeti sıklığı ve süresi, spor malzemeleri, hava şartları ve antrenördür. İç faktörler ise; yaş, cinsiyet, anatomik özellikler, spora başlama yaşı, geçirilmiş yaralanma, fiziksel engel, psikolojik faktörler ve fiziksel uygunluktur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Çocuklarda spor yaralanmalarına bağlı gelişen kas-iskelet sorunları, temel olarak dört aşamalı bir tedavi yaklaşımıyla iyileştirilebilir. Bunlar; Aşama I; ikincil yaralanmaları engellemek, ağrı ve şişliği kontrol altına almak, Aşama II; yaralanmış yapıların kuvvet ve esnekliğini arttırmak, Aşama III; normal fonksiyona ulaşıncaya kadar kuvvet, esneklik, pozisyon hissini algılama ve dayanıklılığı kademeli olarak geliştirmek, Aşama IV; aşamalı olarak oyun ve spora dönmektir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Soğuk uygulamak, kompresyon, elevasyon, dinlenmek yaralanmaları takiben yapılabilecek ilk uygulamalardır. Bu uygulamalar dışında; sıcak uygulama, alkol ve masaj gibi yaklaşımlar yaralı bölgeye zarar verecek, iyileşmesini engelleyecek uygulamalardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Soğuk uygulama (buz) ıslak bir bez çanta içerisine yerleştirilip doğrudan deriyle temas edecek şekilde yaralı bölgeye 20 dakika süreyle uygulanmalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bisiklet
kullanıcılarının trafik kuralları konusunda da eğitilmesi gerekir.
Bunlar;
• Yolun sağ tarafı kullanılmalıdır.
• Dur işaretlerine uyulmalıdır.
• Bisikletin ön, arka ve her iki tekerleğinde reflektör bulundurulmalıdır.
• Gece baş üstü lamba takılmalıdır.

spor yaralanmalarının nedenlerini oluşturan iç faktörler şunlardır:

Yaş
Cinsiyet
Anatomik Özellikler
Spora Başlama Yaşı
Geçirilmiş Yaralanma
Fiziksel Uygunluk
Fiziksel Engel
Psikolojik Faktörler
(Aile ve Antrenör baskısı)

Spor yaralanmalarının nedenlerini oluşturan dış faktörler şunlardır:

Spor veya Aktivite Tipi
Yarışma düzeyi / Oyun
Saha Yüzeyi
Antrenman şiddeti, Sıklığı ve Süresi
Spor Malzemeleri
Hava şartları
Antrenör

Çocuklarda spor yaralanmalarına bağlı gelişen kas- iskelet sorunları, temel olarak
dört aşamalı bir tedavi yaklaşımıyla iyileştirilebilir. Bunlar;
• AŞAMA I: İkincil yaralanmaları engellemek, ağrı ve şişliği kontrol altına almak!
• AŞAMA II: Yaralanmış yapıların kuvvet ve esnekliğini arttırmak!
• AŞAMA III: Normal fonksiyona ulaşılıncaya kadar kuvvet, esneklik, pozisyon
hissini algılama ve dayanıklılığı kademeli olarak geliştirmek!
• AŞAMA IV: Aşamalı olarak oyun ve spor’a dönmek!

Çeşitli risk faktörü aşırı kullanıma bağlı yaralanmalara yol açmaktadır. Bunlar;
• Yapılan spor veya antrenmanın sıklığında, dozunda ve süresinde ani değişiklikler
olması,
• Kasın kuvvet ve esnekliği arasında dengesizlik,
• Anatomik yapılarda farklılıklar (bacak uzunluk farkı, kalça eklem açılarında
anormallik, çarpık bacak, düztaban)
• Uygun olmayan spor ayakkabısı 
• Oyun zemini (beton kaplama, asfalt, toprak, çim)
• Diğer hastalıkların varlığı (eklem iltihabı, zayıf kan dolaşımı, önceden geçirilmiş
kırık ve diğer yaralanmalar)
• Hızlı büyüme (anatomik yapılarda hızlı gelişim)

Ergenlik döneminde takım sporlarına katılan ve kulüp veya okul takımında oynayan gençlerin, sezon öncesi sağlık muyanesi ve
bazı testlerden geçirilme amaçları;

• Sporcunun mevcut sağlık durumunun tespit edilmesi
• Spor yaralanmalarına neden olabilecek anatomik anormalliklerin saptanması
• Fiziksel performansın belirlenmesi
• Gelişimi gösteren fiziksel özelliklerin takibi
• Kalp krizi gibi gizli sistemik sorunların varlığını ortaya çıkarma
• Ayrıca geçirilmiş ve tam tedavi edilmemiş spor yaralanmalarının tespiti ve
iyileşmeye olanak saılama
• Yaralanmaların önlenmesi konusunda öğrencinin eğitilmesini kapsamaktadır

2005 yılında oyuncakla ilgili yaralanmaların % 46’sı baş ve yüz bölgesinden geçirilmiştir.
Üç yaş altı çocukların oyuncak nedeniyle boğulma riski yüksektir